آشنایی با انواع قرارداد کار و چند نمونه قرارداد استخدامی

قرارداد کار به قراردادی گفته می‌شود که بین کارگر و کارفرما یا کارمند و کارفرما منعقد می‌شود و در آن، شرایط و عنوان کار، مبلغ حقوق و دستمزد و شرایط فسخ قرارداد ذکر می‌شود. در مقاله همه‌چیز در مورد قرارداد کار در مورد ویژگی‌ها و شرایط یک قرارداد استخدامی رسمی و معتبر صحبت کردیم و متن قرارداد را با هم بررسی کردیم.ن

در این مقاله اما قصد داریم در مورد انواع قرارداد استخدامی صحبت کنیم و برای آشنایی بیشتر شما، چند نمونه قرارداد کار را خدمتتان معرفی کنیم. اگر کارفرما یا کارجو هستید با استفاده از اطلاعات این مقاله و دانلود نمونه قراردادها می‌توانید موقع استخدام شدن، قراردادی معتبر و قانونی بین خود و طرف مقابل امضا کنید و از پایمال شدن حق و حقوق خود جلوگیری کنید. در ادامه با ما همراه باشید.

قرارداد کار چیست؟

قرارداد کار یا قرارداد استخدامی به قراردادی گفته می‌شود که بین یک نفر به عنوان کارفرما و یک نفر به عنوان کارگر منعقد می‌شود. بر اساس ماده 7 فصل دوم قانون کار، قرارداد کار قراردادی کتبی یا شفاهی است که به موجب آن، کارگر متعهد می‌شود در ازای دریافت مبلغی معین به عنوان حق السعی، کاری را برای مدت زمان مشخص برای کارفرما انجام بدهد. کارگر شخصی حقیقی است که به درخواست کارفرما کاری را انجام می‌دهد و به صورت هفتگی، روزانه یا ماهانه مزد دریافت می‌کند. کارفرما نیز شخصی حقیقی یا حقوقی است که کار به دستور و درخواست او انجام می‌شود و مکلف به پرداخت مزد به کارگر است.

استخدام در بخش دولتی و قراردادهای آن

فرآیند جذب و استخدام نیروی انسانی بخش دولتی با بخش خصوصی تفاوت‌هایی دارد و این بخش معمولاً از طریق برگزاری آزمون استخدامی، مصاحبه و گزینش اقدام به تأمین منابع انسانی خود می‌کند.

قراردادهای کاری بخش دولتی شامل دستگاه‌ها و ادارات دولتی به سه دسته تقسیم می‌شوند:

• قرارداد رسمی
• قرارداد پیمانی
• قرارداد خدماتی یا به اختصار قراردادی

قوانین استخدام کار کارمندان رسمی دولت بر اساس قانون استخدام کشوری و قانون مدیریت خدمات کشوری اعمال می‌شود و این کارمندان پس از اتمام خدمت از مزایای صندوق بازنشستگی کشوری بهره‌مند خواهند شد. میزان افزایش حقوق سالیانه و مزایای کارمندان همگی توسط دولت تعیین می‌شود. کارمندان بخش دولتی از ثبات، امنیت شغلی و حقوق و مزایای بالایی برخوردار هستند و به همین دلیل شمار زیادی از کارجویان به دنبال استخدام در ادارات دولتی هستند. با این حال نرخ اشتغال‌زایی و استخدام نیرو در بخش دولتی بسیار کم و فرآیندهای جذب و استخدام این بخش نیز بسیار پیچیده و سخت است. به همین دلیل بخش عمده نیروی کار در بخشه‌ای خصوصی کشور مشغول به کار می‌شوند.

استخدام در بخش خصوصی

همان‌طور که گفتیم بخش عمده کارجویان در بخشه‌ای خصوصی کشور می‌توانند موقعیت شغلی مناسبی پیدا کنند و استخدام شوند. به همین دلیل تمرکز اصلی این مقاله بر قراردادهای استخدامی بخش خصوصی و انواع نمونه قرارداد کار است.

در اینجا لازم است به این نکته اشاره کنیم که از نظر قانون تنها به کارمندان دولتی، کارمند گفته می‌شود و سایر شاغلین در بخش‌های خصوصی در هر سمت و عنوانی از دید قانون، کارگر هستند و مشمول مزایا و قوانین قانون کار قرار می‌گیرند.

قراردادهای کارگری از نظر مدت زمان قرارداد و ساعات کاری به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

انواع نمونه قرارداد کار بر اساس مدت زمان

قرارداد با توجه به مدت زمان آن به چند دسته کلی تقسیم می‌شود:

قرارداد دائمی یا غیرموقت

یکی از بهترین و پرطرفدارترین انواع نمونه قرارداد کار، قرارداد دائمی یا غیرموقت است و اکثر کارجویان نیز به دنبال استخدام با قرارداد دائمی هستند. در این نوع قرارداد مدت زمانی برای پایان و خاتمه همکاری ذکر نمی‌شود یا به نامحدود بودن و دائمی بودن آن در متن نمونه قرارداد کار اشاره می‌شود و کارگر در بهترین شرایط می‌تواند تا دوران بازنشستگی در این موقعیت شغلی مشغول به کار باشد. قانون کار نیز اصرار بر دائمی شدن روابط قراردادی دارد تا به این وسیله، تا حد امکان از حقوق و منافع کارگران محافظت شود.

بر اساس تبصره 2 ماده 7 قانون کار، در مورد کارهایی که جنبه مستمر دارند، اگر مدتی در نمونه قرارداد ذکر نشود قرارداد به عنوان قرارداد دائمی و غیرموقت تلقی خواهد شد.

قرارداد دائمی بهترین شکل قرارداد استخدامی است و برای کارگر مزایای فراوانی دارد:

• کارگر شغلی ثابت و مطمئن خواهد داشت و از امنیت شغلی بالایی برخوردار خواهد شد.
• با افزایش سال‌های خدمت، مزایای دیگری مثل حق سنوات و حق بیمه او افزایش خواهند داشت.
• کارگر در پایان مدت خدمت نیز مستحق دریافت حق سنوات به میزان آخرین مبلغ حقوقی ضرب‌در سال‌های خدمت خواهد شد که رقم قابل‌توجهی خواهد شد.
• بعد از بازنشستگی یا ترک کار به دلیل ازکارافتادگی یا فوت، حقوق و مزایای او از محل صندوق تأمین اجتماعی به فرد یا خانواده او پرداخت می‌شود.

مزیت قرارداد کار دائمی این است که فسخ یک‌طرفه آن از نظر قانونی امکان‌پذیر نیست و تنها در این شرایط، قرارداد خاتمه پیدا می‌کند:

• فوت، بازنشستگی یا ازکارافتادگی کارگر
• استعفای کارگر بر طبق روند قانونی
• اخراج موقت کارگر (که توسط هیئت‌های حل اختلاف تائید شده باشد)

قرارداد کار موقت

این نمونه قرارداد کار همان‌طور که از اسمش مشخص است برای یک بازه زمانی موقت بین کارگر و کارفرما منعقد می‌شود و در من قرارداد، تاریخ شروع و پایان قرارداد ذکر می‌شود. در این مدت‌زمان، کارگر موظف است کارهایی که شرح آن‌ها در قرارداد ذکرشده را به دستور کارفرما انجام دهد و به ازای آن مزد دریافت کند.

این قرارداد در مورد کارهایی که ماهیت آن‌ها جنبه موقت و غیرمستمر دارد کاربرد دارد. البته برای صیانت از حق‌وحقوق کارگران، حداکثر مدت‌زمان قرارداد موقت در کارهایی که طبیعت غیرمستمر دارند توسط وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می‌شود.

چنانچه قرارداد موقت پایان یابد و قرارداد به‌موقع تمدید نشود یا کارفرما در مورد ادامه همکاری تعیین تکلیف نکند کارگر می‌تواند مدعی شود که قرارداد به صورت شفاهی تمدید شده است. البته لازم به ذکر است تمدید قرارداد موقت به هیچ به معنای دائمی شدن آن نخواهد بود.

مطالب مرتبط: همه چیز در مورد قرارداد کار و بخش‌های مهم یک قرارداد رسمی!

دانلود نمونه قرارداد کار ابلاغی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

برای اینکه با محتوای یک قرارداد کار رسمی و قانونی بیشتر آشنا شوید دو فایل نمونه قرارداد را برای دانلود ارائه می‌کنیم. این نمونه‌ها هم برای قرارداد دائمی و هم برای قرارداد موقت قابل استفاده هستند. هرچند کافرما می‌تواند با توجه به قوانین و سیاست‌های شرکت، در مورد سایر موارد مثل شرایط مرخصی، غیبت، قوانین سازمان و … هم به متن قرارداد اضافه کند.

دانلود نمونه قرارداد کار – فایل PDF

دانلود نمونه قرارداد استخدامی – فایل Word

قرارداد کار معین

نوع سوم نمونه قرارداد کار مربوط به قراردادهای کاری است که بابت انجام یک کار معین و مشخص بین کارگر و کارفرما منعقد می‌شود. در این نوع قرارداد نوع کار مشخص می‌شود و به محض انجام دادن کار توسط کارگر، قرارداد و تعهد کارگر پایان می‌یابد.

در این قرارداد نیز فسخ یک‌طرفه آن امکان‌پذیر نیست؛ ولی تمام شدن کار به معنای پایان یافتن قرارداد استخدامی خواهد بود. به‌عنوان‌مثال، کارگرانی که برای آسفالت کردن خیابان یا رنگ کردن یک خانه به کار گرفته می‌شوند با تمام شدن عملیات ساخت‌وساز، قراردادشان نیز خاتمه یافته در نظر گرفته خواهد شد.

البته در قرارداد کار موقت، چنانچه مدت‌زمان انجام کار یک سال یا بیشتر طول بکشد، کارفرما موظف است به ازای هر سال سابقه کار مبلغی معادل یک ماه طبق آخرین مبلغ حقوق به عنوان مزایای پایان کار به کارگر پرداخت کند.

قرارداد کار آزمایشی

در صورتی که طرفین قبل از عقد قرارداد دائمی یا موقت نیاز به آشنایی داشته باشند اقدام به امضای نمونه قرارداد کار آزمایشی می‌کنند. مدت‌زمان قرارداد آزمایشی و امکان یا عدم امکان تمدید قرارداد می‌بایست در متن قرارداد ذکر شود.

بر اساس ماده 11 فصل دوم قانون کار، طرفین می‌توانند با توافق و موافقت یکدیگر مدت زمانی را به عنوان دوره آزمایشی در نظر بگیرند و قرارداد آزمایشی امضا کنند. در طی این دوره هریک از طرفین این حق را دارد که بدون اخطار قبلی و بدون آنکه ملزم به پرداخت خسارت شود رابطه کاری را قطع و قرارداد را فسخ نماید.

البته در صورتی که خاتمه همکاری از سوی کارفرما باشد او موظف به پرداخت حقوق مقررشده برای کل دوره آزمایشی خواهد بود؛ اما اگر کارگر پایان دهنده رابطه باشد کارگر تنها مستحق دریافت حقوق برای مدت‌زمان انجام کار است.

مطالب مرتبط: سایت کاریابی جاب ویژن

لازم به ذکر است طبق قانون، مدت زمان دوره آزمایشی برای کارگر ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای کارگر ماهر و متخصص سه ماه در نظر گرفته شده است.

انواع نمونه قرارداد استخدامی بر اساس ساعات کاری

مواردی که در بالا ذکر کردیم دسته‌بندی کلی قراردادهای استخدامی است. اما کارگر و کارفرما ممکن است بنا به شرایط و برحسب ساعات کاری، اقدام به قراردادهایی با عناوین دیگر هم بکنند. در ادامه به برخی از متداول‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

قرارداد تمام وقت

قرارداد تمام موقت که می‌تواند به طور دائمی یا موقت باشد بر اساس میزان ساعات کاری کارگر تنظیم می‌شود. در این نوع قرارداد، کارگر متعهد می‌شود مطابق با ساعات کاری مقررشده در قانون کار مشغول به کار شود. بر طبق قانون کار، میزان ساعات کاری 44 ساعت در هفته و روزانه 8 ساعت می‌باشد. در صورتی که کارگر یا کارمند قرارداد تمام وقت را امضا کند از تمامی مزایای قانونی مثل حق بیمه، اضافه‌کار، پاداش، عیدی، سنوات و … برخوردار خواهد شد.

قرارداد نیمه‌وقت یا پاره وقت

دیدیم که ساعات کاری مقرر هفته‌ای 44 ساعت است؛ حال اگر ساعات کاری کمتر از این میزان باشد به قراردادی که بین کارگر و کارفرما منعقد می‌شود قرارداد پاره وقت می‌گویند. با این حال، طبق عرف بازار کار، قرارداد نیمه وقت به معنای نصف ساعات کاری تمام وقت و حدودا 20 الی 22 ساعت در هفته است. کارگرانی که به صورت نیمه وقت مشغول به کار می‌شوند نیز از مزایای قانون کار باید برخوردار باشند.

قرارداد ساعتی

نوع دیگری از نمونه قرارداد کار بر اساس میزان ساعات کار کارگر تعیین می‌شود و به آن قرارداد کار ساعتی گفته می‌شود. در این قرارداد حقوق و مزد به ازای هر یک ساعت کار کارگر و کارمند تعریف می‌شود و بر اساس توافق طرفین در پایان هفته یا ماه، به ازای مجموع ساعات کاری به کارگر حقوق پرداخت می‌شود. مشاورینی که در زمینه‌های مختلف مثل حقوقی، بازاریابی و مارکتینگ، حسابداری و مالی و … به ارائه راهنمایی و مشاوره می‌پردازند معمولاً قرارداد ساعتی امضا می‌کنند.

قرارداد پیمانکاری

در برخی مواقع، ساعات کار اهمیت چندانی ندارد و موضوع اصلی قرارداد، پایان یافتن یک کار و پروژه است. در چنین مواقعی کارفرما و کارگر اقدام به امضای قرارداد پیمانکاری می‌کنند. در این نمونه قرارداد کار معمولاً شرایط و بازه زمانی انجام کار و همین‌طور مزد انجام کار تعیین می‌شود و کارگر مکلف است کار محول شده را در یک یا چند مرحله تمام کند و به کارفرما تحویل دهد.

مطالب مرتبط: آگهی های استخدام امروز

موقع امضای قرارداد کار حتماً به این نکات توجه کنید!

هدف از امضای قرارداد، قانونی کردن رابطه همکاری بین کارگر و کارفرما و جلوگیری از پایمال شدن حقوق کارگران و پیشگیری از هرگونه از اختلاف‌نظر و مشکل است. به همین دلیل لازم است موقع امضای قرارداد به نکات مهمی توجه کنید تا از مشکلات آینده جلوگیری کرده باشید.
متن قرارداد، عنوان شغلی، مدت زمان همکاری، مبلغ حقوق و … را حتماً با دقت مطالعه کنید و اگر در مورد هر مورد و بند قرارداد سؤال و ابهامی دارید از مسئول گزینش سؤال کنید.

تنها در صورتی که کاملاً با مفاد قرارداد موافق هستید آن را امضا کنید. امضای شما به معنای توافق کامل با متن و شرایط قرارداد است و هرگونه حق اعتراض را از خود سلب خواهید کرد.

در یک قرارداد کار رسمی و معتبر لازم است مواردی مثل نام طرفین، تاریخ شروع و پایان قرارداد (در نوع موقت)، مبلغ حقوق و دستمزد، نحوه پرداخت حقوق، ساعات و روزهای کاری، قوانین مربوط به مرخصی و غیبت و اضافه‌کاری، محل انجام کار و هر مورد دیگری که عرف ایجاب کند گنجانده شود.

جمع‌بندی

طبق عرف بازار کار، قرارداد کار به متنی مکتوب گفته می‌شود که بین دو نفر به عنوان کارفرما و کارگر امضا می‌شود. در این قرارداد شرایط و قوانین همکاری و مزد توافق شده درج می‌شود و طرفین با امضای آن، موافقت خود را با مفاد قرارداد اعلام می‌کنند. قراردادهای استخدامی بخش خصوصی بر اساس مدت زمان قرارداد و همین‌طور ساعات کاری به انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند که از آن جمله می‌توان به قرارداد موقت، قرارداد دائمی، قرارداد معین، ساعتی، آزمایشی و … اشاره کرد.

هدف از امضای قرارداد کار صیانت از حق‌وحقوق کارگران و جلوگیری از هرگونه بحث و اختلاف‌نظر بین کارگر و کارفرماست و به همین دلیل، قانون اصرار بر عقد قرارداد حتی در موارد موقت و کوتاه مدت دارد. آگاهی از قوانین مربوط به قرارداد استخدامی می‌توانید به شما کارجویان عزیز کمک کند با دید بهتر و اطلاعات کامل‌تری به دنبال فرصت‌های شغلی بگردید و در صورت یافتن شغل موردنظر، با امضای قراردادی قانونی از منافع و مزایای قانونی خود حفاظت کنید.

برای اینکه از جدیدترین فرصت‌های استخدام جدید در سایت جاب ویژن مطلع شوید به صفحه فرصت‌های شغلی مراجعه کنید و با ساخت و تکمیل رزومه خود در رزومه ساز آنلاین جاب ویژن شانس انتخاب و استخدام شدن خود را بالا ببرید.

منبع: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی