حقوق وزارت کار؛ آیا حق قانونی‌تان را دریافت می‌کنید؟

برای اطلاع از آخرین اخبار افزایش حقوق در سال 1402 این مقاله را مطالعه کنید.

تا چند دهه قبل، شغل کارمندی داشتن، مزیتی بود که افراد زیادی رویای آن را در سر می‌پروراندند. اما از چند سال گذشته و با افزایش فشارهای اقتصادی، حقوق کارمندی دیگر پاسخگوی بسیاری از نیازهای خانواده‌ها نیست. همین مسئله باعث شده مزد ماهیانه کارمندان و کارگران که تحت عنوان «حقوق وزارت کار» معرفی می‌شود؛ محل مناقشه بسیاری باشد.

بر اساس تورم سالانه و شرایط اقتصادی، هر سال حقوق وزارت کار مقداری افزایش می‌یابد. اما بسیاری اعتقاد دارند این افزایش حقوق همچنان برای گذران زندگی کارمندان و کارگران کافی نیست. این در حالی است که برخی از واحدهای خصوصی، از پرداخت همین حقوق به کارکنان خودداری می‌کنند. از آنجایی که در سال 1400 نرخ بیکاری اعلام شده 9.6% و نرخ تورم 38.9 بوده است؛ بسیاری افراد بدون توجه به قوانین و تنها برای رهایی از بیکاری تن به هر شغلی می‌دهند. در حالی که موقعیت‌های شغلی فراوانی در سایت جاب‌ویژن وجود دارد که می‌توانید در آنها استخدام شوید.

آگاهی از قوانین وزارت کار و حقوق و مزایایی که برای کارگر در نظر گرفته شده؛ می‌تواند کمک بزرگی برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های کارفرما باشد. بنابراین در این مقاله از جاب ویژن درباره قانون کار، بخش‌نامه حقوق و مزایا و … اطلاعات جامع و کاملی را در اختیار شما قرار خواهیم داد:

قانون کار چیست؟

در سال ۱۳۶۹ و پس از مدت‌ها کش و قوس بر سر جزئیات، سند جامع حمایت از حقوق کارگر، به تصویب رسید. این قانون در دوازده فصل کلی تدوین شده است و در آن سعی شده به تمام مسائل بین کارگر و کارفرما رسیدگی شود. این دوازده فصل شامل موارد زیر است:

• تعاریف و اصول کلی
• قرارداد کار: در این فصل درباره قرارداد صحبت می‌شود. بر این مبنا، الزامی است که در قرار داد نوع کار و حرفه، حقوق دریافتی، ساعات کاری، محل کارگاه، تاریخ عقد قرارداد، مرخصی و تعطیلات، ذکر شود.
• شرایط کار: این فصل شامل موارد زیر است: حق‌السعی کارگر، مدت زمان قرارداد، مرخصی‌ها و تعطیلات مشخص شده برای کارگر، شرایط کار برای زنان و نوجوانان.
• حفاظت فنی و بهداشت کار
• آموزش و اشتغال: در این فصل مباحث مرتبط با کارآموزی و اشتغال اتباع بیگانه بررسی می‌شود. ذکر این نکته ضروری است که اتباع بیگانه تنها در صورتی می‌توانند مشغول به کار شوند که علاوه بر پروانه اشتفال، ویزای کار هم داشته باشند.
• تشکل‌های کارگری و کارفرمایی
• مذاکرات و پیمان‌های دسته‌جمعی کار
• خدمات رفاهی کارگران
• مراجع حل اختلاف
• شورای عالی کار
• جرایم و مجازات‌ها
• مقررات متفرقه

همان‌گونه که می‌بینید در فصل دوم این قانون درباره حق‌السعی یا حقوق کارگر صحبت شده است که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت.

حقوق وزارت کار چقدر است و چگونه تعیین می‌شود؟

هر سال در لایحه بودجه جمهوری اسلامی ایران، دولت مقدار افزایش حقوق کارگران و کارمندان دولت را اعلام می‌کند و در صورت تصویب مجلس، اعمال خواهد شد. همچنین این عدد باید در شورای عالی کار تصویب شود.

شورای عالی کار با حضور نمایندگان سه گروه کارگران، کارفرمایان و دولت تشکیل می‌شود و حق و حقوق کارگران در آنجا مورد بررسی قرار می‌گیرد. مبلغی که در این شورا به تصویب برسد؛ حداقل حقوقی است که باید حتما توسط کارفرما به کارگر پرداخت شود.

در حقوق پرداختی، به غیر از مبلغ پایه، ردیف‌هایی مانند حق مسکن، حق خواروبار، حق اولاد و پایه سنوات هم در نظر گرفته می‌شود که پرداخت آن به کارگر ضروری است. البته توجه داشته باشید که در قانون کار، کارمندان بخش خصوصی هم کارگر محسوب می‌شوند. بنابراین به غیر از صاحبان مشاغل آزاد، بقیه مشاغل از این قانون پیروی می‌کنند. البته دولت و برخی نهادهای دیگر، قانون دیگری هم دارند که بر حقوق آنها تاثیرگذار است.

معمولا برای محاسبه حقوق وزارت کار، حداقل حقوق روزانه را محاسبه می‌کنند. در قانون کار، ۴۴ ساعت کار هفتگی اجباری است و بیشتر از آن اضافه کار محسوب می‌شود. بر این اساس بسیاری از سازمان‌ها به‌جای شش روز با هفت ساعت و بیست دقیقه کار، ترجیح می‌دهند پنج روز کاری با ساعات کاری بیشتر داشته باشند.

حقوق وزارت کار کارمندان سال 1400

برای اینکه بهتر با نحوه محاسبه حقوق وزارت کار آشنا شوید؛‌ مبلغ آن را در سال 1400 با هم بررسی می‌کنیم:

بر اساس لایحه بودجه امسال، حقوق کارمندان در سال 1400 با افزایش 25 درصدی همراه بود.

بر مبنای بخشنامه حقوق و دستمزد سال 1400، حداقل حقوق کارمندان به 3 میلیون و 500 هزار تومان رسید.

همچنین پس از برگزاری جلسات شورای عالی کار، حقوق کارگران 28 درصد افزایش داشت و مبلغ حقوق پایه به 2 میلیون و 655 هزار تومان رسید. همچنین حداقل دستمزد روزانه کارگران در سال 1400 مبلغ 88 هزار تومان است. توجه داشته باشید که این مبلغ، مزد روزانه کارگر بدون سابقه کار است و برای کسانی که حداقل یک سال سابقه کاری دارند، مبلغ سنوات نیز به این حقوق اضافه می‌شود.

نکته: به کسی که برای دولت کار کند، کارمند گفته می‌شود و به کسانی که در شرکت‌های خصوصی مشغول به کار هستند، کارگر گفته می‌شود.

در جدول زیر می‌توانید مبلغ حقوق سال 1400 را برای کارگران مشاهده نمایید:

حقوق وزارت کار به چه افرادی تعلق می‌گیرد؟

هر سال دولت مبالغی را به عنوان حقوق وزارت کار مشخص می‌کند. این مبالغ شامل مستمری بازنشستگان، حقوق کارمندان دولت و کارگران می‌شود. بر اساس قانون کار، به‌غیر از کارمندان دولتی، سایر افراد استخدام‌شده در واحدهای صنفی کارگر محسوب می‌شوند. بنابراین با هر مدرک و جایگاهی، اگر در یک واحد خصوصی استخدام شده‌اید؛‌ در قانون با عنوان کارگر شناخته خواهید شد.

در بخش قبلی اشاره شد که پس از تصویب افزایش حقوق در لایحه بودجه، کارفرما موظف است این مبلغ را به کارگر بپردازد. پس اگر کارفرمای شما مبلغی کمتر از حداقل حقوق وزارت کار به شما پرداخت می‌کند؛ می‌توانید از او شکایت کنید.

