میکروبیولوژی چیست؟ راهنمای جامع استخدام، بازار کار و درآمد این رشته
امروزه همچنان ویروسهای واگیردار و بیماریزا، جان و زندگی انسانها را تهدید میکنند؛ بهطوریکه در حال حاضر تمام دنیا درگیر اپیدمی کرونا است و در سال 2015 ویروس ابولا، جان هزاران نفر را گرفت. در آینده نیز تعداد زیادی از این ویروسها دوباره به وجود خواهند آمد و راه گریزی از آن نیست. در چنین دنیایی، میکروبیولوژیستها نقشی اساسی در درک و کشف این ویروسها ایفا میکنند تا بتوانند از جامعه در برابر چنین بیماریهایی محافظت کنند. همچنین میکروبیولوژیستها به مطالعه میکروارگانیسمها که فعالیت آنها تقریباً برای همه فرآیندهای روی زمین بسیار مهم است میپردازند. به همین دلیل است که شغل میکروبیولوژی به یکی از پرطرفدارترین مشاغل در دوران اخیر تبدیل شده است و در حال حاضر شاهد افزایش فرصت های استخدام میکروبیولوژی هستیم. اما رشته میکروبیولوژی چیست؟
میکروبیولوژی یک حوزه وسیع است که فرصتهای شغلی متنوعی را دربرمی گیرد. در این مقاله سایت استخدام آنلاین جاب ویژن علاوه بر معرفی رشته میکروبیولوژی، از انواع این فرصتهای شغلی صحبت کرده و وضعیت بازار کار و درآمد این قشر را بررسی خواهیم کرد.
رشته میکروبیولوژی چیست؟
میکروبیولوژی چه رشته ای است؟ کاربردهای میکروبیولوژی چیست؟ میکروبیولوژی زیر شاخه کدام رشته است؟ این سوالات تعدادی از سوالات متداول درباره رشته دانشگاهی میکروبیولوژی هستند. در پاسخ به سوال «میکروبیولوژی چیست؟» باید گفت علم میکروبیولوژی به معنی مطالعه تمامی موجودات زنده بسیار کوچکی است که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند. این موجودات شامل باکتریها، ویروسها، قارچها، تکسلولیها و جلبکها است که درمجموع بهعنوان میکروب شناخته میشوند.
این میکروبها نقش مهمی در چرخه مواد مغذی، تجزیه یا تخریب زیستی، تغییرات آب و هوایی، فساد مواد غذایی، علت و کنترل بیماریها و بیوتکنولوژی دارند. با توجه به تنوع آنها، میکروبها میتوانند به روشهای مختلف مانند ساختن داروهای مختلف، تولید سوختهای زیستی، پاکسازی آلودگیها و تولید یا پردازش غذا و نوشیدنی مورداستفاده قرار گیرند.
وظیفه میکروبیولوژیستها توسعه فناوریهای سبز، درمان و پیشگیری از بیماریها یا ردیابی نقش میکروبها در تغییرات آب و هوایی است. جذب فارغالتحصیلان رشته میکروبیولوژی در بسیاری از زمینههای شغلی مختلف صورت میگیرد. میکروبیولوژیستها میتوانند درزمینهٔ های تحقیقاتی و غیر تحقیقاتی نیز مشغول به کار شوند.
گرایشهای رشته میکروبیولوژی چیست؟
گرایشهای رشته میکروبیولوژی چیست؟ رشته میکروبیولوژی بهصورت کلی به سه بخش اصلی تقسیم میشود که در ادامه به شرح هرکدام از آنها خواهیم پرداخت:
میکروبیولوژی پزشکی
میکروبیولوژی پزشکی چیست؟ در این بخش، میکروبیولوژیستها میکروبهایی را که برای انسان مضر هستند موردمطالعه قرار میدهند. این میکروبها در حقیقت برای انسان بیماریزا هستند و تعداد آنها نسبت به میکروبهای مفید بسیار کم است.با توجه به تقاضای مداوم برای متخصصان ماهر در این زمینه، آینده شغلی میکروبیولوژی پزشکی روشن و پویا به نظر می رسد.
میکروبیولوژی صنعتی
در میکروبیولوژی صنعتی، میکروبهای مفیدی که در تهیه کودها و یا آنزیمها نقش دارند، موردمطالعه قرار میگیرند. فرآیندهای دیگری که به میکروبیولوژی صنعتی مربوط میشوند عبارتاند از: رفع آلودگیهای زیستمحیطی، شناسایی آفتهای گیاهی و تولید مواد صنعتی و شیمیایی مانند اسیدها.
میکروبیولوژی غذایی
میکروبیولوژیستهای مواد غذایی، با استفاده از میکروبهای مفید به بهبود مواد غذایی مختلف میپردازند؛ بهعنوانمثال مواد لبنیاتی پروبیوتیک با همین روش تولید میشود. همچنین مطالعاتی از قبیل روشهای نگهداری و شناخت انواع آلودگیهای مواد غذایی نیز در این بخش انجام میشود.
همچنین رشته میکروبیولوژی در مقاطع ارشد و دکتری دارای گرایشهای مختلفی است. گرایشهای مقطع کارشناسی ارشد میکروبیولوژی عبارتاند از:
میکروبیولوژی بیوسیستماتیک و بومشناسی
در این گرایش، میکروبها بر اساس ساختار و تنوع زیستی، شناسایی و دستهبندی میشوند که این امر باعث دستیابی به میکروارگانیسمهای سادهتر خواهد شد.
میکروبیولوژی زیستمحیطی
در میکروبیولوژی زیستمحیطی، به مطالعه میکروارگانیسمهایی که در فرآیند تصفیه خاک و آبهای آلوده نقش دارند پرداخته میشود. همچنین دانشجویان در این گرایش، در مورد چگونگی استفاده از میکروبها برای حل مشکلات محیط زیستی نیز مطالعه میکنند. بهعنوانمثال یک میکروبیولوژیست محیطی ممکن است استفاده از میکروبها را برای پاکسازی مناطق آلوده موردمطالعه قرار دهد یا از میکروارگانیسمهایی که در عناصر خاصی رشد میکنند برای تولید دارو، کرمهای ضد آفتاب موضعی یا محلولهای تصفیه آب استفاده کند.
میکروبیولوژی میکروبهای بیماریزا
در این گرایش میکروبها، ویروسها و باکتریهای مضری که در بیماریهای انسان نقش دارند موردمطالعه قرار میگیرند.
میکروبیولوژی صنعتی
همانطور که پیشازاین نیز گفته شد، میکروبیولوژی صنعتی شاخهای از میکروبیولوژی کاربردی است که در آن از میکروارگانیسمها در فرآیندهای صنعتی مانند تولید محصولاتی مانند داروها، مواد شیمیایی، سوختها و برق استفاده میشود.
مطلب مرتبط: راهنمای جامع شرایط و نیازمندیهای کار در آزمایشگاه
انواع مشاغل و فرصتهای شغلی میکروبیولوژی چیست؟
میکروبیولوژیستها در زمینههای مختلفی میتوانند مشغول به کار شوند. آنها ممکن است هنگام تحقیق روی داروهای جدید با دانشمندان پزشکی یا زیست شناسان مولکولی همکاری کنند یا در آزمایشگاههای تشخیص طبی در کنار پزشکان و پرستاران برای پیشگیری و درمان بیماریها مشغول به کار شوند.
اگر سری به آگهی های استخدام میکروبیولوژی بزنید موقعیتهای شغلی مختلفی که در این حوزه وجود دارند را مشاهده خواهید کرد. در اینجا به چند مورد از این فرصتهای شغلی اشاره کرده و به این سوال که «فرصتهای شغلی میکروبیولوژی چیست؟» پاسخ خواهیم داد.
باکتریشناسی
باکتری شناسان رشد، تکامل و سایر خواص باکتری ها ازجمله اثرات مثبت و منفی آنها بر گیاهان، حیوانات و انسان را مطالعه میکنند.
میکروب شناسی بالینی
طیف وسیعی از آزمایشهای بالینی بر روی نمونههای جمعآوریشده از گیاهان، انسان و حیوانات توسط میکروب شناسان بالینی انجام میگیرد تا به تشخیص بیماری کمک کنند. همچنین آنها آزمایشهای بالینی را برای اثربخشی داروها و خطرات و مزایای آنها قبل از ورود به بازار انجام میدهند و معمولاً توسط یک شرکت دارویی یا یک سازمان تحقیقاتی قراردادی (CRO) که از طرف شرکتهای دارویی کار میکنند، استخدام خواهند شد.
میکروبیولوژیست محیطی
این افراد نحوه تعامل میکروارگانیسم ها با یکدیگر و محیط اطرافشان را بررسی میکنند. آنها به مطالعه میکروبها برای پاکسازی مناطق آلوده و چگونگی کمک آنها به رشد محصولات میپردازند.
میکروبیولوژیست صنعتی
میکروبیولوژیستهای صنعتی مشکلات مربوط به فرآیندهای تولید را مطالعه و حل میکنند. آنها ممکن است رشد میکروبی موجود در لولههای یک کارخانه شیمیایی را بررسی کنند، تأثیر ضایعات صنعتی بر اکوسیستم محلی را تحت نظر داشته باشند یا برای اطمینان از کیفیت، روی فعالیتهای میکروبی در تولید پنیر نظارت کنند.
قارچشناسی
قارچ شناسان خواص قارچها مانند مخمر و کپک را مطالعه میکنند. آنها همچنین فواید و خطرات قارچ ها برای محیط زیست را موردمطالعه قرار میدهند.
انگلشناسی
مطالعه چرخه زندگی انگلها، رابطه انگل و میزبان و نحوه سازگاری انگلها با محیطهای مختلف از وظیفه انگل شناسان است. همچنین آنها شیوع و کنترل بیماریهای انگلی مانند مالاریا را مورد بررسی قرار میدهند.
میکروبشناسی بهداشت عمومی
میکروب شناسان نمونهها را برای ردیابی، کنترل و جلوگیری از بیماریهای واگیردار و سایر خطرات مورد بررسی قرار میدهند. همچنین آنها خدمات آزمایشگاهی را برای بخش بهداشت محلی و برنامههای بهداشت عمومی ارائه میدهند.
ویروسشناسی ساختار
مطالعه و بررسی خواص ویروسها و هرگونه تأثیر آنها بر موجودات از وظایف این ویروس شناسان است.
متخصص میکروبیولوژی مواد غذایی
میکروبیولوژیستها در کارخانه مواد غذایی بهمنظور اطمینان حاصل کردن از سالم بودن محصولات غذایی و رعایت استانداردهای خاص استخدام میشوند. همچنین توسعه فرآیندهای تولید و دستورالعملهای محصولات غذایی و آشامیدنی نیز از وظایف متخصصین این حوزه است.
متخصص مواد غذایی میتواند غذاها را برای ایجاد محصولاتی مانند اقلام بدون چربی و غذاهای آماده تغییر دهد و اغلب با تیمهای توسعه محصول همکاری میکند. رعایت مقررات تولید مواد غذایی در حال تغییر، بخش مهمی از کار این افراد خواهد بود.
میکروبیولوژیستها در چه شرکتهایی میتوانند مشغول به کار شوند؟
میکروبیولوژی با دیگر زمینههای زیستشناسی مانند ژنتیک، زیستشناسی مولکولی و ایمنیشناسی همپوشانی دارد؛ بنابراین فرصت های شغلی میکروبیولوژی در بخشهای مختلف بسیاری از سازمانها وجود دارد. برخی از این سازمانها عبارتاند از:
- سازمانهای بهداشت عمومی
- بیمارستانهای دولتی یا خصوصی
- شرکتهای داروسازی
- کارخانههای مواد غذایی و نوشیدنی
- سازمانهای محیط زیستی، نفت، آب و بیوتکنولوژی
- آزمایشگاههای تشخیص طبی یا علوم پزشکی
- مؤسسات آموزش عالی
برای مشاهده کامل آگهی های استخدام میکروبیولوژیست کلیک کنید.
وضعیت بازار کار رشته میکروبیولوژی
حال که به سوال متداول «میکروبیولوژی چیست؟» پاسخ دادیم، بهتر است با وضعیت بازار کار و آینده شغلی این رشته هم آشنا شویم. توجه به این نکته ضروری است که به دلیل ارتباط وسیع میکروبیولوژی با دیگر صنایع، فرصت های شغلی متنوعی برای کارجویان علاقهمند وجود دارد. همچنین به دلیل آنکه این رشته از رشتههای علوم پایه است، امکان کارآفرینی در آن باوجود سرمایه اولیه مانند تأسیس آزمایشگاه وجود دارد.
نکته مهم دیگر این است که ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و دریافت مدرک ارشد یا دکتری به شانس استخدام شما در یک شرکت یا سازمان خوب کمک زیادی میکند. در حال حاضر، امکان اپلای میکروبیولوژی در کشورهایی مانند کانادا و آلمان هم وجود دارد و میکروبیولوژیستها در صورت مهاجرت نیز میتوانند فرصتهای شغلی مناسبی در این حوزه پیدا کنند.
درآمد میکروبیولوژیست در ایران چقدر است؟
حقوق دریافتی یک میکروبیولوژیست به عوامل مختلفی مانند سابقه کار، مدرک دانشگاهی، حوزه فعالیت و شهری که در آن شاغل است بستگی دارد. در گزارش افزایش حقوق سال 1403 که در سایت جاب ویژن منتشر شده است، نظرسنجیای بین تعدادی از شاغلین این حوزه انجام گرفته و میانگین حقوق دریافتی این افراد مشخص شده است که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:
شهر | کارشناس | کارشناس ارشد | مدیر |
تهران | 11.3 میلیون تومان | 14.3 میلیون تومان | 19.2 میلیون تومان |
شهرهای بزرگ | 12 میلیون تومان | 12.2 میلیون تومان | – |
شهرهای کوچک | 12.6 میلیون تومان | 13 میلیون تومان | – |
وظایف شغلی و مسئولیتهای میکروبیولوژیست
یک متخصص میکروبیولوژی با توجه به حوزهای که در آن اشتغال دارد میتواند وظایف گوناگونی داشته باشد. اغلب این وظایف توسط کارفرمایان و معمولاً در آگهی های استخدام این رشته شرح داده میشود؛ بنابراین بهتر است قبل از اقدام برای ارسال رزومه، این قسمت را در آگهی استخدام با دقت بخوانید. در ادامه به برخی از کلیدیترین مسئولیتهای یک میکروبیولوژیست اشاره کرده و به سوال متداول «وظایف رشته میکروبیولوژی چیست؟» پاسخ خواهیم داد.
- انجام آزمایش برای شناسایی میکروبهای گوناگون
- شناسایی میکروبهای مضری که باعث ایجاد بیماریهای عفونی میشوند
- استفاده از میکروارگانیسمها برای جلوگیری از آلودگیهای زیستمحیطی و آزمایش آنها
- استفاده از میکروارگانیسمها و آزمایش آنها برای بهبود کیفیت، نگهداری و تولید مواد غذایی
- برنامهریزی و انجام پروژههای تحقیقاتی مانند توسعه داروهای جدید برای مبارزه با بیماریهای عفونی
- انجام آزمایشهایی که در تشخیص و درمان بیماریها استفاده میشود
- نظارت بر کار تکنسینهای بیولوژیکی و سایر کارگران و صحتسنجی نتایج کار آنها
- جداسازی و نگهداری باکتریها یا سایر میکروارگانیسمها برای مطالعه
- نظارت بر تأثیر میکروارگانیسمها بر گیاهان، حیوانات، سایر میکروارگانیسمها یا محیطزیست
- مرور تحقیقات و یافتههای دیگر محققان و شرکت در کنفرانسها
- تهیه گزارشهای فنی، انتشار مقالات پژوهشی و ارائه توصیهها بر اساس تحقیقات انجامشده
- و…
نکته قابلتوجه این است که وظایف شغلی میکروبیولوژیستها معمولاً با کسب مدرک دکتری بیشتر میشود و در کار خود استقلال بیشتری مییابند؛ زیرا آنها معمولاً تیمهای تحقیقاتی را هدایت و محتوای پروژهها را تعیین میکنند.
چگونه یک میکروبیولوژیست شویم؟
این نکته دور از ذهن نیست که داشتن حداقل مدرک کارشناسی در زمینه میکروبیولوژی یا رشتههای مرتبط مانند بیوشیمی یا زیست شناسی سلولی مولکولی برای ورود به مشاغل میکروبیولوژی ضروری است. همچنین برای انجام تحقیقات بهطور مستقل و کار در دانشگاهها مدرک دکتری مورد نیاز است.
میکروبیولوژیستها قبل از ورود به بازار کار، به تجربه کار آزمایشگاهی نیاز دارند. اکثر درسهای میکروبیولوژی در مقطع کارشناسی شامل درسهای آزمایشگاهی نیز میشود؛ اما گذراندن دورههای بیشتر در این زمینه به تقویت مهارتهای دانشجویان میکروبیولوژی کمک شایانی خواهد کرد. دانشجویان همچنین میتوانند از طریق کارآموزی در سازمانهای مرتبط در این حوزهها مانند شرکتهای تولیدکننده دارو، تجربه آزمایشگاهی ارزشمندی کسب کنند.
اقدام مهم دیگری که در این راه میتوانید انجام دهید این است که هنگام تحصیل در مقطع کارشناسی، فرصت های کارآموزی را در شرکتهای تحقیقاتی بررسی و در صورت تمایل برای آنها اقدام کنید؛ زیرا میتواند به شما در کسب مهارتها و پیشرفت در این زمینه کمک کند.
مزایا و معایب شغل میکروبیولوژی چیست؟
یکی از مزیتهای شغل میکروبیولوژی، تخصصهای متنوع و وسیعی است که در این حوزه وجود دارد و میکروبیولوژیستها گزینههای زیادی برای انتخاب مسیر شغلی و تخصصشان دارند. یکی دیگر از این مزیتها شرایط کار انعطافپذیر مرتبط با این شغل است.
از معایب کار کردن بهعنوان یک میکروبیولوژیست میتوان به بازار کار پررقابت آن اشاره کرد. همچنین همانطور که میدانید فرصتهای زیادی برای استخدام و جذب میکروبیولوژیستها در بیمارستان یا آزمایشگاه میکروبیولوژی وجود دارد. اما آزمایشگاه میکروبیولوژی چیست؟ آزمایشگاههای میکروبیولوژی به تجهیزات تخصصی مجهز هستند که به میکروبیولوژیستها اجازه میدهند تا میکروارگانیسمها را مطالعه کنند. این تجهیزات شامل میکروسکوپ، انکوباتور و اتاقهای کشت هستند.
این افراد به دلیل کار در بیمارستانها و آزمایشگاهها و مطالعه روی بیماریها، هرروز در معرض انواع عفونتها و مواد خطرناک و مضر قرار دارند. از معایب دیگر این شغل، فرسایشی بودن است بهطوریکه در یک مطالعه ممکن است مدتزمان زیادی طول بکشد تا یک میکروبیولوژیست به نتیجه مطلوب خود برسد و درنتیجه باید صبر و حوصله بسیار زیادی داشته باشد.
مهارتهای موردنیاز رشته میکروبیولوژی چیست؟
در ادامه با معرفی برخی از این مهارتهای مهم برای شغل میکروبیولوژیست، به این سوال که «مهارتهای موردنیاز برای رشته میکروبیولوژی چیست؟» پاسخ خواهیم داد.
مهارتهای ارتباطی: میکروبیولوژیستها باید بتوانند فرآیندها و دادههای تحقیقاتی خود را بهطور مؤثر به دیگران انتقال دهند تا از یافتهها و دانش آنها در پیشرفت علم بهدرستی استفاده شود.
توجه به جزئیات: یک میکروبیولوژیست باید دقت کافی در انجام آزمایشها و تجزیهوتحلیلهای علمی داشته باشد.
ارتباط بین فردی: میکروبیولوژیستها معمولاً در تیمهای تحقیقاتی کار میکنند و به همین دلیل باید در جهت دستیابی به یک هدف مشترک با دیگران کار کنند. بسیاری از این افراد نیز تیمهای تحقیقاتی را رهبری میکنند و باید بتوانند به سایر اعضای تیم انگیزه بدهند و آنها را هدایت کنند.
مهارتهای تفکر منطقی: تفکر و تجزیهوتحلیل نتایج تجربی یکی از مهارتهای بسیار مهم برای میکروبیولوژیستها است. آنها با استفاده از منطق و استدلال، نقاط قوت و ضعف راهحلها و مشکلات مربوط به آن را شناسایی میکنند.
دانش ریاضی: میکروبیولوژیستها بهطور مرتب از معادلات و فرمولهای پیچیده ریاضی در کار خود استفاده میکنند؛ بنابراین آنها نیاز به دانش گستردهی ریاضی ازجمله حساب و آمار دارند. در بسیاری از آگهی های رشته میکروبیولوژی به داشتن این مهارت تأکید شده است.
مشاهدهگری: بسیار ضروری است که میکروبیولوژیستها دائماً بر آزمایشهای خود نظارت داشته باشند. آنها باید مستندات کامل و دقیقی از کار خود داشته باشند و شرایط، روشها و نتایج را یادداشت کنند.
مهارت حل مسئله: انجام آزمایش و تجزیهوتحلیل برای یافتن راهحل برای مشکلات پیچیده علمی از دیگر مهارتهای ضروری برای این افراد است.
مدیریت زمان: مدیریت زمان در کار میکروبیولوژیستها هنگام انجام تحقیقات آزمایشگاهی اهمیت زیادی دارد. آنها باید بتوانند وظایف را بهدرستی اولویتبندی کنند و درعینحال کیفیت کار خود را نیز حفظ کنند.
نحوه جستجو در آگهی های استخدامی رشته میکروبیولوژی 1403
برای جستجو بین آگهی های استخدامی رشته میکروبیولوژی ابتدا میتوانید به سایت استخدامی جاب ویژن بروید و در نوار جستجو از قسمت دستهبندیها، دسته شغلی «زیستشناسی/علوم زیستی/علوم آزمایشگاهی» را انتخاب کنید. همچنین اگر میخواهید این موقعیتهای شغلی را در شهر خاصی جستجو کنید، قابلیت انتخاب شهر موردنظرتان نیز در نوار جستجو وجود دارد. بهعنوانمثال اگر به دنبال آگهی جذب میکروبیولوژیست در اصفهان هستید، این شهر را در نوار جستجو انتخاب کرده تا موقعیتهای شغلی فعال در اصفهان را برای شما نشان دهد.
افرادی که قصد مشاهده آگهی های استخدامی میکروبیولوژیست بدون سابقه کار را دارند نیز میتوانند از نوار جستجوی پیشرفته در قسمت سابقه کاری موردنیاز گزینه «کارآموزی» را انتخاب کنند. سایر گزینهها نیز شامل امکان دورکاری، حقوق، سطح ارشدیت، نام سازمان، مزایا و تسهیلات و … میشود.
برای اطلاع از بهروزترین موقعیت های شغلی میکروبیولوژی میتوانید در کانال تلگرامی جاب ویژن عضو شوید. همچنین شما میتوانید گزینه ایمیل اطلاعرسانی را در پروفایل شخصی خود در سایت جاب ویژن فعال کرده تا از طریق ایمیل از این فرصتهای شغلی مطلع شوید.
بعد از یافتن و مشاهده موقعیت های شغلی میکروبیولوژی، در صورت تمایل میتوانید برای آنها رزومه ارسال کنید. برای ساخت یک رزومه خوب و استاندارد میتوانید از رزومه ساز آنلاین جاب ویژن کمک بگیرید.
جمعبندی
در این مقاله به سوال متداول «رشته میکروبیولوژی چیست؟» پاسخ داده و وضعیت بازار کار و درآمد این رشته را بررسی کردیم. میکروبیولوژی شاخهای از علم است که به مطالعه موجودات زنده میکروسکوپی میپردازد. این رشته از سه گرایش اصلی میکروبیولوژی پزشکی، صنعتی و مواد غذایی تشکیل شده است. به دلیل حوزه وسیع و فرصتهای شغلی متنوعی که در این رشته وجود دارد، موقعیتهای شغلی زیادی پیش روی میکروبیولوژیستها قرار دارد. سازمانها و شرکتهای مختلفی ازجمله بیمارستانها، آزمایشگاهها، مراکز بهداشت، شرکتهای تولید دارو و … به دنبال استخدام فارغالتحصیلان میکروبیولوژی هستند.
بازار کار میکروبیولوژی برای افرادی که دارای سابقه کاری و مدارک عالی دانشگاهی هستند بسیار خوب است؛ اما افراد بدون سابقه کار نیز میتوانند از طریق کارآموزی مسیر شغلی خود را در این حوزه شروع کنند.
منبع: leverageedu.com