راهنمای جامع ورود به شغل برنامه نویس؛ هر آنچه که کارجویان باید بدانند
فهرست مطلب
با افزایش روزافزون کاربرد نرمافزارهای کامپیوتری و اپلیکیشنها در زندگی ما، نیاز سازمانها به جذب افراد فعال در شغل برنامه نویس به سرعت در حال افزایش است. در واقع، در بازار کار برنامه نویسی، برخلاف بازار کار بسیاری از مشاغل دیگر، تعداد فرصتهای شغلی گاهی بیشتر از تعداد کارجویان است. میزان تقاضای بالا برای جذب برنامه نویس، حقوق برنامه نویسها را افزایش داده است.
در این مقاله میخواهیم به معرفی شغل برنامه نویسی و بررسی بازار کار آن، وظایف، مسئولیتها و مهارتهای برنامه نویسان حرفهای، مزیتهای انتخاب شغل برنامه نویس و دستمزد برنامهنویسان بپردازیم. اگر میخواهید بدانید که برنامه نویس کیست، شغل برنامه نویسی چیست و چگونه میتوان در این زمینه درآمدزایی کرد، در ادامه با ما همراه باشید.
دلیل وجود فرصتهای استخدامی زیاد در شغل برنامه نویس چیست؟
اگر سری به صفحه فرصتهای شغلی جاب ویژن بزنید و از فیلتر گروه شغلی «توسعه نرمافزار و برنامه نویسی» استفاده کنید، تعداد زیاد آگهیهای استخدام در شغل برنامه نویس، شما را شگفتزده میکند. اما چرا تقاضا برای جذب برنامه نویس تا این حد بالا است؟ با نگاهی به زندگی روزمره خود، به جواب این سؤال پی میبرید.
امروزه، زندگی ما بیش از هر زمان دیگری به فضای مجازی و ابزارهای دیجیتال گره خورده است. به طوری که برای انجام بسیار از امور روزمره خود، وابستگی زیادی به اینترنت و ابزارهای نرمافزاری مختلف داریم.
با این حال، باید بدانید که روند دیجیتالی و مجازی شدن زندگی انسان در آغاز راه است و پیشبینی میشود که در دهه پیش رو و تا سال ۲۰۳۰، شاهد تحولی عظیم در فناوریهای دیجیتال باشیم. در واقع، ما اکنون در اوج سومین انقلاب صنعتی، یعنی انقلاب دیجیتال قرار داریم.
امروزه، همه کسبوکارها و حتی خدمات دولتی در حال دیجیتالی شدن هستند و بنابراین، نیاز به جذب فارغالتحصیلان و افراد فعال در رشته برنامه نویسی، بیش از هر دوره دیگری در تاریخ احساس میشود. با وجود افزایش اهمیت دانش برنامه نویسی، هنوز مسیری طولانی تا عمومی شدن زبانهای برنامه نویسی و توسعه یک یا چند زبان برنامه نویسی جامع پیش رو داریم. بنابراین، حداقل تا چند نسل دیگر، برنامه نویسی به صورت یک دانش تخصصی باقی خواهد ماند و حقوق برنامه نویس، به عنوان یک شغل تخصصی، همچنان بالاتر از اکثر مشاغل خواهد بود.
لینک مرتبط: آگهی های استخدام برنامه نویسی
مزایای شغل برنامه نویس
هر کسی پیش از انتخاب شغل آینده خود باید جنبههای بسیار زیادی را در نظر بگیرد. هر شغلی، مزایا و معایب خاص خود را دارد. آشنایی با مزایا و معایب شغل برنامه نویسی به شما کمک میکند تا مسیر شغلی خود را آگاهانهتر انتخاب کنید. در این بخش میخواهیم تعدادی از فایده شغل برنامه نویسی را به شما معرفی کنیم.
فرصتهای شغلی زیاد
همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم، میزان تقاضا برای جذب افراد متخصص در شغل برنامه نویس، روزبهروز در حال افزایش است. برنامه نویسان هرگز بیکار نمیمانند و نیازی نیست که نگران آینده شغلی خود باشند. پیشبینی شده که بازار کار برنامه نویسی کامپیوتر و توسعه نرمافزار، از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، حدود ۲۲ درصد رشد داشته باشد.
امکان دور کاری
یکی از بزرگترین مزیتهای شغل برنامه نویس که باعث شده برنامه نویسان برخلاف بسیاری از افراد دیگر، در دوران همهگیری کووید-۱۹ بیکار نشوند، امکان دورکاری برنامه نویسی است. به همه دلیل، بسیاری از کارفرمایان، این روزها اقدام به انتشار آگهیهای جذب برنامه نویس دورکار میکنند. در صفحه فرصتهای شغلی جاب ویژن، میتوانید با استفاده از فیلتر گروه شغلی «توسعه نرمافزار و برنامه نویسی» به همراه فیلتر نوع همکاری «دورکاری»، تعداد زیاد آگهیهای جذب برنامه نویس با شرایط دورکاری را که به صورت روزانه منتشر میشوند، مشاهده کنید. مزایای دورکاری در شغل برنامه نویس عبارتاند از:
- ساعت کاری منعطف: یکی از مهمترین مزیتهای دورکاری این است که در بسیاری از موارد، ساعت کاری دست خود برنامه نویس است و نیازی به هماهنگی با ساعت کاری کارفرما ندارد.
- کاهش هزینهها و خطرات رفت و آمد: برنامه نویسی را میتوانید در منزل خود و بدون نیاز به رفت و آمدهای پرهزینه و پرخطر به محل کار انجام دهید.
- راحتی و افزایش کارایی: کار کردن در محیط آرامشبخش و راحت منزل، با لباسهای راحت و گوش دادن به موزیکی که دوست دارید، بسیار لذتبخشتر از کار کردن در یک شرکت یا سازمان است و همین مزیت، کارایی شما را بسیار بالا میبرد.
امکان یافتن شغل برنامه نویس بدون تحصیلات دانشگاهی
شاید این سؤال در ذهنتان به وجود آمده باشد که شغل برنامه نویسی در کدام رشته است. کارفرمایان در انتخاب برنامه نویس، به ویژه جذب برنامه نویس تازه کار برای برخی از مشاغل سطح پایین برنامه نویسی که معمولاً شامل انجام بخش کوچکی از یک پروژه برنامه نویسی گسترده هستند، مدرک تحصیلی از شما نمیخواهند. حتی افرادی که سن پایینی داشته باشند، میتوانند از چنین مشاغلی کسب درآمد کنند.
اگر مهارت برنامه نویسی شما خیلی بالا باشد، حتی میتوانید بدون داشتن تحصیلات و تنها با ارائه نمونهکارهای خود به کارفرما، جایگاه شغلی نسبتاً خوبی را تصاحب کنید. البته ممکن است که از نظر فارغالتحصیلان رشتههای مرتبط، این مورد یکی از معایب شغل برنامه نویس باشد.
امکان فریلنسینگ
برای اینکه از دانش و مهارت برنامه نویسی خود کسب درآمد کنید، نیازی نیست که حتماً با جذب شدن در یک شرکت یا سازمان، زیر بار تعهد بروید و میتوانید خیلی راحت، به صورت پروژهای و فریلنسینگ، دورکاری برنامه نویسی را به عنوان شغل اصلی یا شغل دوم خود انجام دهید.
امکان اشتغال در زمان تحصیل
یکی از مزایای شغل برنامه نویس که راه پیشرفت را برای شما هموار میکند، امکان اشتغال حین تحصیل است. از آن جایی که پیدا کردن کارهای پروژهای و پارهوقت در گروه شغلی برنامه نویسی کار راحتی است، بسیاری از دانشجویان رشتههای مرتبط، در دوره تحصیلشان، برنامه نویسی را به صورت پروژهای شروع میکنند.
امکان راهاندازی کسبوکار خود
برنامه نویسان برای اینکه از مهارت خود کسب درآمد کنند، نیازی به استخدام شدن ندارند. یک برنامه نویس میتواند نرمافزاها و اپلیکیشنهای کاربردی تولید کرده و به فروش برساند یا برای یک کسبوکار در حوزه تجارت الکترونیک اپلیکیشن طراحی کند. البته چنین کاری نیازمند ایدههای بسیار خلاقانه و پشتوانه مالی است. زیرا تا زمانی که نرمافزار شما به مرحله فروش نرسد یا کسب و کار الکترونیک شما به درآمدزایی نرسد، هیچ منبع درآمدی ندارید؛ مگر اینکه همزمان با انجام پروژه، شغل دیگری داشته یا به فریلنسینگ مشغول باشید.
تحصیلات مورد نیاز برای ورود به شغل برنامه نویس
با اینکه تمامی زبانهای برنامه نویسی نیازمند دانشی پایهای هستند، اما برای تبدیل شدن به یک برنامه نویس، باید مهارت کدنویسی داشته باشید. با این حال، همانطور که پیش از این گفتیم، برای اینکه به یک برنامه نویس حرفهای تبدیل شوید، نیاز به تحصیلاتی مرتبط در این حوزه ندارید. از سوی دیگر، بسیاری از کارفرمایان هنگام جذب برنامه نویس، تحصیلات را در نظر میگیرند و ممکن است مدرک تحصیلی در تعیین حقوق برنامه نویس مؤثر باشد.
برخی از کارفرمایان، برای جذب برنامه نویس تازهکار به عنوان کارآموز و سپردن بخش کوچکی از یک پروژه نرمافزاری، مدرک تحصیلی از شما نمیخواهند و تنها کافی است با نمونه کارهای خود یا به هر طریق دیگری، به آنها نشان دهید که میتوانید به زبانی که مد نظر کارفرما است، برنامه نویسی کنید. داشتن مدرک لیسانس در رشتههایی مثل علوم کامپیوتر، فناوری اطلاعات و مهندسی نرمافزار برای ورود به بسیاری از مشاغل کافی است.
برای کسب اطلاعات بیشتر، مقاله مربوط به چگونه برنامه نویس شویم را مطالعه کنید.
مهارتهای مورد نیاز در شغل برنامه نویس
مهمترین عاملی که یک سازمان در جذب برنامه نویس و تعیین درآمد برنامه نویسی به آن توجه میکند، مهارتهای برنامه نویس است. در این جا میخواهیم مهارتهایی که هر برنامه نویسی باید داشته باشد را به شما معرفی کنیم. به یاد داشته باشید که برخی از این مهارتها، جزء ویژگیهای شخصیتی شما هستند و نمیتوان آنها را به سادگی از طریق تمرین کردن، تقویت کرد. البته بعضی از مهارتهای مورد نیاز برنامه نویس، مانند مدیریت زمان، قابل تمرین کردن و یادگیری هستند.
تسلط بر بیش از یک زبان برنامه نویسی
شرط اول در شغل برنامه نویس، داشتن تخصص در یک زبان برنامه نویسی است. ولی شما به عنوان یک برنامه نویس، نباید صرفاً یک زبان را بدانید و باید حداقل بر دو یا سه زبان برنامه نویسی مسلط باشید تا شانس استخدام شما بالا برود. برای یادگیری زبانهای برنامه نویسی میتوانید با مراجعه به بخش «توانمندتر شو» در جاب ویژن، دورههای معتبر برنامه نویسی را ببینید و در آنها ثبت نام کنید.
انگیزه
مهمترین عاملی که در پیشرفت برنامه نویس نقش دارد، انگیزه است. صرف نظر از تجربه شما، همواره چیزهایی جدیدی در برنامه نویسی وجود دارند که میتوانید یاد بگیرید و همیشه روشهای بهتری برای بهینهسازی کدها موجود است. توانایی انگیزه دادن به خود، شما را در مسیر یادگیری و اکتشاف که در شغل برنامه نویس ضروری است، حفظ میکند.
توجه به جزئیات
مهارت دیگری که کارفرمایان در فرآیند جذب و استخدام در شغل برنامه نویس به آن اهمیت میدهند، توجه برنامه نویس به جزئیات است. یک برنامه نویس نباید به ابزارهای ویرایشی برای تصحیح خطاهایش متکی باشد. زیرا حتی اشتباهات کوچک در کدنویسی میتوانند اثرات قابل توجهی روی خروجی داشته باشند. بنابراین، یکی از مهمترین ویژگیهای یک برنامه نویس موفق، توجه به جزئیات است.
منظم بودن
برنامه نویسی، حتی برای باتجربهترین افراد نیز میتواند کار دلهرهآوری باشد. با این حال، اگر در تمامی جنبههای کاری خود منظم باشید و به صورت سازمانیافته عمل کنید، میتوانید کارهای پیچیده را به بخشهای کوچکتری تقسیم کنید که راحتتر میتوان آنها را مدیریت کرد.
مهارتهای ارتباطی
داشتن مهارتهای ارتباطی مناسب در مصاحبه کاری اهمیت زیادی دارد. ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که با اینکه بسیاری از سازمانها به دنبال جذب افراد فعال در شغل برنامه نویس به صورت دورکاری هستند، دلیل توجه واحد منابع انسانی سازمانها به مهارتهای ارتباطی چیست؟
ممکن است سازمانی که شما را به عنوان برنامه نویس جذب میکند، یک شرکت تخصصی برنامه نویسی نباشد و تنها نیاز به یک کار نرمافزاری و پشتیبانی از آن داشته باشد. بنابراین، ممکن شما تنها برنامه نویس یا یکی از چند برنامه نویس شرکت باشید. در چنین مواردی، شما باید بتوانید کار خود را به زبان ساده برای کارفرمای خود که احتمالاً چیزی از برنامه نویسی نمیداند، توضیح دهید.
علاوه بر این، برنامه نویسان باید به طور پیوسته با یکدیگر در ارتباط باشند تا دانش خود را با هم رد و بدل کنند. از سوی دیگر، هدف از برنامه نویسی، ساخت نرمافزارها و اپلیکیشنهایی است که قرار است دیگران با آنها کار کنند. به این سه دلیل، هر برنامه نویس باید صرفنظر از دورکاری، مهارتهای ارتباطی خوبی داشته باشد.
خلاقیت
یکی از مهارتهایی که شانس یافتن شغل برنامه نویس را بالا میبرد، خلاقیت است. شما باید قادر باشید راههایی جدید و بهینهتر برای مسائل مختلف طراحی کنید. همه ما نوشتن بلد هستیم، اما آیا همه ما میتوانیم شکسپیر یا همینگوی باشیم؟ دانستن زبان برنامه نویسی به این معنی نیست که شما برنامه نویس هستید. برنامه نویس کسی است که میتواند با خلاقیت خود، کدهای بهینه و کارآمد بنویسد.
مدیریت زمان
شما به عنوان یک برنامه نویس، چه حضوری و تمام وقت و چه فریلنسر، باید بتوانید کار را در کمترین زمان ممکن به کارفرما تحویل دهید. معمولاً به کارفرماها توصیه میشود که سر برنامه نویس را خیلی شلوغ نکنند تا او بتواند در آرامش خاطر، بهترین و بهینهترین کدها را بنویسد. اما شما نیز به عنوان برنامه نویس باید بتوانید با مدیریت صحیح زمان، پروژهها را در زمانی که انتظار میرود، تکمیل کنید.
حل مسأله
یکی از اصلیترین مهارتهایی که هر برنامه نویس باید داشته باشد، توانایی حل مسأله است. برنامه نویس نباید از مشکلات و چالشها بترسد، بلکه باید با آنها مواجه شود و سعی کند آنها را بیابد. برنامه نویس باید بتواند از منطق، تحلیل و دادهها برای یافتن راه حل مشکلات استفاده کند. بنابراین، یک برنامه نویس متخصص باید مهارتهای ریاضیاتی خوبی داشته باشد.
شرح وظایف در شغل برنامه نویس
کارفرمایان، اهداف مختلفی از جذب برنامه نویس دارند. مسئولیتها و وظایف شغلی برنامه نویس، از شغلی به شغل دیگر بسیار متفاوت است. با این حال، ما در این بخش رایجترین مسئولیتهای شغلی برنامه نویسان را به شما معرفی میکنیم.
- نوشتن و به روزرسانیکردن برنامههای نرمافزاری برای انجام کارهای مختلف
- تست کردن برنامه و رفع خطاهای آن
- آزمایش کردن نرمافزارها برای اطمینان از عملکرد صحیح آنها و اجرای درست دستورالعملها
- کامپایل کردن (compiling) و مستندسازی توسعه نرمافزار و اصلاحات انجامشده و کامنت گذاشتن در کدها
- نوشتن دستورالعملها برای هدایت کاربران
- تقسیم کار، هماهنگسازی و بازبینی فعالیتهای تیم برنامه نویسی در جایگاههای شغلی مدیریتی
- آموزش برنامه نویسی به کارآموزان
- مشورت با تیمهای مدیریتی، مهندسی و فنی برای مشخصشدن نیازها و مشکلات نرمافزاری سازمان و پیشنهاد دادن راه حلها
- بازبینی، اصلاح و گسترش برنامههای وجود برای افزایش کارایی آنها
- نوشتن، تحلیل کردن و بازنویسی برنامهها مطابق با جریان کار
- تحلیل کردن برنامهها و کنترل استفاده از نرمافزاهای کامپیوتری به عنوان برنامه نویس سیستمی
- مشورت با اپراتورهای کامپیوتری یا آنالیزورهای سیستمی جهت یافتن و برطرف کردن مشکلات در اجرای برنامههای کامپیوتری
درآمد شغل برنامه نویس
درآمد شغل برنامه نویسی در ایران و سایر کشورها به عوامل متعددی بستگی دارد. بسیاری از کارفرمایان در فرصتهای استخدامی شغل برنامه نویس، حقوق برنامه نویس را اعلام نمیکنند و هنگام مصاحبه، حقوق مد نظرتان را از شما میپرسند. شما زمانی میتوانید بهترین پاسخ را به این سؤال بدهید که از بازار کار برنامه نویسی و سطح دستمزد رایج برنامه نویسان اطلاع داشته باشید.
به همین دلیل، تیم جاب ویژن هر سال گزارش حقوق و دستمزد گروههای شغلی مختلف را تهیه میکند که میتوانید با مراجعه به آن، گزارش کامل حقوق برنامه نویسان را در سال 1402 و پیشبینی میزان افزایش حقوق آنها را در سال 1403 مطالعه کنید.
حقوق مشاغل برنامه نویسی حضوری با حقوق دورکاری برنامه نویسی تفاوت چندانی ندارد. اما بسیاری از فریلنسرها، درآمد پایینتری نسبت به برنامه نویسانی دارند که برای سازمان یا شرکت خاصی کار میکنند. حقوق زبانهای برنامه نویسی مختلف نیز با هم دیگر تفاوت دارد. تمامی این جزئیات را میتوانید در لینک فوق ببیند.
پیش از درج حقوق درخواستی در رزومه و ورود به جلسه مصاحبه، حتماً حقوق متوسط را با در نظر گرفتن سابقهکاری، تحصیلات و زبان برنامه نویسی خود بدانید تا با درخواست حقوق بالاتر از متوسط، شانس خود را برای یافتن شغل پایین نیاورید.
بازار کار شغل برنامه نویس برای کدام زبانها وضعیت بهتری دارد؟
چرا برنامه نویسی بازار کار خوبی دارد؟ حدود ۶۰۰ زبان برنامه نویسی وجود دارند. نیاز و محبوبیت زبانهای برنامه نویسی، سال به سال تغییر میکند. به علاوه، زبانهای برنامه نویسی جدید و دارای ویژگیهای جذاب نیز خلق میشوند. اگر تازه در آغاز راه برنامه نویسی باشید، ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که فرصتهای استخدامی شغل برنامه نویس برای کدام زبان برنامه نویسی بیشتر است و شما باید کدام زبان برنامه نویسی را بیاموزید؟
همیشه یادگیری یک زبان برنامه نویسی نوعی سرمایهگذاری است. اگر شما یک برنامه نویس باتجربه باشید یا چندین زبان برنامه نویسی را بدانید، یادگیری یک زبان جدید برای شما چندان دشوار نیست. اما اگر تازه برنامه نویسی را شروع کرده باشید و بخواهید اولین یا دومین زبان برنامه نویسی خود را یاد بگیرید، بهتر است که یکی از زبانهای برنامه نویسی اصلی و پرتقاضا را بیاموزید. در اینجا میخواهیم مهمترین زبانهای برنامه نویسی را بر اساس وضعیت بازار کار آنها رتبهبندی کنیم.
۱- پایتون
با در نظر گرفتن تمامی رنکینگهای شناختهشده، ترندهای صنعتی و تعداد آگهیهای جذب برنامه نویس پایتون، این زبان برنامه نویسی، از نظر بازار کار شغل برنامه نویس در رتبه اول قرار میگیرد. در حال حاضر، پایتون یک زبان برنامه نویسی چندمنظوره است که در بسیاری از حوزههای توسعه نرمافزار کاربرد دارد و شغل برنامه نویس پایتون، یکی از پردرآمدترین شغل های برنامه نویسی است.
در سالهای اخیر، در ایالات متحده آمریکا، پایتون در میان زبانهای برنامه نویسی دیگر بیشترین تقاضا را داشته و از نظر درآمدی، در رتبه سوم بوده است. جالب است که برنامه نویسان کم تجربهای که زبان برنامه نویسی پایتون میدانند، در مقایسه با برنامه نویسان کمتجربه زبانهای دیگر، بیشترین درآمد را دارند.
۲- جاوا اسکریپت
بعد از پایتون، بیشترین آگهیهای استخدامی در شغل برنامه نویس، متعلق به زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت است. این زبان برنامه نویسی، از نظر سهمش در آگهیهای جذب برنامه نویس در سال ۲۰۲۰ در آمریکا، در رتبه سوم و از نظر حقوق برنامه نویس در رتبه چهارم قرار دارد. برنامه نویسان کمتجربه جاوا اسکریپت از نظر درآمدی در میان دیگر برنامه نویسان، در سطح متوسط قرار دارند.
۳- جاوا
در سالهای اخیر، بخشی از بازار کار جاوا به دلیل توسعه زبانهای برنامه نویسی دیگر مانند جاوا اسکریپت و پایتون از دست رفته است؛ زیرا به دلیل حجم بالایش، برای فناوریهای ابری مناسب نیست. با این حال، جاوا با نسخه GraalVM initiative در حال سازگاری خود با فناوریهای ابری است.
این زبان برنامه نویسی، هنوز هم انتخاب اول برای کاربردهای شرکتی و سازمانی است و به همین دلیل، تعداد زیادی از آگهیهای استخدام در شغل برنامه نویس، به جاوا تعلق دارد. این زبان برنامه نویسی، در سال ۲۰۲۰ از نظر میزان تقاضا در ایالات متحده آمریکا در رتبه دوم و از نظر درآمدی، در رتبه ششم قرار داشت. برنامه نویسان جاوا برای اینکه به درآمد متوسطی در میان سایر برنامه نویسان برسند، باید چند سال تجربه داشته باشند.
با وجود اینکه سه زبان برنامه نویسی فوق، بیشترین آگهیهای جذب برنامه نویس را به خود اختصاص میدهند، اما زبانهای برنامه نویسی دیگری مثل C#، C، C++، PHP، Objective-C و سوییفت نیز بازار کار داغی دارند. بیشترین درآمد در میان زبانهای برنامه نویسی به زبان برنامه نویسی Objective-C تعلق میگیرد و Scala در رتبه دوم است.
همانطور که پیش از این گفتیم، زبان برنامه نویسی پایتون، در رتبه سوم از نظر درآمدی قرار دارد. در مجموع میتوان گفت که به دلیل تعداد بالای آگهیهای جذب برنامه نویس پایتون، این زبان برنامه نویسی بهترین گزینه برای یادگیری و ورود به بازار کار است.
جمعبندی
شغل برنامه نویس یکی از مشاغلی است که روز به روز نیاز به آن بیشتر میشود. همه سازمانها، شرکتها و کسبوکارهای کوچک و بزرگ، برای جا نماندن از جریان انقلاب دیجیتال، نیازمند استخدام برنامه نویس هستند. نیاز بالا به برنامه نویسان، سطح حقوق برنامه نویس را افزایش داده است.
وظایف و مسئولیتهای شغلی برنامه نویسی از شغلی به شغل دیگر متفاوت است. اما به طور کلی، کار اصلی برنامه نویس، کدنویسی و اصلاح کدهای نرمافزارها و اپلیکیشنها، نظارت بر عملکرد آنها و عیبیابی و بهروزرسانی برنامهها است. زبانهای برنامه نویسی متعددی وجود دارند، اما نیاز به استخدام برنامه نویس پایتون، بیش از دیگر زبانهای برنامه نویسی است و البته این زبان برنامه نویسی، درآمد مناسبی هم دارد. همچنین در صورت تمایل به مهاجرت کاری، میتوانید به عنوان برنامه نویس به کشورهای پیشرفته از جمله کانادا، آمریکا، آلمان و… مهاجرت کنید.
منبع: