شرایط استخدام مهندس صنایع غذایی و بازار کار و آینده شغلی آن
فهرست مطلب
صنایع غذایی از جمله رشته‌های استراتژیک است که می‌تواند امنیت غذایی جوامع را تأمین کند. با افزایش جمعیت جهان و کاهش منابع غذایی نیاز به استخدام مهندس صنایع غذایی رو به افزایش است. به علاوه، چالش‌هایی جدید مثل آلودگی منابع غذایی و نیاز به تأمین مواد غذایی برای سفرهای فضایی و کلنی‌سازی مریخ، راه پیشرفت این رشته را باز کرده‌اند.
فرآیند تولید غذا در سطح کلان، فرآیندی پیچیده و نیازمند تخصص‌های گوناگون است. از مهندسین کشاورزی تا مهندسین الکترونیک، همگی در صنایع غذایی، نقش دارند. نیاز به رشته‌های مهندسی برای تولید صنعتی غذا، سبب ایجاد رشته‌ای تحصیلی به نام مهندسی صنایع غذایی شده است.
فارغ‌التحصیلان این رشته در مقاطع تحصیلی مختلف از کاردانی تا دکتری، فرصت‌های شغلی بسیار خوبی، هم در سطح تحقیق و توسعه و هم در سطح تولید صنعتی دارند. سطح تحصیلات و مهارت‌های مورد نیاز برای جذب شدن به عنوان مهندس صنایع غذایی، به نوع شغل بستگی دارد. البته مشغول شدن به عنوان مهندس صنایع غذایی نیازمند گذراندن دوره‌های کارآموزی است.
برای مشاهده‌ی آگهی‌های استخدام مهندس صنایع غذایی، کلیک کنید.
بعضی از جایگاه‌های شغلی مهندسی صنایع غذایی، دارای مسئولیت‌های حساسی هستند. سهل‌انگاری در انجام بعضی این مسئولیت‌ها می‌تواند به قیمت جان مصرف‌کنندگان تمام شود. علاوه بر شرکت‌های تولید کننده‌ی محصولات غذایی، سازمان‌های نظارتی مثل وزارت بهداشت نیز مهندسین صنایع غذایی را جذب می‌کنند.
در مقاله‌ی پیش رو می‌خواهیم در رابطه با گروه شغلی مهندسی صنایع غذایی صحبت کنیم. تحصیلات و مهارت‌های مورد نیاز برای استخدام مهندس صنایع غذایی، مسئولیت‌ها و وظایف شغلی، مشاغل مختلف در این حوزه و دورنمای این رشته، از جمله موضوعاتی هستند که به آن‌ها خواهیم پرداخت. با جاب ویژن همراه باشید.
مقدمه‌ای بر رشته‌ی مهندسی صنایع غذایی
مهندسی صنایع غذایی یک رشته‌ی میان‌رشته‌ای و وابسته به چندین رشته‌ی علمی و مهندسی مختلف است. کار اصلی این رشته، تولید و نگهداری مواد غذایی است. تمرکز کسی که در این رشته تخصص دارد، روی بهبود پیوسته‌ی فرآیند تولید غذا به روش‌های مختلف است. این روش‌ها می‌توانند شامل طراحی ماشین‌آلات دارای راندمان بالا، توسعه‌ی نوع جدیدی از بسته‌بندی یا افزایش مدت ماندگاری مواد غذایی باشند.
مهندسین صنایع غذایی با تکنسین‌های صنایع غذایی و متخصصین علوم غذایی کار می‌کنند. هدف آن‌ها، تأمین غذایی سالم، خوشمزه و دارای ماندگاری بالا با رعایت اصول توسعه‌ی پایدار است.
این شاخه از مهندسی بعد از سال‌ها قرار گرفتن در سایه‌ی مهندسی کشاورزی، مکانیک و شیمیایی، رفته‌رفته در حال جلب توجهات بیشتر است. نیاز روزافزون به تولید مواد غذایی سالم و سازگار با محیط زیست، منجر به سرمایه‌گذاری‌های کلانی در تحقیق و توسعه‌ی روش‌ها و فناور‌های جدید در این زمینه شده است.
افزایش نیاز جهانی به غذا
در حال حاضر، جمعیت گونهی انسان هوشمند در سیاره‌ی زمین، از ۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون نفر بیشتر است. انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۵۰، این میزان به ۹ میلیارد و ۷۰۰ میلیون نفر افزایش یابد. به علاوه، ایلان ماسک (Elon Musk)، مدیر اجرایی شرکت آمریکایی SpaceX بیان کرده است که قصد دارد تا آن سال، حدود یک میلیون نفر را روی سیاره‌ی مریخ ساکن کند.
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که با افزایش جمعیت انسان در کره‌ی زمین و گسترش آن به سیارات دیگر، با آن مواجه خواهیم بود، تأمین غذا برای این تعداد انسان است. روش‌هایی که اکنون برای تولید غذا استفاده می‌کنیم، نمی‌توانند در این کار به ما کمک کنند.
فرسایش خاک و کاهش بازدهی زمین‌های کشاورزی، همراه با افزایش مصرف گوشت و لبنیات (که تولید آن‌ها نیازمند منابع زیادی است)، چالش‌هایی جدی پیش روی تولید مواد غذایی، حتی در مقیاس کنونی خواهند داشت. بنابراین، صنعت تولید غذا نیازمند بازنگری‌هایی اساسی است.
مهندسی صنایع غذایی؛ راهکاری برای حل مسئله‌ی غذا
تحقیق و توسعه، ضرورت پیشرفت هر صنعتی است. در دهه‌های اخیر نیز تحقیق و توسعه، حرف اول را در تولید غذا زده است. سرمایه‌گذاری‌های عظیمی که در این بخش شده، نوید‌بخش توسعه‌ی بیشتر این صنعت بوده است. با افزایش استخدام مهندس صنایع غذایی و تأمین زیرساخت‌های آزمایشگاهی و صنعتی، امید بر این است که انسان بتواند بر چالش تأمین غذا، غلبه کند. مهندسی صنایع غذایی با فرآهم آوردن راهکارهایی از جنس توسعه‌ی پایدار، امنیت غذایی گونهی ما را تضمین خواهد کرد.
مشاغل مختلف در صنایع غذایی
فرآیند تولید غذا در مقیاس صنعتی، کار پیچیده، چندمرحله‌ای و حساس است. هر مرحله از این فرآیند نیازمند نیروی انسانی متخصص می‌باشد. بنابراین، عناوین شغلی مختلفی وجود دارد که مهندسین صنایع غذایی می‌توانند برای آن‌ها رزومه بفرستند. در اینجا می‌خواهیم با بعضی از این شغل‌ها آشنا شویم.
کارشناس تحقیق و توسعه
همانطور که پیش از این گفتیم، فرآیندهای تولید غذا باید با توجه به نیازهای جامعه‌ی انسانی، به‌روزرسانی شوند. دانشمندان علوم غذایی باید روش‌هایی برای تولید مواد دارای ارزش غذایی بالاتر با مصرف انرژی و منابع پایین‌تر پیدا کنند. به علاوه، با تغییر شیوه‌ی زندگی ما، نیازهای ما در حوزه‌ی غذا نیز تغییر خواهد کرد. بنابراین، هر شرکت فعال در تولید غذا، برای اینکه بتواند به بقای خود در این صنعت در حال تغییر پیوسته، ادامه دهد، نیازمند یک بخش تحقیق و توسعه‌ی قوی می‌باشد.
مطالب مرتبط: آگهی های استخدام مهندس صنایع غذایی
واحدهای تحقیق و توسعه (R&D) با استخدام مهندس صنایع غذایی، به دنبال طراحی محصولات غذایی جدید، فرآیندهای تولیدی بهینه‌تر، بسته‌بندی‌های بهتر و افزایش ماندگاری مواد غذایی هستند. خیلی از فارغ‌التحصیلان این رشته و حتی رشته‌های مرتبط مثل شیمی و میکروبیولوژی، در جستجوی کار تحقیق و توسعه در حوزه‌ی مهندسی صنایع غذایی می‌باشند.
کارشناس طراحی محصول
کارشناس طراحی محصول، محصولات غذایی مختلف را که هر کدام از آن‌ها، کاربرد متفاوتی دارند، طراحی می‌کند. این کارشناسان در طراحی محصولات غذایی به مواردی مثل بهبود ارزش غذایی، بهبود طعم، افزایش ماندگاری و راحتی در تولید و بسته‌بندی، توجه دارند. معمولا طراحی محصول، یک مرحله بعد از تحقیق و توسعه است.
کارشناس و مدیر تولید
کارشناس تولید در صنایع غذایی به کل فرآیند تولید غذا نظارت دارد. کارشناس تولید باید تضمین دهد که محصول براساس طرح تعیین شده توسط طراح محصول تهیه شده است. او باید بر رعایت استانداردهای غذایی و بهداشتی در تولید محصول نظارت کند. کارشناس تولید باید راندمان فرآیند و عملکرد دستگاه‌ها را تحت نظر داشته باشد و در صورت هر گونه ایرادی در فرآیند تولید، آن را گزارش دهد.
کارشناس و مدیر کنترل و تضمین کیفیت
کارشناس کنترل و تضمین کیفیت (QA/QC) به کسی گفته می‌شود که محصول تولید شده را بررسی می‌کند. انطباق کیفیت مواد غذایی با شاخص‌های مد نظر نهادهای ناظر مثل وزارت بهداشت، اهمیت بسیار زیادی دارد. کارشناسان کنترل و تضمین کیفیت با مهارت‌ها و ابزارهای تحلیلی، ارزش غذایی و سلامت محصول را مورد بررسی قرار می‌دهند. هم فارغ‌التحصیلان رشته‌ی مهندسی صنایع غذایی و هم فارغ‌التحصیلان دیگر رشته‌ها که در جستجوی کار هستند، می‌توانند برای آگهی‌های دعوت به همکاری کارشناس کنترل و تضمین کیفیت، رزومه بفرستند.
بازرس تضمین کیفیت
از آن‌جایی که غذاها روی سلامت جامعه تأثیر بالایی دارند، معمولا نهادهایی برای نظارت بر کار شرکت‌های تولید‌کننده‌ی غذا در هر کشوری وجود دارد. در کشور ما، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان نظارت بر غذا و دارو، استانداردهایی را برای محصولات غذایی تعریف کرده و به رعایت این استانداردها توسط شرکت‌های تولیدکننده، نظارت دارند.
یکی از فرصت‌های استخدام مهندس صنایع غذایی، این نهادهای ناظر هستند که از میان فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط، بازرس تضمین کیفیت جذب می‌نمایند. بازرس تضمین کیفیت بر پروسه‌ی تولید محصول نظارت دارد و با استفاده از مهارت‌ها و ابزارهای آزمایشگاهی، محصول نهایی را از نظر مطابقت با استانداردهای موجود، ارزیابی می‌کند.
کارشناس آزمایشگاه شیمی و میکروبی
فارغ‌التحصیلان رشته‌های شیمی و میکروبیولوژی می‌توانند برای آگهی‌های دعوت به همکاری کارشناس آزمایشگاه در صنایع مرتبط با غذا و دارو، رزومه ارسال نمایند. معمولا این کارشناسان، در آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت یا تحقیق و توسعه مشغول به کار می‌شوند. به علاوه، کارشناسان ازمایشگاه‌های شیمی و میکروبیولوژی روی سلامت و کیفیت مواد اولیه نیز نظارت دارند.
