روز بستن قرارداد با سازمان جدید فرارسیده است. با ذوق و انگیزه زیاد حاصل از به ثمر نشستن تلاشتان برای پیدا کردن شغل جدید، خودتان را به محل شرکت می‌رسانید و وقتی قرارداد را امضا کردید، به شما می‌گویند: لطفاً این n میلیون تومان سفته را نیز امضا کنید تا قرارداد نهایی شود. آیا این کار کارفرما درست است؟

گرفتن سفته و چک تضمینی هنگام استخدام یکی از کارهایی است که خیلی از سازمان‌ها انجام می‌دهند و حال بسیاری از همکاران جدید خود را با آن می‌گیرند. سؤالاتی پیش می‌آید مثل این که «آیا این کار قانونی است؟»، «میزان سفته چقدر باید باشد؟»، «کارفرما با این سفته‌ها چه می‌تواند بکند؟» و …

آیا سفته و چک تضمینی هنگام استخدام قانونی است؟

قانون در برابر این کار سکوت کرده است و سکوت قانون نشانه رضایت است! یعنی این کار قانونی است. نه تنها سفته، بلکه دست کارفرما در درخواست هر نوع تضمینی در زمان استخدام باز است. این کارجوست که باید دقت کند آیا می‌خواهد چنین تضمینی بدهد یا خیر؟

آیا گرفتن سفته برای استخدام، کاری درست و منطقی است؟

بستگی به شغل دارد. اگر فرد استخدام شده به دارایی‌های ارزشمندی چون اطلاعات یا تجهیزات گران‌قیمت سازمان دسترسی داشته باشد، گرفتن سفته یا تضامین دیگر کاری منطقی است.

مقدار سفته چقدر باید باشد؟

قانون چیزی در این خصوص نگفته است ولی پیشنهاد می‌کنیم دقت کنید که برای کارفرما جذابیت اقتصادی نداشته باشد، بلکه فقط عاملی بازدارنده برای خطاهای احتمالی شما باشد. یعنی مثلاً اگر می‌خواهید در یک سازمان کوچک مشغول شوید که درآمد سالانه‌اش یک میلیارد تومان است، در دادن سفته ۱۰۰ میلیونی تأمل کنید. سفته شما معادل بیش از یک ماه درآمد آن مجموعه است!

نکاتی که در دادن سفته یا تضامین دیگر باید به آنها دقت کنید

• اگر مجاب شدید که به کارفرما سفته یا چک بدهید، سعی کنید حتماً این مسئله را در قرارداد بنویسید. اگر کارفرما این کار را نکرد، حتماً روی آن نوشته شود که به چه کسی و بابت چه چیزی دارید تضمین می‌دهید. اگر کارفرما در برابر این قضیه هم مقاومت کرد، حداقل سفته را پشت‌نویسی کنید (به چه کسی، بابت چه چیزی). اگر به این کار هم تن نداد، محترمانه از او دلیل این مقاومت را بپرسید و اگر قانع نشدید، جانتان را بردارید و از آن سازمان بروید!
• حتماً مشخص کنید که بابت چه چیزی دارید تضمین می‌دهید. معمولاً نوشته می‌شود بابت «حسن انجام کار». این عبارت هر چند خیلی گنگ است ولی از هیچی بهتر است. برای اینکه این عبارت هم از گنگی در بیاید به شکلی محترمانه از کارفرما بپرسید که معنی این عبارت چیست و حسن انجام کار چه چیزی محسوب می‌شود. در سازمان‌هایی که شرح کار هر فرد به صورت مکتوب مشخص شده، این بند روشن‌تر است.
• از هر تضمینی که می‌دهید، حتماً یک نسخه کپی نزد خود نگه‌دارید.
• هر کاری کردید، حتماً حتماً یک نسخه از خود قرارداد استخدام خود را از کارفرما طلب کنید و نزد خود داشته باشید.

شما مسئول چیزی هستید که امضا می‌کنید

یک نکته بدیهی و تکراری ولی بسیار مهم: اگر مسئولیت چیزی را نمی‌توانید بر عهده بگیرید، امضا نکنید. هر ابهام یا سؤالی که دارید حتماً از کارفرما درباره آن سؤال کنید. در کمال احترام با کارفرما برخورد کنید و طبیعتاً اگر جواب شما را با احترام نداد و یا از پاسخ به سؤالاتتان سر باز زد و خلاصه دلتان قرص نشد، امضا نکنید و استانداردهای شخصی خودتان را حفظ کنید. اگر کارجوها با این‌گونه مسائل با حساسیت برخورد کنند، به مرور فرهنگ استخدام تغییر خواهد کرد.

مطالب این متن بر اساس برنامه زنده اینستاگرام جاب‌ویژن و آقای سید محمد رحیم نجیبی، مشاور تخصصی قوانین کار و امور تأمین اجتماعی از مؤسسه حقوقی عدل‌گستر نوشته شده است. دیدن این لایو را از IGTV جاب‌ویژن به شما توصیه می‌کنیم