مفهوم سکوت سازمانی چیست؟ بررسی انواع سکوت در محل کار
سکوت سازمانی چیست؟
سکوت سازمانی (organizational silence) پدیده‌ای است که در آن کارکنان به علل مختلف از بیان نظرات، ایده‌ها و نگرانی‌های خود در مورد مسائل مربوط به سازمان خودداری می‌کنند. به‌بیان‌دیگر، سکوت سازمانی به معنای عدم ارتقا و اشتراک‌گذاری اطلاعات، اندیشه‌ها، نظرات و ایده‌ها در درون سازمان است.
این پدیده ممکن است به‌صورت انفرادی یا گروهی در سطوح مختلف سازمان رخ دهد. سندرم سکوت سازمانی می‌تواند به صورت‌های مختلفی مانند خودداری از صحبت در جلسات، عدم ارائه بازخورد به مدیران یا همکاران و اجتناب از گزارش مشکلات در محل کار، خود را نشان دهد.
معمولا سکوت سازمانی می‌تواند به دلیل ترس از انتقاد، عدم اعتماد به سازمان یا دیگر اعضای آن یا به دلیل فرهنگ‌سازمانی منفی رخ دهد.
تأثیر سکوت سازمانی بر سازمان‌ها
مهم‌ترین منبع هر سازمان نیروی انسانی آن سازمان است. در عصر حاضر، سازمان‌ها برای بقاء خود، نیازمند افرادی هستند که در برابر چالش‌های محیطی، واکنش مناسبی از خود نشان دهند، از به اشتراک گذاشتن دانش و اطلاعات ترسی نداشته باشند و در باورهای خویش و سازمان ثابت‌قدم باشند.
کارکنان اغلب زمانی که مدیران از آن‌ها درخواست بیان نظر و ایده را دارند، احساس ناامنی کرده و معتقد هستند که نظرات و پیشنهادهای آنان ممکن است تعادل فعلی سازمان را برهم زده و موجب ناراحتی و آشفتگی کارکنان شود. این احساس ناامنی موجب می‌شود که کارکنان به‌صورت خودآگاه یا ناخودآگاه در محل کار سکوت اختیار کنند.
درنتیجه، سکوت سازمانی (organizational silence) باعث می‌شود تا اعضای سازمان ایده‌ها، نظرات و اطلاعات مفید را با یکدیگر به اشتراک نگذارند. عدم اشتراک این اطلاعات می‌تواند به کاهش نوآوری و خلاقیت در سازمان منجر شود و توانمندی‌های سازمان و کارکنان آن را کاهش دهد.
از طرف دیگر، اشتراک اطلاعات درون سازمان می‌تواند به شناسایی و رفع مشکلات و خطاها کمک کند. یکی از پیامدهایی که سکوت سازمانی دارد این است که باعث می‌شود تا مشکلات و خطاها به‌مرورزمان بزرگ‌تر شوند و بهبودهای لازم انجام نشود.
همچنین، سکوت در محیط کاری می‌تواند به کاهش اعتماد و همبستگی در فضای کاری منجر شود. در این حالت، اعضای سازمان کمتر به یکدیگر اعتماد می‌کنند و همکاری کمتری را با یکدیگر دارند. این امر باعث ضعف روابط کاری در سازمان می‌شود.
درنهایت، سندرم سکوت سازمانی می‌تواند بر بهبود عملکرد کارکنان و مدیران سازمان تأثیرگذار باشد. این در حالی است که ارتقای فرهنگ اشتراک اطلاعات و اندیشه در سازمان می‌تواند باعث بهبود عملکرد مدیریت و کارکنان در محیط کاری شود.
لینک مرتبط: درج آگهی استخدامی
انواع سکوت سازمانی مفاهیم علل و پیامدها
سکوت سازمانی دارای انواع مختلفی است. بروز هریک از انواع این پدیده می‌تواند منجر به افزایش اشتباهات سازمانی، کاهش کیفیت تصمیم‌گیری، کاهش نوآوری و خلاقیت و افزایش نارضایتی و خستگی کارکنان شود. در ادامه این بخش از مقاله، به انواع سکوت در سازمان‌ها اشاره خواهیم کرد:
سکوت تدافعی
یکی از انواع سکوت سازمانی، سکوت تدافعی است. سکوت خاموش یا تدافعی به معنای امتناع و خودداری از ارائه ایده‌ها به دلیل ترس و به‌منظور حفظ خود است؛ چراکه صحبت کردن در این حالت اساسا امری ناپسند محسوب می‌شود.
سکوت مطیعانه
این نوع سکوت زمانی رخ می‌دهد که کارکنان به دلیل احترام به سلسله‌مراتب یا ترس از به چالش کشیدن نظرات مدیران، از بیان نظرات خود خودداری می‌کنند.