مسئول فنی
تولید غذا در مقیاس صنعتی نیازمند ماشین‌آلات و تأسیسات پیچیده و فراوانی است. مجموعه‌ای از مهندسین روی عملکرد دست و بهینه‌ی این ماشین آلات نظارت دارند. در صنعت غذا، مهندسین صنایع غذایی در کنار مهندسین مکانیک، الکترونیک و کنترل به عنوان مسئول فنی کار می‌کنند.
مسئولیت‌ها و وظایف شغلی
همانطور که در بالا گفتیم، شرکت‌ها برای جایگاه‌های شغلی مختلفی نیاز به استخدام مهندس صنایع غذایی دارند. در سازمان‌های بزرگ، وظایف این متخصصان، تفکیک شده‌تر هستند ولی در سازمان‌های کوچک، ممکن است هر مهندس، وظایف متعددی به عهده داشته باشد. به علاوه، جا‌به‌جایی مهندسین صنایع غذایی در بخش‌های مختلف، امری رایج است. در خیلی از شرکت‌های فعال در صنعت غذا، عنوان شغلی با افزایش تجربه تغییر می‌کند.
در مجموع می‌توان گفت که این مهندسین، وظایف و مسئولیت‌های زیر را به عهده دارند:
- انجام پژوهش‌هایی برای پیدا کردن روش‌های کارآمدتر تولید محصول
- ابداع تکنیک‌هایی برای فرآوری، بسته‌بندی و نگهداری مواد غذایی
- نظارت بر فرآیندها و تجهیزات مورد استفاده در تولید محصول
- توسعه و طراحی تجهیزات جدید برای استفاده در فرآیند تولید
- تحقیق و توسعه‌ی مواد غذایی جدید
- رفع مشکلات مربوط به ماندگاری، بسته‌بندی و توزیع مواد غذایی
نیازمندی‌های استخدام مهندس صنایع غذایی
این گروه شغلی نیز همانند خیلی از گروه‌های شغلی دیگر نیازمند تحصیلات و مهارت‌های سخت و نرم خاصی است. البته عوامل دیگری مثل سابقه‌ی کار و جنسیت نیز در شانس پذیرش افراد در جستجوی کار و حقوق آن‌ها تأثیرگذار است. در ادامه در رابطه شاخص‌های مد نظر کارفرمایان برای جذب مهندسین صنایع غذایی، صحبت می‌کنیم.
تحصیلات مورد نظر کارفرمایان در استخدام مهندس صنایع غذایی
مهندسی صنایع غذایی یک شغل کاملا تخصصی و نیازمند مدرک تحصیلی مرتبط است. مهندسین صنایع غذایی دارای مدارک تحصیلی در سطوح مختلف از کاردانی تا دکتری تخصصی می‌توانند پس از گذراندن دوره‌های کارآموزی، مشغول به کار شوند. معمولا برای مشاغل کارشناس تولید و فرآیند، مدرک تحصیلی کاردانی یا کارشناسی کافی است. افراد دارای مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد صنایع غذایی و رشته‌های مرتبط مثل شیمی و میکروبیولوژی می‌توانند در مشاغل کنترل و تضمین کیفیت مشغول به کار شوند. برای مشاغل تحقیق و توسعه‌ای در این صنعت، بیشتر از فارغ‌التحصیلان مقاطع ارشد و دکتری تخصصی استفاده می‌شود.