از آنجا که ممکن است این فرآیند بسیار فرسایشی و هزینه‌بر باشد؛ بهتر است از همان ابتدا تنها برای شغل‌هایی درخواست همکاری بفرستید که به قانون کار پایبند هستند. اگر در سایت جاب ویژن فرصت‌های شغلی را بررسی کنید؛ خواهید دید که بسیاری از آنها قید کرده‌اند که حداقل حقوق را حتما به فرد گزینش شده خواهند پرداخت.

مزایای درنظر گرفته شده برای کارگر

در قوانین جامعی که به‌منظور حمایت از حقوق کارگر تصویب شده؛ مزایایی مانند حق اولاد، عیدی و سنوات برای کارگر در نظر گرفته شده که توسط کارفرما قابل پرداخت است. در ادامه نحوه محاسب و شرایط هر کدام از این مزایا را بررسی می‌کنیم:

حق اولاد

بدون شک هزینه‌های روزمره فرد مجرد با شخصی که چند فرزند دارد متفاوت است. این مسئله از چشم قانون‌گذار دور نمانده و مبلغی که تحت عنوان «حق اولاد» پرداخت می‌شود؛ برای جبران همین هزینه‌ها در نظر گرفته شده است. البته استفاده از این حق، دو شرط اساسی دارد:

• باید حداقل ۷۲۰ روز سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشید.
• فرزندان تحت تکفل شما، یا زیر ۱۸ سال داشته باشند یا تنها به تحصیل مشغول باشند و یا مطابق با نظر کمیسیون پزشکی از کارافتاده باشند.

تا پیش از این، حق اولاد تنها به دو فرزند تعلق می‌گرفت. اما در حال حاضر در صورت امکان باید به‌ازای تمامی فرزندان این مبلغ پرداخت شود. بر اساس قانون، داشتن هر فرزند مبلغی برابر با مزد سه روز را به حقوق کارگر می‌افزاید.

نحوه محاسبه عیدی

یکی دیگر از حقوق کارگر که بر عهده کارفرماست و باید حتما پرداخت شود؛ عیدی و پاداش است. برای کارمندان دولت، این مبلغ توسط دولت اعلام و پرداخت می‌شود. اما برای محاسبه عیدی کارگران از فرمول زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

(حقوق پایه روزانه+ مزایا و مستمری روزانه)*2*کارکرد روزانه/365

بنابراین اگر فردی یک سال سابقه کار داشته باشد؛ دو برابر حقوق متوسط ماهیانه خود عیدی دریافت خواهد کرد و هر قدر میزان کارکرد کمتر باشد؛ به همان میزان عیدی هم کاهش خواهد یافت. البته مبلغ عیدی نمی‌تواند از حداکثر تعیین شده در قانون بیشتر باشد. سقف مبلغ دریافتی شما به‌عنوان عیدی، برابر است با سه برابر حقوق پایه وزارت کار.

فراموش نکنید هر زمانی که به همکاری خاتمه دادید؛ باید عیدی هم به شما پرداخت شود. حتی اگر کمتر از یک سال در استخدام کارفرما بوده‌اید یا هنوز پایان سال فرا نرسیده؛ باز هم مبلغ عیدی حق شماست و باید آن را دریافت کنید.

محاسبه اضافه کاری

ساعات کار قانونی، ۴۴ ساعت در هفته است؛ یعنی شش روز با هفت ساعت و بیست دقیقه کار. البته کارفرما می‌تواند دو روز تعطیل و پنج روز با هشت ساعت و پنجاه دقیقه کار در نظر بگیرد؛ یا به‌نحوی دیگر ساعات کاری را تنظیم کند که به این میزان برسد.

در کارهای سخت و زیان‌آور ساعت کار هفتگی تا ۳۶ ساعت کاهش می‌یابد. البته لازم به ذکر است که بر اساس قانون کار، استخدام کارگر نوجوان (۱۵ تا ۱۸ ساله) و زنان در این مشاغل ممنوع است.

بر مبنای این قوانین، کارگر می‌تواند حداکثر روزی چهار ساعت اضافه کاری داشته باشد. مبلغ اضافه کاری ۴۰٪ بیشتر از حقوق پایه خواهد بود؛ بنابراین تعداد ساعات اضافه کاری را ضربدر حقوق ساعتی پایه و ضریب ۱.۴ کنید تا از مبلغ اضافه‌ای که به شما تعلق می‌گیرد آگاه شوید.

محاسبه سنوات

هنگامی که به همکاری خود با کارفرما پایان می‌دهید؛ سنوات یا مزایای پایان کار، به شما پرداخت می‌شود. برخی گمان می‌کنند در صورت ترک کار این مبلغ به کارگر تعلق نمی‌گیرد؛ در حالی که این دستور لغو شده و حتی در صورت ترک کار هم باید این مزایا را از کارفرما دریافت کنید.

البته نباید پایه سنوات را با حق سنوات یکی بدانید. پایه سنوات مبلغی است که به حداقل حقوق تعلق می‌گیرد. چنانچه حداقل یک سال سابقه کار دارید و در یکی از مشاغل طبقه بندی شده قرار می‌گیرید؛ پایه سنوات هرماه به حقوق شما اضافه خواهد شد.

اما حق سنوات یا حق پایان خدمت در هر صورت و در خاتمه همکاری به شما پرداخت خواهد شد. این مبلغ برای یک سال برابر با یک ماه مزدی است که دریافت می‌کنید. اگر در پایان هر سال سنوات آن سال به شما پرداخت شده؛ هنگام تسویه حساب تنها برای سال آخری مشغول به کار بوده‌اید این مبلغ را دریافت خواهید کرد. اما چنانچه تا به‌حال حق سنوات خود را دریافت نکرده‌اید؛ به‌ازای تمام مدت همکاری، این مبلغ به شما پرداخت خواهد شد.

اگر در مدت زمان کمتر از یک سال قصد اتمام همکاری را دارید؛ مبلغ سنوات شما به همان میزان خواهد بود. به‌طور مثال فردی که سه ماه سابقه کار دارد؛ یک چهارم حقوق ماه آخر خود را به‌عنوان سنوات دریافت خواهد کرد.

چه مبالغی از حقوق وزارت کار کسر می‌شود؟

کارفرما می‌تواند در ازای غیبت و یا خسارت‌های وارده از سوی شما، مبالغی را از حقوقتان کسر کند. اما علاوه بر این موارد، مالیات و حق بیمه هم از حقوق شما کم می‌شود.

برای پرداخت مالیات در سال ۱۴۰۰، کف حقوق ۴ میلیون تومان در نظر گرفته شده و در صورت دریافت حقوق کمتر از این میزان، مبلغی از شما کسر نخواهد شد. همچنین هر قدر حقوق شما افزایش پیدا کند؛ درصد بیشتری از آن را باید به‌عنوان مالیات پرداخت کنید.

حق بیمه

هم شما و هم کارفرما موظفید ماهیانه مبلغی را به‌نام حق بیمه؛ به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کنید. این میزان از طرف شما 7% از حقوق‌تان و از سوی کارفرما 23% از حقوق، خواهد بود.

البته این حق بیمه برای استفاده از خدمات درمانی، بیمه بیکاری و مقرری بازنشستگی استفاده خواهد شد و می‌توان آن را در حکم نوعی پس‌انداز طولانی مدت در نظر گرفت. مبلغ حق بیمه سال 1400 که از کارگر کم می‌شود؛ برابر با 259 هزار و 384 تومان خواهد بود. در جدول زیر می‌توانید سهم کارگر و کارفرما از حق بیمه سال 1400 را ببینید:

حقوق ساعتی اداره کار 1400

اگر به‌صورت ساعتی یا پاره وقت در سازمانی مشغول به کار هستید؛ احتمالا در قرارداد شما با کارفرما تفاوت‌هایی نسبت به قرارداد کار تمام وقت وجود دارد. اگر کارفرما برای شما حق بیمه رد می‌کند؛ طبق قانون موظف است عیدی و سنوات شما را مطابق حقوق وزارت کار پرداخت کند.