سکوت بی‌فایده
در این حالت کارکنان اغلب به‌این‌علت سخن نمی‌گویند که سرپرستان و مدیران ارشد خواهان نظرات آن‌ها نبوده و برای این نظرات ارزشی قائل نیستند. درواقع کارکنان بر این باور هستند که صحبت کردن درباره مشکلات سازمان، ارزش کوشش کردن را ندارد.
سکوت نوع‌دوستانه
یکی دیگر از انواع سکوت، سکوت نوع‌دوستانه است. سکوت نوع‌دوستانه به معنای امتناع ورزیدن از بیان ایده‌ها، اطلاعات یا نظرات مرتبط با کار است. این نوع از سکوت سازمانی معمولا با هدف نفع رسانی به سایر افراد برمبنای انگیزه‌های نوع‌دوستی رخ می‌دهد.
سکوت فرصت‌طلبانه
در این حالت کارکنان از بیان اطلاعات یا نظرات خود به این دلیل امتناع می‌کنند که تمایلی برای از دست دادن قدرت و موقعیت خود ندارند. همچنین، ممکن است کارکنان با سکوت خود، به دنبال فرار کردن از فشار کاری باشند.
سکوت محجوب: یکی از انواع سکوت سازمانی
نوع دیگری از سکوت، سکوت محجوب است. سکوت محجوب به معنای تردید داشتن در عمل و صحبت کردن، به دلیل فقدان اعتمادبه‌نفس است.
عوامل تأثیرگذار بر سکوت سازمانی
در کل، عوامل تأثیرگذار بر پدیده سکوت کارمند (Employee Silence) را می‌توان به دودسته عوامل فردی و عوامل سازمانی تقسیم‌بندی نمود. در ادامه، به ارائه توضیحات بیشتر در این زمینه خواهیم پرداخت.
عوامل فردی
برخی از افراد در سازمان‌ها، از انتقاد و نقدهای دیگران هراس دارند و از ابراز نظرات خود خودداری می‌کنند. این ترس ممکن است به دلیل نگرانی بابت از دست دادن جایگاه شغلی، مزایای شغلی یا محبوبیت درون سازمان باشد.
کارکنانی که از امنیت شغلی خود مطمئن نیستند، اغلب از ابراز نظرات خودداری می‌کنند. ترس از دست دادن شغل می‌تواند باعث شود که کارمندان اطلاعات مهم را به اشتراک نگذارند تا موقعیت شغلی خود را حفظ کنند.
مطلب مرتبط: راهنمای نوشتن آگهی شغلی جذاب + بررسی چند نمونه آگهی استخدام
عوامل سازمانی
فرهنگ‌سازمانی تأثیر بسیار زیادی بر سکوت سازمانی دارد. در سازمان‌هایی که فرهنگ‌سازمانی از اشتراک اطلاعات و اندیشه حمایت می‌کند، میزان سکوت سازمانی کمتر است. همچنین، سیاست‌ها و رویه‌های سازمانی می‌توانند بر سطح سکوت سازمانی تأثیرگذار باشند. در سازمان‌هایی که سیاست‌ها و رویه‌های سازمانی محدودکننده و تحت کنترل هستند، معمولا سکوت سازمانی بیشتر است.
راه‌های از بین بردن سکوت سازمانی
مدیران و سرپرستان باید از اثرات و نتایج مخرب سکوت سازمانی مطلع باشند و سازمان خود را به‌صورت مستمر ارزیابی نمایند. به شکلی که در صورت مشاهده هر یک از نشانه‌های سکوت سازمانی، فوراً نسبت به اصلاح آن اقدام نمایند. در ادامه، به برخی از راه‌حل‌های پیشنهادی جهت رفع سکوت سازمانی اشاره می‌کنیم:
- تشکیل کارگاه‌های آموزشی مهارت‌های ارتباطی برای مدیران و سرپرستان
- استفاده از راهکار تصمیم‌گیری گروهی و اهمیت دادن به گروه‌های سازمانی
- تبدیل سازمان به یک سازمان یادگیرنده و جا انداختن فرهنگ یادگیری در بین کارکنان
- شناسایی افراد توانمند و شرکت دادن آن‌ها در بحث و مشارکت‌های گروهی
- برگزاری جلسات عمومی
- ایجاد فضای بازخورد مثبت
- ارتقاء فرهنگ اشتراک اطلاعات
برگزاری جلسات عمومی
تشکیل جلسات عمومی و گفتگوهای گروهی با اعضای سازمان می‌تواند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار باشد. این جلسات فرصتی است که اعضای سازمان بتوانند بدون ترس از انتقاد یا محکومیت، ایده‌ها، نظرات و پیشنهادات خود را با دیگران به اشتراک بگذارند.
ایجاد فضای بازخورد مثبت
محیطی که اعضای سازمان بتوانند به‌آسانی با دیگران درباره ایده‌ها و نظرات خود صحبت کنند، از ارزش بالایی برخوردار است. فضایی که بر ارائه بازخورد مثبت و پذیرش انتقادات سازنده از سوی همکاران تأکید دارد، باعث ایجاد انگیزه برای اشتراک‌گذاری اطلاعات می‌شود.
ارتقاء فرهنگ اشتراک اطلاعات
ترویج فرهنگ اشتراک اطلاعات و اندیشه در سازمان می‌تواند باعث افزایش ارتباطات و انتقال دانش درون‌سازمانی شود. تشویق اعضای سازمان به اشتراک‌گذاری تجارب، موفقیت‌ها و شکست‌های خود، به افزایش تعاملات مثبت و ارتباطات بین کارکنان و مدیریت کمک می‌کند.
لینک مرتبط: ثبت آگهی استخدام
روش‌های ارزیابی و پایش سکوت سازمانی
به‌منظور ارزیابی این پدیده در یک کسب‌وکار، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- استفاده از نظرسنجی‌های رضایت کارکنان
- مشاهده رفتارهای مرتبط با سکوت در محل کار
- تحلیل علت و عوامل سکوت در محل کار
استفاده از نظرسنجی‌های رضایت کارکنان
از نظرسنجی‌های رضایت کارکنان به‌عنوان یک ابزار مهم برای اندازه‌گیری سطح رضایت و نیازهای کارکنان در سازمان استفاده می‌شود. این نظرسنجی‌ها به ارائه بازخورد منظم و ساختارمند از سوی کارکنان در مورد عملکرد سازمان کمک می‌کنند و باعث افزایش انگیزه و رضایت آن‌ها می‌شوند. از مزایای استفاده از نظرسنجی‌ها و پرسشنامه سکوت کارکنان، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شناسایی نقاط قوت و ضعف در عملکرد سازمان از دیدگاه کارکنان
- ایجاد فرصت برای بیان نظرات، انتقادات و پیشنهادات کارکنان درباره بهبودهای لازم در سازمان
- افزایش ارتباطات میان کارکنان و مدیران و ایجاد فضای بازخورد مثبت در سازمان
- افزایش اعتماد کارکنان به سازمان و احساس مشارکت و تعهد بیشتر آن‌ها نسبت به اهداف و ارزش‌های سازمانی
همچنین، برای بهبود نتایج حاصل از نظرسنجی‌ها و سوالات سکوت سازمانی در پرسشنامه‌هایی مانند پرسشنامه سکوت سازمانی ون‌داین، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
- اطمینان از محرمانگی و عدم شناسایی نظرات کارکنان در نظرسنجی‌ها
- تضمین اجرای اصولی نتایج نظرسنجی و اعمال تغییرات لازم بر اساس بازخورد کارکنان
- ترویج فرهنگ اشتراک اطلاعات و شفافیت در مورد نتایج نظرسنجی و اقدامات اصلاحی انجام‌شده در سازمان
مطلب مرتبط: شایسته سالاری: گامی بلند در مسیر تعالی سازمانی
مشاهده رفتارهای سکوت سازمانی
بررسی علائم رفتاری که نشان‌دهنده وجود سکوت کارمندان در محل کار است، بسیار مهم است. این علائم می‌تواند شامل عدم اشتراک اطلاعات مهم، کاهش تعاملات بین کارکنان و ایجاد محیطی از نگرانی و ترس در بین کارکنان باشد.
مطلب مرتبط: بزرگترین دلایل شکست کسب و کارها
مشاهده الگوهای ارتباطی
توجه به الگوهای ارتباطی بین اعضای سازمان و شناسایی الگوهایی که نشانگر سکوت کارکنان هستند، بسیار مهم است. به‌عنوان‌مثال، اگر در جلسات گروهی یا ارتباطات روزمره، کارکنان از ابراز نظرات یا پرسش‌های سازنده خودداری می‌کنند، این ممکن است نشانه‌‌ای از وجود پدیده سکوت کارکنان باشد.
مشاهده تغییرات در عملکرد
توجه به تغییرات در عملکرد کارکنان می‌تواند نشان‌دهنده وجود سکوت در بین اعضای یک سازمان باشد. کاهش نوآوری، افزایش خطاها و مشکلات و افت کیفیت خدمات، همگی می‌توانند نشانه‌های خوبی از وضعیت کنونی سازمان نباشند.
تحلیل علت و عوامل سکوت سازمانی
برخی از کارکنان به دلیل ترس از انتقاد و نقد دیگران، از ابراز نظرات خودداری می‌کنند. این در حالی است که برخی دیگر از کارکنان به دلیل ترسی که از اخراج شدن دارند، از ابراز نظرات خود خودداری می‌کنند.
همچنین، کارکنانی که از امنیت شغلی خود مطمئن نیستند، اغلب از ابراز نظرات و ایده خودداری می‌کنند. تحلیل این موارد می‌تواند به یافتن راه‌حلی مناسب برای کاهش اثرات منفی سکوت کارکنان کمک نماید.
نتیجه‌گیری
نویسنده
اشتراک گذاری
بدون دیدگاه 