مهارت‌های مورد نظر کارفرمایان در استخدام مهندس صنایع غذایی
پیدا کردن شغلی مرتبط با این حوزه، غذایی، نیازمند مهارت‌های سخت و نرم متعددی است که در زیر به بعضی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- توانایی انجام کار تحقیقاتی
- آشنایی با اصول بهداشتی و رعایت آن‌ها
- توجه به جزئیات
- مهارت‌های ارتباطی گفتاری و نوشتاری عالی
- مهارت در کاری تیمی
- توانایی کار کردن در ساعات و شرایط مختلف
- مهارت‌های ریاضیاتی و مهارت در حل مسئله
- مهارت در سازماندهی و مدیریت زمان
چگونه مهندس صنایع غذایی شویم؟
اگر به این شغل علاقه دارید، باید در رشته‌ی صنایع غذایی یا رشته‌های مرتبط مثل میکروبیولوژی، بیوشیمی یا شیمی تحصیل کنید. اولویت با کسانی است که در رشته‌ی صنایع غذایی تحصیل کرده‌اند. آن‌ها درس مهندسی صنایع غذایی را که سخت‌ترین درس دوره‌ی لیسانس صنایع غذایی است، پشت سر می‌گذارند و می‌توانند در هر جایگاه شغلی، از تحقیق و توسعه تا تضمین کیفیت، مشغول به کار شوند. این در حالی است که فارغ‌التحصیلان بیوشیمی، شیمی و میکروبیولوژی صرفا می‌توانند به عنوان کارشناس آزمایشگاه در صنایع غذایی کار کنند.
برای شروع دوران حرفه‌ای خود می‌توانید تنها با داشتن یک مدرک کارشناسی ارشد، برای آگهی‌های کارآموزی رزومه ارسال کنید. این کار سابقه‌ی شما را بالا می‌برد. سپس، می‌توانید به تحصیل خود ادامه دهید، یا اینکه با همان مدرک کارشناسی، به دنبال پیشرفت حرفه‌ای باشید. البته با مدرک کاردانی نمی‌توانید هر جایگاه شغلی، به ویژه در بخش R&D را به دست آورید. بنابراین اگر می‌خواهید شغلی با پرستیژ و درآمد بالاتر داشته باشید، بهتر است که حداقل تا کارشناسی ارشد به تحصیل خود ادامه دهید.
برای ارسال رزومه به آگهی‌های استخدام مهندس صنایع غذایی با سابقه‌ی کار کمتر از دو سال، به بخش «فرصت‌های شغلی» در جاب ویژن مراجعه کنید.
شرایط کاری و اهمیت جنسیت در استخدام مهندس صنایع غذایی
مشاغل مختلف در این گروه شغلی، شرایط کاری متفاوتی دارند. به عنوان مثال، کسی که در فرآیند صنعتی کار می‌کند، ممکن است مجبور باشد به صورت شیفتی و در ساعات کاری غیرمعمول، در کارخانه حضور داشته باشید. همچنین کارشناسان میکروبیولوژی و کسانی که با کشت‌های میکروبی کار می‌کنند، ممکن است مجبور به کار به صورت شیفتی و شبانه‌روزی باشند. محل بعضی مشاغل صنایع غذایی نیز می‌تواند دارای شرایط سختی باشد. به همین دلیل در بعضی از مشاغل مرتبط با فرآیند تولید، شانس آقایان در مقایسه با خانم‌ها برای اشتغال، بیشتر است. با این حال در بعضی از مشاغل مثل کارشناس تحقیق و توسعه، تفاوت جنسیتی تقریبا وجود ندارد. البته مشاغل تحقیق و توسعه، اکثر نیازمند مدرک کارشناسی ارشد هستند. خانم‌های دارای مدرک فوق لیسانس می‌توانند برای آگهی‌های استخدام کارشناس ارشد صنایع غذایی خانم رزومه ارسال نمایند.
در بخش کنترل و تضمین کیفیت نیز تفاوت جنسیتی چندانی مشاهده نمی‌شود. حتی آگهی‌هایی دیده می‌شود که برای جایگاه شغلی کنترل و تضمین کیفیت، از خانم‌ها دعوت به همکاری کرده‌اند. بنابراین خانم‌هایی که دارای مدرک کارشناسی ارشد این رشته هستند، می توانند برای آگهی‌های استخدام کارشناس ارشد صنایع غذایی خانم در بخش QA/QC نیز رزومه ارسال نمایند. البته با داشتن مدرک لیسانس نیز می‌توان در این بخش مشغول به کار شد.
بازار کار و آینده‌ی صنایع غذایی
با توجه به افزایش سریع جمعیت جهان، فرسایش خاک‌ها و کاهش راندمان روش‌های سنتی تولید مواد غذایی، انتظار می‌رود که این رشته، آینده‌ی روشنی داشته باشد. پیشبینی شده است که از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، بازار کار این رشته، حدود ۶ درصد رشد داشته باشد که ۲ درصد بیشتر از میانگین همه‌ی مشاغل است.
در آینده، باید بتوانیم با مصرف کمترین انرژی و منابع، بیشترین غذا را تولید کنیم. غذای ارزان به معنی رشد اقتصادی و کاهش اختلاف طبقاتی است و جوامع را به مکانی بهتر برای زندگی کردن تبدیل می‌کند. به علاوه، کاهش مصرف انرژی در تولید غذا، به معنی توسعه‌ی پایدار و حفاظت از سیاره‌مان است. تولید غذای مخصوص گروه‌های خاص، مثل افراد دارای بیماری‌های خاص یا سالمندان، از جمله موضوعات داغ در آینده‌ی این صنعت خواهد بود.
تولید غذاهایی با ماندگاری بالا و حجم پایین برای سفرهای طولانی مدت مثل سفرهای فضایی، استفاده از بسته‌بندی‌های تجزیه‌پذیر، افزایش ارزش‌غذایی محصولات صنعتی و توجه به تأثیر غذاها روی میکروبیوم روده‌ای و نقش آن در سلامت انسان، دیگر ترندهایی هستند که در دهه‌های پیش رو با آن‌ها مواجه خواهیم بود.
جمع‌بندی
مهندسی صنایع غذایی رشته‌ای است که در آن از علوم مختلفی مثل فیزیک، شیمی و میکروبیولوژی، برای تولید غذاهای با کیفیت‌تر، بهینه‌سازی مراحل مختلف تولید غذا، افزایش ماندگاری مواد غذایی و … استفاده می‌شود. با افزایش روز‌به‌روز جمعیت انسانی و کاهش پیوسته‌ی منابع و فرسایش خاک‌ها، یکی از چالش‌های پیش رو در دهه‌های آتی، مسئله‌ی تأمین غذای جوامع است. به همین دلیل، انتظار می‌رود که این رشته از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، حدود ۶ درصد رشد داشته باشد.
این گروه شغلی دارای مشاغل مختلفی مثل تحقیق و توسعه، طراحی غذا، کارشناس فرآیند و کنترل و تضمین کیفیت است. با داشتن یک مدرک کاردانی نیز می‌توان پس از گذراندن دوره‌های کارآموزی، به عنوان مهندس صنایع غذایی مشغول به کار شد. با این حال، داشتن مدارک تحصیلی بالاتر، شانس استخدام و حقوق شما را بالاتر می‌برد و می‌توانید جایگاه‌های شغلی خوب مثل کارشناس تحقیق و توسعه را تصاحب کنید.
کارفرمایان در استخدام مهندس صنایع غذایی به تحصیلات و سابقه‌ی کار، بیش از هرچیز دیگری اهمیت می‌دهند ولی مجموعه‌ای از مهارت‌های سخت و نرم و حتی جنسیت نیز در جذب افراد تأثیرگذار هستند. در آینده، با افزایش نیاز به غذای سالم و دارای ماندگاری بالا و اهمیت توسعه‌ی پایدار، نیاز به استخدام مهندس غذایی نیز افزایش خواهد یافت.
منبع
نویسنده
اشتراک گذاری
بدون دیدگاه 