اما اگر به‌دلایل مختلف برای شما حق بیمه رد نمی‌شود؛ می‌توانید خودتان مزایا را بر اساس مزد ساعتی یا روزانه که دریافت می‌کنید؛ محاسبه نمایید. به طور مثال اگر شما هفته‌ای سه روز (ماهی 12 روز) برای سازمان کار می‌کنید؛ برای محاسبه مزد روزانه خود، حقوق ماهیانه را به عدد 12 تقسیم کنید. بر اساس مزد روزانه، می‌توانید حق اولاد، پایه سنوات و… را محاسبه کنید.

برای محاسبه عیدی و حق سنوات هم، میانگین حقوق دریافتی شما در سه ماه پایانی ملاک قرار می‌گیرد. برای یافتن موقعیت‌های استخدامی به‌صورت پاره وقت، می‌توانید در سایت جاب ویژن از فیلتر «نوع همکاری» استفاده کنید.

کارآموزی در قانون کار

بر اساس این قانون، به کار گرفتن افراد زیر پانزده سال ممنوع است و کارگران پانزده تا هجده سال، کارگر نوجوان به شمار می‌روند. به کار گرفتن این افراد در کارهای سخت و زیان‌آور ممنوع است و حتما باید پیش از آغاز به کار مورد آزمایش قرار بگیرند.

اگر بیش از هجده سال دارید و به‌عنوان کارآموز مشغول شده‌اید؛ احتمالا حقوقی از سوی سازمان دریافت نخواهید کرد. البته از نظر قانون بعد از فارغ‌التحصیلی، کارفرما موظف است با کارآموز قرارداد امضا کند و ضمن پرداخت حداقل حقوق وزارت کار به او، حق بیمه او را هم بپردازد. گرچه شما هم در این صورت متعهد خواهید شد که قراردادی با دو برابر مدت کارآموزی، با کارفرما امضا کنید.

حقوق وزارت کار برای لیسانس

ارتباط بین حقوق و مدرک تحصیلی، یکی از اشتباهات رایج بین مردم است. مدرک دریافتی شما ممکن است بر جایگاه شغلی یا سازمانی که در آن پذیرفته می‌شوید تاثیرگذار باشد؛ اما از نظر قانونی هیچ الزامی برای کارفرما ایجاد نمی‌کند که حقوق بیشتری به شما پرداخت کند.

همین مسئله باعث شده در بازار کار امروز، اهمیت مهارت‌ها و تخصص‌های شغلی بیشتر از مدرک تحصیلی شما باشد. چرا که کارفرما اگر از کار و تخصص شما رضایت داشته باشد ممکن است حقوقتان را افزایش دهد ولی حتی اگر دکترا داشته باشید و از مهارت خاصی بهره نبرید؛ احتمالا همان حقوق پایه کارگر را دریافت خواهید کرد.

جمع‌بندی

اصول کلی قانون کار از سال 1369 و هنگام تصویب این قانون، تغییری نکرده‌اند. اما هر ساله میزان افزایش حقوق توسط دولت اعلام شده و مبلغ آن برای اقشار مختلف محاسبه می‌گردد. قانون کار در اصل برای حمایت از حقوق کارگر تدوین شده است؛ اما تعدادی از سازمان‌ها از اجرای دقیق آن سرباز می‌زنند.

از سوی دیگر عدم آگاهی کارگران و کارمندان از حقوق خود و ترس از بیکاری، باعث شده اعتراضی به وضعیت موجود نداشته باشند. در این مقاله از جاب ویژن، ضمن بررسی اصول قانون کار، نحوه محاسبه حقوق وزارت کار کارمندان در سال 1400 را با هم بررسی کردیم.

آگاهی از حقوق وزارت کار برای لیسانس، بخشنامه حقوق و دستمزد سال 1400، مزایای مشخص شده برای کارگر و مبالغی که از این حقوق کسر می‌شود؛ نیاز ضروری است که کمک می‌کند با چشمان باز شغل بعدی خود را انتخاب کنید و فشار بیشتری به خود و خانواده‌تان وارد نسازید.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی