بررسی بازار کار و ویژگی‌های شخصیتی لازم برای شغل روانشناس
روانشناسی یکی از مشاغلی است که شاید تا یکی دو دهه پیش بسیار مغفول مانده بود؛ اما با افزایش آگاهی مردم نسبت به اهمیت سلامت روان و لزوم مراجعه به روانشناس، این شغل نیز مسیر رو به رشدی پیدا کرده است. در حال حاضر، تقاضا برای جذب و استخدام روانشناس بالاست و این افراد با توجه به مدرک تحصیلی و مهارت‌هایشان می‌توانند به عنوان روانشناس در مراکز مختلف مشغول به کار شوند. مراکز مشاوره و کلینیک‌های روانشناسی، سازمان‌ها، مدارس، بیمارستان‌ها، زندان‌ها و مراکز خدمات اجتماعی و بهزیستی نیاز بالایی به روانشناس دارند.
سوالات متداولی درباره شغل و رشته روانشناسی وجود دارد. از جمله این سوالات می‌توان به «شغل روانشناسی چیست؟»، «شغل روانشناسی در چه رشته ای است؟» و «مزایا و معایب شغل روانشناسی چیست؟» اشاره کرد. به همین دلیل، در این مقاله سایت کاریابی جاب ویژن قصد داریم در مورد شغل روانشناس صحبت کنیم و توضیحات کاملی راجع به انواع مشاغل و شاخه‌های روانشناسی، وظایف، شرایط کاری و بازار کار این شغل به شما ارائه کنیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.
روانشناس کیست و چه می‌کند؟
در پاسخ به سوال «کار روانشناس چیست؟» باید گفت روانشناسان وظیفه ارزیابی، تشخیص و درمان افراد در مورد اختلالات روانی، عاطفی، مشکلات رفتاری، تربیتی و رشدی را بر عهده دارند. همان‌طور که در آگهی‌های استخدام روانشناس مشاهده می‌شود، انواع مختلفی از تخصص‌های شغل روانشناسی در رشته انسانی وجود دارد. این افراد تحت عناوین مختلف مثل روانشناس بالینی، روانشناس مشاور، روانشناسی صنعتی، روانشناس مدارس، روانشناس رشد و … مشغول به کار هستند و شرح وظایف هرکدام با توجه به زمینه کاریشان با یکدیگر متفاوت است. اما روند کلی کار آن‌ها شامل گفتاردرمانی با مراجعین، بررسی وضعیت و در صورت لزوم ارجاع به سایر متخصصین مثل روانپزشک و انجام ارزیابی سلامت روان برای تشخیص و شناسایی مشکلات است.
تحصیلات موردنیاز برای روانشناس
حداقل مدرک موردنیاز برای روانشناس مدرک کارشناسی روانشناسی است. بااین‌حال در هر حوزه ممکن است به مدارک تحصیلی بالاتری نیز نیاز داشته باشید. به‌عنوان‌مثال ممکن است با مدرک لیسانس بتوانید به‌عنوان روانشناس مدرسه یا روانشناس سازمانی استخدام شوید. اما بسیاری از مدارس، سازمان‌ها و مراکز دیگر مدرک کارشناسی ارشد یا حتی دکترا را به‌عنوان شرایط احراز شغل در نظر می‌گیرند.
ویژگی‌های شخصیتی و مهارت‌های فردی لازم برای روانشناس
کسی که در زمینه درمان اختلالات روانی فعالیت می‌کند علاوه بر مدرک تحصیلی و دانش تخصصی، به برخی ویژگی‌های شخصیتی نیز نیاز خواهد داشت. بدون این مهارت‌های فردی، روانشناس قادر به انجام کامل و موفق وظایفش نخواهد بود و توفیقی در زمینه درمان اختلالات روانی بیماران نخواهد داشت. برخی از این ویژگی‌های عبارت‌اند از:
صبر و حوصله زیاد به‌ویژه در مواجهه با بیماران چالش‌برانگیز که نسبت به درمان مقاوم هستند.
مهارت‌های ارتباطی بین فردی فوق‌العاده قوی: روانشناس برای کمک و درمان بیماران باید اول ارتباط خوب و محکمی با آن‌ها برقرار کند.
حس همدلی: درک درد و ناراحتی بیماران و کمک به آن‌ها برای شناسایی علت و ریشه یک مشکل یا حس به همدلی بالایی نیاز دارد.
قابل‌اعتماد و امانت‌دار: مراجعین در مورد خصوصی‌ترین افکار، رازها و احساساتشان که شاید تابه‌حال به کسی نگفته باشند با روانشناس صحبت می‌کنند. بنابراین یکی از ویژگی‌های مهم و ضروری برای روانشناس قابل‌اعتماد بودن و محرمانه نگه‌داشتن اطلاعات خصوصی مراجعین است.
مهارت سکوت و صحبت به‌موقع: روانشناس برای اینکه محیطی امن برای بیماران ایجاد کند باید زمان مناسب برای سکوت و فقط گوش دادن و زمان مناسب برای صحبت و مداخله را تشخیص بدهد.
تفکر انتقادی و تحلیلی: این مهارت به روانشناس در تحلیل بیماران و تشخیص دقیق مشکل و توصیه درمان مناسب کمک زیادی می‌کند.
ازآنجاکه روانشناس هر روز با مشکلات حساس روانی سروکار دارد به حس دلسوزی، همدلی، درک بالا و صبر و مهربانی زیادی نیاز دارد. البته روانشناس باید واقع‌بین و منطقی هم باشد و توصیه‌های خود را به شیوه‌ای بیان کند که مراجع به‌جای واکنش دفاعی، آن‌ها را بپذیرد.
مطلب مرتبط: میزان درآمد روانشناس در ایران و جهان
انواع تخصص‌ها و مشاغل روانشناسی
اکثر روانشناسان در طول دوره تحصیلی در مقطع کارشناسی یا کارشناسی ارشد، دانش و تجربه لازم برای این موقعیت شغلی را کسب می‌کنند. بااین‌حال، فعالیت در یک زمینه خاص می‌تواند به عمیق‌تر شدن مهارت‌ها و تجربه آن‌ها کمک بسزایی کند. روانشناسان می‌توانند در موقعیت‌های شغلی مختلف مثل همکاری در تحقیقات بالینی، کلینیک‌های روانشناسی خصوصی، استخدام روانشناس در بیمارستان یا مدارس مشغول به کار شوند. همچنین ممکن است یک گروه سنی خاص مثل کودکان یا نوجوانان را به‌عنوان زمینه تخصصی خود انتخاب کنند یا به‌طور ویژه در مورد برخی اختلالات روانی مثل اختلال خوردن یا اضطراب به‌طور تخصصی فعالیت کنند. روانشناس کودک، روانشناس رشد، روانشناس آموزشی، روانشناس توان‌بخشی، روانشناسی رفتار کاربردی و روانشناسی قانونی چند نمونه از انواع روانشناس هستند.
درحالی‌که یک روانشناس باید درک کامل و جامعی از تمام جنبه‌های روان انسان داشته باشد، اما تخصصی کردن فعالیت می‌تواند باعث متمایز شدن روانشناس از دیگر همکارانش شود.
روانشناس بالینی: اختلالات روانی، عاطفی و رفتاری را ارزیابی و شناسایی و درمان می‌کند. روانشناسان بالینی به افراد کمک می‌کنند با آسیب‌های روانی و مشکلات مختلف بهتر مواجه شوند. روانشناس بالینی از روش‌های مختلفی به بیماران کمک می‌کند و استراتژی‌های متفاوتی ممکن است در پیش بگیرد. بااین‌حال، به‌طورکلی روند روانشناسی بالینی شامل گفتگودرمانی، انجام آزمایش‌های تشخیصی، روان‌درمانی فردی، خانوادگی یا گروهی است.
روانشناس مشاور: به بیماران کمک می‌کند درک بهتری از مشکلات و مسائل خانه، محل کار یا اجتماع داشته و مواجهه بهتری با آن‌ها داشته باشند. مشاور بیشتر بر نحوه مقابله و مدیریت موقعیت‌ها تمرکز می‌کند و به مراجع کمک می‌کند با شناسایی نقاط قوت بتوانند موقعیت‌های مختلف را بهتر مدیریت کنند.
روانشناس رشد: پیشرفت و تکامل روانشناختی فرد را در طول زندگی بررسی می‌کند. اکثر روانشناسان رشد روی درمان کودکان و نوجوانان تمرکز دارند؛ اما ممکن است برخی از آن‌ها تمرکزشان را روی پیری و مشکلات پیش روی بزرگ‌سالان قرار دهند.
روانشناس پزشکی قانونی: این فرد از اصول روانشناختی در سیستم قضایی و کیفری استفاده می‌کند و به قضات، وکلا و سایر کارشناسان حقوقی برای درک بهتر جنبه‌های روانشناختی پرونده‌های خاص کمک می‌کند. این روانشناسان معمولاً به‌عنوان شاهد کارشناس و معتبر در دادگاه‌ها حضور پیدا می‌کنند و در زمینه امور خانوادگی، مدنی یا کیفری تخصص دارند.
روانشناس صنعتی و سازمانی: سازمان‌های بزرگ برای بهبود کیفیت زندگی کاری و افزایش رضایتمندی نیروی انسانی خود اقدام به جذب روانشناس صنعتی و سازمانی می‌کنند. این روانشناسان با استفاده از اصول روانشناختی و روش تحقیق، برای حل مشکلات و مسائل محیط کار تلاش می‌کند و برای افزایش بهره‌وری در محیط کار، مدیریت و سبک‌کار کارمندان و بهبود روحیه کارکنان راهکارهایی ارائه می‌کند. روانشناس های سازمانی و صنعتی با برنامه‌ریزی سیاست‌های سازمانی، فرآیندهای جذب و گزینش و آموزش کارمندان و … به مدیران مجموعه کمک می‌کنند.
روانشناس توان‌بخشی: این روانشناسان با افراد دارای معلولیت جسمی-حرکتی کار کرده و به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک می‌کنند. همچنین به بهبود و سلامت روان افرادی که تجربه بیماری سخت یا تصادفی وحشتناک داشته‌اند نیز کمک زیادی می‌کنند. روانشناس توان‌بخشی ممکن است در قالب یک تیم و در کنار متخصصین فیزیوتراپ و معلمین کار کنند تا به نتایج آموزشی، یادگیری و روانی بهتری دست پیدا کنند.
روانشناس مدرسه: این افراد برای حل اختلالات آموزشی و اختلالات رشدی از اصول روانشناختی استفاده می‌کنند و می‌توانند به رفع مشکلات یادگیری و رفتاری دانش آموزان کمک کنند. همچنین با ارزیابی عملکرد دانش آموزان به آن‌ها و خانواده‌هایشان مشاوره و راهکارهایی ارائه می‌کنند. علاوه بر این، روانشناس مدرسه با همکاری سایر متخصصین و معلمین برای پیشرفت تحصیلی، یادگیری و استراتژی‌ها و قوانین اداری، برنامه‌ریزی می‌کنند.
چه مراکزی به روانشناس نیاز دارند؟
- بهزیستی و سیستم بهداشت و روان
- کلینیک‌های روان‌پزشکی و روانشناسی
- مراکز مشاوره و خدمات بهداشت روان
- بیمارستان‌ها
- مراکز خیریه و مددکاری اجتماعی
- مراکز بهداشتی و کلینیک‌های محلی
- مدارس و دانشگاه‌ها
- زندان‌ها
مطلب مرتبط: مشاهده فرصت‌های استخدام روانشناس در شرکت‌های مختلف
شرح مسئولیت‌ها و وظایف روانشناس
روانشناس از زاویه‌ای علمی به رفتارها و ذهنیت انسان نگاه کرده و به بیماران کمک می‌کند دلیل و ریشه رفتارهایشان را متوجه شوند و با اصلاح و تغییر آن‌ها زندگی بهتری داشته باشند. روانشناس از طریق صحبت با مراجعین در فضایی امن و قابل‌اعتماد، ریشه مشکلات و رفتارها را شناسایی می‌کند و به بیماران کمک می‌کند با تروما و آسیب‌های روانی مواجهه بهتری داشته باشند و بتوانند رضایتمندی بالاتری از زندگی خود پیدا کنند.
معمولاً کارفرماها از استخدام روانشناس این انتظارات را دارند:
- تشخیص و درمان اختلالات روانی، عاطفی و رفتاری
- ارزیابی و تحلیل بیماران و ارائه درمان مناسب
- کمک به مراجعین برای تعیین اهداف زندگی و دستیابی به پیشرفت و موفقیت فردی، اجتماعی، آموزشی و شغلی
- پیگیری و نظارت بر روند پیشرفت و بهبودی مراجع
- آموزش و برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی
- تحقیق و مطالعه و انتشار یافته‌های تحقیق در نشریات و مجلات روانشناسی
تفاوت بین روانشناس و روانپزشک چیست؟
روانشناس و روانپزشک هردو متخصص بهداشت روان هستند و برای تشخیص و درمان اختلالات روانی تلاش می‌کنند. بااین‌حال، تفاوت عمده این دو تخصص این است که روانپزشک درواقع پزشکی است که در دانشکده پزشکی تحصیل‌کرده و روان‌پزشکی را به‌عنوان تخصص خود انتخاب کرده است. روانپزشک اجازه تجویز دارو را دارد و ممکن است اشکال دیگری از درمان را نیز به مراجعین توصیه کند. اما روانشناسی یکی از رشته‌های علوم انسانی است و دانشجویان روانشناسی روان و ذهن انسان را از جنبه روانشناسانِ مطالعه می‌کنند و با تحلیل‌ها و گفتگو و بحث‌های هدایت‌شده به بیماران کمک می‌کنند به شناخت بهتر و عمیق‌تری از خود برسند. روانشناسان اجازه تجویز دارو را ندارند؛ اما در صورت لزوم می‌توانند بیمار را به یک روانپزشک ارجاع دهند.
تمرکز اصلی روانشناس روی مشاوره، گفتگو و رفتاردرمانی است. درحالی‌که روانپزشک با تجویز دارو به درمان عدم تعادل هورمون‌های شیمیایی مغز که نقش اساسی در اختلالات روانی دارند مبادرت می‌کند. البته روانپزشک هم ممکن است در مورد اثرات دارو و برنامه‌های درمانی با مراجعین گفتگو داشته باشد. اما معمولاً بیمار را برای گفتگو درمانی به یک مشاور، روانشناس یا روان‌درمانگر ارجاع می‌دهند.
مطالب مرتبط: ساخت رزومه حرفه ای و رایگان
روزها و ساعات کاری روانشناس
روزها و ساعات کاری روانشناسان با توجه به زمینه کاری و محیط کار متفاوت است. به‌عنوان‌مثال روانشناسی که به‌طور خصوصی به مراجعین مشاوره می‌دهد ساعات کاری دلخواه منعطفی دارد. اما روانشناسانی که در سازمان‌ها، بیمارستان، مدرسه یا زندان استخدام می‌شوند، معمولاً به‌صورت تمام وقت و طبق ساعات کاری قانونی مشغول به کار هستند. روانشناسانی هم که با کلینیک‌های درمانی همکاری می‌کنند امکان کار پاره وقت روانشناسی دارند و می‌توانند چند روز در هفته یا چند ساعت در روز برای درمان به محل کار مراجعه کنند. افرادی که تازه فارغ‌التحصیل شده‌اند و هنوز تجربه کاری روانشناسی ندارند نیز بهتر است ابتدا به‌عنوان کارآموز روانشناسی کار خود را در یک کلینیک یا مرکز درمانی شروع کنند و پس از کسب تجربه و مهارت‌های لازم به‌عنوان روانشناس در حوزه موردعلاقه‌شان فعالیت کنند.
آینده کاری شغل روانشناسی در ایران و دورنمای شغل روانشناسی
شاید تا چند سال پیش مراجعه به روانشناس با ذهنیت‌های منفی و پیش‌داوری‌های غلطی همراه بود. اما خوشبختانه در چند سال گذشته آگاهی مردم نسبت به مقوله روان تغییرات زیادی کرده و روانشناسی به‌عنوان یکی از مشاغل ضروری و مهم جایگاه خود را پیدا کرده است. روانشناسی یکی از مشاغلی است که با رشد و اقبال بالایی روبرو خواهد بود. یکی از دلایل این امر، افزایش آگاهی عموم مردم نسبت به سلامت روان و لزوم مراجعه به روانشناس است. پیش‌بینی می‌شود در فاصله سال‌های 2018 تا 2028 استخدام در شغل روانشناس حدود 14 درصد رشد داشته باشد که به‌مراتب بیشتر از سایر مشاغل است.
اشتغال در حوزه روانشناسی در حوزه‌های مختلف نیز با رشد و افزایش روبرو خواهد بود و مدارس، بیمارستان‌ها، سازمان‌ها، خدمات اجتماعی، مراکز درمانی و … با پی بردن به اهمیت سلامت روان به استخدام روانشناس نیاز پیدا خواهند کرد. همچنین با توجه به اینکه جمعیت ایران و جهان به سمت پیر شدن پیش می‌رود برای مواجهه افراد مسن با پیری و عوارض و مشکلات روانی ناشی از آن به روانشناس نیاز خواهد بود. درآمد شغل روانشناسی نیز نسبتا مساعد بوده و یک روان شناس باسابقه می‌تواند درآمد خوبی داشته باشد.
جمع‌بندی
در این مقاله به معرفی شغل روانشناس پرداخته و درباره موقعیت شغلی روانشناس و فرصت‌های شغلی روانشناس صحبت کردیم تا دید جامع و کاملی از بازار کار این حرفه پیدا کنید. زندگی پرسرعت و پرمشغله امروزی، افزایش استرس و اضطراب زندگی، پیر شدن جمعیت و افزایش حس تنهایی و ناکامی در دنیای رقابتی امروز باعث ایجاد احساسات ناخوشایندی در افراد می‌شود و کیفیت و رضایتمندی آنان از زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از همین رو، نیاز به تخصص و راهنمایی‌های روانشناس بیش از قبل احساس می‌شود و افراد زیادی برای بهبود کیفیت زندگی خود برای درمان به روانشناس مراجعه می‌کنند. علاوه بر درمان فردی، بسیاری از سازمان‌ها و صنایع نیز برای افزایش بازدهی کاری و بهبود کیفیت محیط کار و افزایش رضایتمندی شغلی کارکنان نیاز به روانشناس سازمانی دارند.
در حال حاضر در سایت استخدامی جاب ویژن موقعیت‌های شغلی مختلفی برای روانشناسان، مشاور تحصیلی-آموزشی و مددکار اجتماعی وجود دارد و با بررسی آگهی‌ها می‌توانید فرصت شغلی مناسبی پیدا کنید و هرچه زودتر استخدام شوید.
نویسنده
اشتراک گذاری
بدون دیدگاه 
