چالش‌های ناشی از پیشرفت تکنولوژی، شرایط اقتصادی و رقابت جهانی، بسیاری از سازمان‌ها را وادار به تعدیل نیرو کرده است. اخراج شدن به خاطر تعدیل نیرو یکی از دشوارترین تجربه‌های زندگی کاری هر فردی است. شوکه شدن، غم و اندوه و اضطراب، احساساتی هستند که همواره با این نوعِ از دست دادن شغل همراه خواهند بود. تعدیل نیرو حس عدم قدرت در زندگی، شک به توانایی‌های خود و انتقادهای بی‌وقفه‌ی درونی را به همراه دارد.

 متاسفانه اولین راهی که خیلی از سازمان‌ها در شرایط بد اقتصادی برای کاهش هزینه دنبال می‌کنند، تعدیل نیرو است. این درحالی است که تحقیقات نشان می‌دهد، کاهش نیرو به ندرت سازمانی را به اهدافش می‌رساند. معمولا این تصمیمات تنها سودی کوتاه‌‌مدت به همراه دارند. در حالی که این امر هم‌زمان ممکن است تبلیغات منفی، از دست دادن دانش، کاهش تعهد، گردش بالای داوطلبانه‌ی نیروی انسانی و کاهش نوآوری در سازمان را به همراه آورد.

یکی از دلایل اصلی تعدیل نیرو در سازمان‌های مختلف، نداشتن فلسفه در بزرگ شدن و یا کوچک شدن اندازه سازمان است. در بسیاری از موارد شاهد آن هستیم که سازمان‌هایی مجبور به تعدیل نیرو می‌شوند که در یک زمان کوتاه، با روند غیرمنطقی اقدام به جذب نیرو کرده‌اند بدون اینکه پیش بینی درستی از وضعیت اقتصادی داشته باشند. داشتن فلسفه در تغییر نیرو مانند یک قطب‌­نما برای مدیران و رهبران عمل می‌­کند. به عنوان مثال فلسفه­‌ی شرکت تایرسازی فرانسوی میشلین، استخدام افراد به دلیل پتانسیل آن‌هاست، نه وجود کار و پست خالی در سازمان. این شرکت خود را متعهد به توسعه­‌ی بلندمدت کارکنان می­‌داند. هر کارمند به یک مدیر وصل است که بر توسعه‌­ی او نظارت می‌­کند. آن­ها مطمئن ‌می‌­شوند که این توسعه هم راستا با نیازهای شرکت انجام­ می‌شود.

انجام تعدیل نیرو به روشی بد و یا به دلایلی اشتباه، به ندرت سازمان را به اهدافش می‌­رساند. می‌­توان روشی کم خسارت‌تر را جایگزین اخراج کارکنان کرد. در شرایطی که چاره‌­ای جز تعدیل نیرو نیست،‌ باید این کار را به روشی منصفانه انجام داد. این امر نباید آسیب دیدن طرفین را در پی داشته باشد.  بلکه می­‌توان از دل آن راهی برای موفقیت­‌های آتی کارکنان و سازمان پیدا کرد.

آثار منفی تعدیل نیرو

آثار منفی تعدیل نیرو بر فرد

تعدیل نیرو یا اخراج شدن، یکی از تجربه‌های تلخ زندگی هر فرد خواهد بود که آثار منفی و روانی بسیاری بدی را به‌جا خواهد گذاشت. برخی در راستای این اتفاق خود را مقصر می‌دانند و مدام از خود می‌پرسند که چرا آنها بیکار شدند. این موضوع بر اعتمادبه‌نفس فرد تأثیر بسیار بدی خواهد داشت و ممکن است که فرد بیکار شده توانایی خود را در کار از دست دهد یا خود را سرخورده بداند. در این دوره از زندگی تفکرات منفی به فرد هجوم می‌آورند و جملاتی مثل ” باید بهتر کار می‌کردم”، “چرا من بیکار شده‌ام؟”، ” چگونه مجدداً کار پیدا کنم؟”، “بدشانس بودم” به ذهن فرد خواهد آمد. اما فرد باید در نظر داشته باشد که این اتفاق تنها یک شکست شغلی است که به شکل‌های مختلف برای هر فردی ممکن است اتفاق بیافتد.

آثار منفی تعدیل نیرو در سازمان یا شرکت

از سوی دیگر تعدیل نیرو ممکن است فرهنگ و سیستم کاری آن شرکت را نیز به خطر بیاندازد و کارمندان باقی‌مانده امنیت شغلی خود را از دست دهند درنتیجه عملکرد سازمان کمی به هم ریخته خواهد شد. البته در مواردی تعدیل نیرو، رشد سازمان را به همراه دارد. آمارها نشان می‌دهد که در مواردی برخی از شرکت‌ها پس از تعدیل نیرو با تغییر ساختار شرکت، گسترش‌یافته‌اند. اما در بسیاری از موارد دیگر تعدیل نیرو، آسیب‌هایی را برای شرکت به همراه داشته و موجب تضعیف عملکرد شرکت شده است. بر اساس تحقیقات انجام شده، کاهش یک درصدی نیروی کار منجر به افزایش ۳۱ درصدی خروجی­‌های داوطلبانه در سال آینده و کاهش تعهد سازمانی خواهد شد. اخراج کارکنان این پیام را ارسال می‌کند که سخت کار کردن و داشتن عملکرد خوب، دیگر شغل افراد را تضمین نمی­‌کند. طبق پژوهش انجام شده در دانشگاه استکهلم و کانتربری، تعدیل نیرو منجر به ۴۱% کاهش در رضایت شغلی و ۳۶% در تعهد سازمانی می‌شود و ۲۰% عملکرد شغلی افراد را تضعیف می‌کند. همچنین درصد فرسودگی شغلی در کارکنان نیز افزایش می‌­یابد. ممکن است این کار بهره­‌وری را به صورت مقطعی بهبود دهد، اما این تصمیمی هزینه‌‌بر برای کارکنان و سازمان خواهد بود. تعدیل نیرو می‌­تواند منجر به بدنامی شرکت شود و بر روابط بین فروشندگان و مشتریان نیز تاثیر بگذارد.

آثار منفی تعدیل نیرو بر جامعه

علاوه بر موارد ذکر شده، در جامعه‌ای که بیکاری بیداد می‌کند، تعدیل نیرو یک معضل وحشتناک برای کارکنان شرکت‌ها خواهد بود زیرا هر فرد مشغول به‌کار، روی دستمزد دریافتی از سوی شرکت حساب می‌کند و برای ادامه‌ی زندگی به این حقوق نیاز خواهد داشت. درنتیجه تصور کنید که تعدیل نیروی شرکت موجب بیکاری شما شود. به هر شکل تعدیل نیرو باعث بیکاری بخشی از جامعه خواهد شد و اثرات منفی آن بیشتر از اثرات مثبت آن خواهد بود.

چند پیشنهاد برای کسانی که به تازگی تعدیل شده‌اند:

افکارتان را مورد سوال قرار دهید.

احساس عصبانیت و شک به خود، پس از اخراج به خاطر تعدیل نیرو طبیعی هستند. نکته‌ی مهم این که علاوه بر فکر کردن در مورد اتفاق پیش آمده و شناخت احساسات منتج از آن، باید به آنچه به خودتان می‌گویید دقت کنید. باید بدانید که آیا این مکالمات درونی به شما کمک می‌کنند یا تنها مانع پیشرفت‌های آتی خواهند شد؟ با بررسی افکار انتقادی درونی، می‌توانید چرخه‌ی منفی سرزنش کردن خود که مانع از پیشرفت شده را متوقف کنید. قطعا این چرخه در صورت تکرار شما را از برداشتن قدم‌های مثبت بعدی باز می‌دارد.

در ادامه تفکرات منفی محتمل در این حالت و همچنین سوالاتی که برای حل آنها باید پرسیده شود را بررسی می‌کنیم.تفکراتی که به ما هجوم می آورند، همگی قابل نقد شدن هستند.

فکر: می‌توانستم بهتر کار کنم تا از این اخراج جلوگیری کنم.
سوال: چه تضمینی هست که من می‌توانستم مانع از این اتفاق شوم؟
فکر: این اخراج احتمالا به خاطر مشکلات شخصی یا کمبود مهارت‌های من بوده است.
سوال: از کجا مطمئن هستم که این اتفاق به کمبودهای شخصی من ربط داشته است؟
فکر: من بدشانس بودم و در زمان مناسب در مکان نامناسب قرار داشتم.
سوال: کدام شرایط کاری باعث شده که شغل من اضافه به نظر برسد؟
فکر: این بحرانی است که هیچ‌گاه از آن خارج نخواهم شد.
سوال: با این اتفاق، فرصت کشف چه موقعیت‌های شغلی جدیدی را دارم؟

 برنامه‌ریزی داشته باشید.

اگر شما کار قبلی خود را از دست داده اید، به این معنی نیست که دیگر نتوانید به دنبال شغل دیگری باشد. برنامه‌ریزی کنید که در روزهای آتی باید به چه مکان هایی برای یافتن شغل سر بزنید و با چه کسانی قرار ملاقات بگذارید. هر اقدامی هر چند کوچک در این زمینه باعث می‌شود نسبت به ادامه مسیر انگیزه پیدا کنید.

به کم رضایت ندهید.

به خاطر استرس و شرایط حساس به انجام هر کاری تن ندهید و سعی کنید کار مناسبی که به انجامش علاقه دارید انتخاب کنید کمی صبر و جستجوی دقیق کاری است که می تواند بهترین نتیجه را برای شما به ارمغان بیاورد با این وجود دقت کنید واقع بینی را از دست ندید و دچار توهم نشوید. شرایط را با عقل و احساستان بسنجید.

یاد بگیرید.

سعی کنید چیزهای جدید و مهارت های تازه را فرا بگیرید . برای این کار لازم نیست در کلاس های گران قیمت ثبت نام کنید یا کار خارق العاده ای انجام دهید گاهی مطالعه یک کتاب تازه، سرزدن به سایت های آموزش رایگان و … می تواند با کمترین هزینه بهترین نتیجه را به بار بیاورد.

 ببخشید!

سخت ترین مرحله مواجه با بیکاری مرحله بخشش است مرحله ای که در آن باید خودتان، رئیس سابق تان، همکار نامهربان، شرایط کاری سخت گذشته، رشته تحصیلی، شرایط رکود تورمی، وضع نامناسب اقتصادی و غیره را ببخشید و از کنارشان بگذرید.
اگر بتوانید با خودتان و سایرین مهربان باشید به آرامش قابل توجهی خواهید رسید که آینده کاری‌تان راتضمین خواهد کرد. بخشیدن به این معناست که دیگر عصبانی نباشید، از بیرون به ماجرای بیکاری و اتفاقی که برایتان افتاده نگاه کنید، به خودتان برسید،ریش‌هایتان را اصلاح کنید، لباس مرتب بپوشید ، بخندید و تصور کنید اگر رئیس سابق‌تان را در خیابان یا مکان عمومی به طور اتفاقی دیدید چه عکس العملی نشان خواهید داد.
اگر فکر می کنید اگراو را ببینید به او پرخاش خواهید کرد، رویتان را برمی گردانید خودتان را به ندیدن می‌زنید یعنی این مرحله را به خوبی طی نکردید. اما اگر می‌توانید به او لبخند بزنید و با یک سلام و احوالپرسی گرم با او برخورد کنید و بعد از خداحافظی اصلا عصبی و ناراحت نباشید به این معناست که توانسته‌اید ببخشید هم خودتان و هم دیگران را .

منابع:
www.zoomit.ir
www.khalaagh.com
www.dinu.ir