بیوشیمی چیست؟ آشنایی با رشته بیوشیمی و بازار کار آن
علم بیوشیمی یکی از شاخه‌های اساسی علوم زیستی است که نه‌تنها اهمیت بالایی در درک زیست‌شناختی ارگانیسم‌های زنده و سازوکار‌های حیاتی آن‌ها دارد، بلکه در کنار دیگر گرایش‌های زیست‌شناسی، کاربرد‌های آن در زندگی روزمره، پزشکی، داروسازی، تولید فرآورده‌های بیولوژیک، صنعت و کشاورزی بی‌شمار هستند. در این مقاله می‌خواهیم به این سؤال پاسخ دهیم که بیوشیمی چیست؟ برای مشاهده آگهی‌های استخدام بیوشیمی می‌توانید در سایت کاریابی جاب ویژن جستجو کنید.
بیوشیمی به عنوان یکی از شاخه‌های زیست‌شناسی، یک علم پایه‌ای محسوب می‌شود. اما به دلیل کاربرد‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، حتی با وجود بی‌مهری نسبت به علوم پایه در کشور ما، بازار کار نسبتاً خوبی دارد و فارغ‌التحصیلان این رشته، به ویژه آن‌هایی که در دانشگاه‌های بزرگ و معتبر کشور تحصیل کرده‌اند، می‌توانند با جستجو در سایت استخدام و کاریابی جاب ویژن یک شغل مناسب برای خود پیدا کنند.
سازمان‌های مختلفی مثل شرکت‌های فعال در حوزه صنایع غذایی، داروسازی‌ها، شرکت‌های تولید‌کننده فرآورده‌های بیولوژیک و آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، به استخدام بیوشیمیست نیاز دارند. همچنین، بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان، مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها، بیوشیمیست‌ها را جذب می‌کنند.
در ادامه این مقاله، پس از معرفی کامل رشته بیوشیمی و پاسخ دادن به این سؤال که بیوشیمی چیست، در رابطه با بازار کار این رشته صحبت خواهیم کرد. همچنین، خواهیم گفت که بیوشیمی بالینی چیست و برای کار کردن به عنوان یک بیوشیمیست باید چه مهارت‌هایی داشته باشید. با ما همراه باشید.
مطلب مرتبط: راهنمای جامع شرایط و نیازمندی‌های کار در آزمایشگاه
بیوشیمی چیست؟
واکنش بیوشیمیایی چیست؟ واکنش‌های شیمیایی، پایه و اساس حیات هستند. ۳/۵ میلیارد سال پیش، زمانی که تقریباً سرتاسر سیاره زمین را آب پوشانده بود، آتشفشان‌های زیردریایی به شدت فعال بودند و جو زمین، فاقد اکسیژن و متشکل از نیتروژن، هیدروژن، بخار آب و دی‌اکسید کربن بود، مجموعه‌ای از واکنش‌های شیمیایی بین ساده‌ترین ترکیبات شامل آمونیاک، متان، هیدوژن و آب، در حضور انرژی گرمایی آتشفشان‌ها و صاعقه‌های متعدد در جو، اولین مولکول‌های حیاتی را پدید آوردند و رفته رفته با افزایش غلظت آن‌ها در محیط‌های خاصی در اقیانوس‌های اولیه، ماده زنده با خواصی مثل نظم، متابولیسم، رشد، تولید مثل، پاسخ به تغییرات محیطی، تنظیم، هموئستاز و تکامل پدید آمد. از آن زمان تاکنون، مفهوم بیوشیمی به عنوان واکنش‌های شیمیایی حیاتی وجود داشته است.
شرط اول حیات، نظم است. از آن‌جایی که مطابق با قانون دوم ترمودینامیک، جهان به عنوان یک سیستم بسته، تمایل به بی‌نظمی (افزایش آنتروپی) دارد، بنابراین، سیستم‌های زنده برای حفظ نظم بسیار پیچیده و شگفت‌انگیز خود، نیازمند انرژی (افزایش آنتالپی) هستند و برای اینکه رشد کنند یا دست‌کم تمامیت فیزیکی خود را حفظ نمایند، به ماده نیاز دارند.
ΔG = ΔH-TΔS
مجموعه بسیار پیچیده‌ای از واکنش‌های شیمیایی در ماده زنده که اصطلاحاً متابولیسم یا سوخت و ساز نامیده می‌شوند، ماده و انرژی لازم را برای حفظ نظم سیستم‌های حیاتی فرآهم می‌آورند. این واکنش‌ها، واکنش‌های بیوشیمیایی و مولکول‌هایی که در شرایط محیطی طبیعی امروزی، تقریباً تنها در ماده زنده ساخته می‌شوند، مولکول‌های بیوشیمیایی یا مولکول‌های حیاتی نام دارند. مهم‌ترین مولکول‌های حیاتی عبارت‌اند از:
- پروتئین‌ها
- اسید‌های نوکلئیک
- لیپید‌ها
- کربوهیدرات‌ها
معرفی علم بیوشیمی
علم بیوشیمی و آزمایش بیوشیمی چیست؟ بیوشیمی (biochemistry) ترکیب پیشوند بیو (bio) به معنی حیات و شیمی (chemistry) است. علم بیوشیمی، علمی است که به مطالعه شیمی حیات می‌پردازد. مطالعه ساختار مولکول‌های حیاتی و واکنش‌های شیمیایی بین این مولکول‌ها در سیستم‌های زنده، علم بیوشیمی نام دارد.
رشته بیوشیمی چیست؟
تا اینجا، به این سؤال پاسخ دادیم که بیوشیمی چه مفهومی دارد و علم بیوشیمی چیست. در این بخش، می‌خواهیم رشته بیوشیمی را به شکلی که در دانشگاه‌های کشور ما و اکثر سیستم‌های آموزشی جهان ارائه می‌شود، به شما معرفی کنیم. دو شاخه اصلی رشته بیوشیمی، عبارت‌اند از بیوشیمی عمومی و بیوشیمی بالینی که در ادامه، هر یک از این دو شاخه را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد.
اما بیوشیمی زیر شاخه کدام رشته است؟ معمولاً بیوشیمی را به عنوان شاخه‌ای از زیست‌شناسی می‌شناسند، اما شاخه‌ای از شیمی آلی هم محسوب می‌شود. شما در این رشته دروسی مانند بیوشیمی متابولیسم، بیوشیمی پزشکی، بیوشیمی تغذیه، بیوشیمی هورمون و… را می‌خوانید و اصول کار با اتوآنالایزر بیوشیمی و سایر دستگاه‌های مرتبط را می‌آموزید. برای درک بهتر دروس این رشته می‌توانید کتاب‌هایی مانند جعبه سیاه بیوشیمی، کتاب بیوشیمی مصور هارپر، کتاب اصول بیوشیمی لنینجر و… را مطالعه کنید.
بیوشیمی عمومی چیست؟
بیوشیمی عمومی، شاخه پایه‌ای‌تر بیوشیمی است که تمامی جنبه‌های شیمی حیاتی ارگانیسم‌های زنده در آن بررسی می‌شود. در این شاخه از بیوشیمی، اصلی‌ترین مولکول‌های حیاتی بین تمامی موجودات زنده و ساختار آن‌ها، مسیر‌های بیوشیمیایی مشترک بین ارگانیسم‌های عضو در هر یک از پنج سلسله اصلی ارگانیسم‌های زنده (جانوران، گیاهان، قارچ‌ها، آغازیان و باکتری‌ها) و تکنیک‌ها و روش‌های مورد استفاده در پژوهش‌های بیوشیمیایی مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرند.
بیوشیمی عمومی، درسی اصلی و پیش‌نیاز از برنامه آموزشی تمامی گرایش‌های زیست شناسی در مقطع لیسانس است. اما هیچ رشته یا گرایشی تحت عنوان بیوشیمی در مقطع لیسانس ارائه نمی‌شود. رشته بیوشیمی عمومی در مقطع کارشناسی ارشد ارائه می‌شود و در مقطع دکتری نیز تنها دارای یک گرایش بیوشیمی است.
بیوشیمی بالینی چیست؟
فارغ‌التحصیلان تمامی گرایش‌های زیست‌شناسی و رشته‌های داروسازی، علوم آزمایشگاهی، دامپزشکی، ایمنی‌شناسی، علوم پزشکی، شیمی و علوم تغذیه در مقطع لیسانس می‌توانند در آزمون ورودی کارشناسی ارشد بیوشیمی بالینی شرکت کنند. در این رشته، صرفاً به مطالعه جنبه‌های بالینی و پزشکی بیوشیمی، مثل سازوکار‌های بیوشیمیایی بیماری‌ها، نحوه عملکرد دارو‌ها در سطح مولکولی و… پرداخته می‌شود. بازار کار بیوشیمی بالینی، نسبت به بیوشیمی عمومی بهتر است. رشته بیوشیمی بالینی در مقطع دکتری تخصصی نیز ارائه می‌شود. رشته بیوشیمی بالینی توسط وزارت بهداشت و رشته بیوشیمی عمومی توسط وزارت علوم ارائه می‌شوند.
اهمیت رشته بیوشیمی چیست؟
رشته بیوشیمی با بررسی مولکول‌های حیاتی و مسیر‌های متابولیکی، در شناحت هر چه بیشتر سازوکار‌های حیاتی به انسان کمک می‌کند. دانش بیوشیمی با فرآهم آوردن دانش پایه‌ای در رابطه با سازوکار‌های حیاتی و توسعه تکنیک‌های آزمایشگاهی برای کار کردن با مولکول‌های حیاتی مانند پروتئین‌ها، اسید‌های نوکلئیک، کربوهیدارت‌ها و لیپید‌ها، راهگشای تحقیقات در دیگر گرایش‌های زیست‌شناسی و علوم حیاتی است.
گذشته از نقش پایه‌ای علم بیوشیمی در زیست‌شناسی، این رشته اساس علم پزشکی است. دانش بیوشیمی به درک ما از سازوکار بدن انسان، فرایند‌های شیمیایی و فرآیند‌های بیوشیمیایی مسبب بیماری‌ها و نحوه عملکرد دارو‌ها کمک می‌کند.
از سوی دیگر، بیوشیمی کاربرد‌های گسترده‌ای در مهندسی کشاورزی و صنعت دارد. علم بیوشیمی، علاوه بر فرآهم آوردن دانش پایه‌ای مورد استفاده در مهندسی کشاورزی، دارای کاربرد‌های عملی برای تولید کود‌های کشاورزی، تولید نهاده‌های دامی و تولید گیاهان تراریخته است. همچنین، بیوشیمی به فرآوری محصولات کشاورزی کمک می‌کند و با اهمیت بالایی که در صنایع غذایی دارد، نقش مهمی در امنیت غذایی انسان ایفا می‌کند.
مطلب مرتبط: میکروبیولوژی چیست؟ راهنمای جامع استخدام، بازار کار و درآمد این رشته
اهمیت بیوشیمی در شناخت و صنعتی سازی آنزیم‌ها
پیش از اینکه در رابطه با اهمیت علم بیوشیمی در شناخت آنزیم‌ها و سازوکار‌های آن‌ها و توسعه آنزیم‌های صنعتی صحبت کنیم، باید توضیح دهیم که منظور از آنزیم‌ها در بیوشیمی چیست؟
آنزیم‌ها ماکرومولکول‌هایی پروتئینی هستند که نقش کاتالیزور را در فرآیند‌های زیستی ایفا می‌کنند. بدون آنزیم‌ها، سرعت واکنش‌های شیمیایی به قدری پایین بود که حیات هرگز نمی‌توانست تا این اندازه، توسعه و تکامل یابد. سلول‌های زنده، انواع مختلفی از آنزیم‌ها را تولید می‌کنند و تقریباً برای تمامی واکنش‌های بیوشیمیایی، یک آنزیم خاص وجود دارد.
آنزیم‌ها، سازوکار‌های عملکردی بسیار پیچیده‌ای دارند و سازوکار هر آنزیم، با آنزیم‌های دیگر متفاوت است. علم بیوشیمی در حوزه سنتیک آنزیمی به مطالعه کامل سازوکار‌های آنزیمی می‌پردازد. به علاوه، ساختار و دیگر جنبه‌های آنزیم‌ها نیز در دیگر حوزه‌های بیوشیمی، بررسی می‌شود.
شناخت آنزیم‌ها و سازوکار‌های آن‌ها، علاوه بر تمام اهمیتی که در داروسازی، پزشکی، کشاورزی، تکنیک‌های بیوشیمیایی و مطالعات پایه‌ای زیست‌شناختی دارد، در صنعت نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
امروزه، علم بیوشیمی با کمک علم زیست‌شناسی سلولی و مولکولی، بیوتکنولوژی میکرو بیولوژی، ژنتیک و بیوفیزیک، توانسته است آنزیم‌های متعددی برای کاربرد‌های صنعتی، بهینه‌سازی کرده و در مقیاس وسیع تولید کند. آنزیم‌هایی مثل آمیلاز‌ها، پروتئاز‌ها، لیپاز‌ها و… برای کاتالیز کردن انواع واکنش‌های شیمیایی در صنایعی مثل صنایع غذایی، نساجی، صنایع شیمیایی، صنایع آرایشی و بهداشتی و بسیاری از صنایع دیگر، کاربرد مستقیم دارند. حتی در زندگی روزمره خودمان نیز از آنزیم‌ها در پودر‌های رختشویی استفاده می‌کنیم.
بازار کار بیوشیمی
حالا که توضیح دادیم بیوشیمی چیست و چه کاربرد‌هایی دارد، بد نیست که کمی هم در رابطه با بازار کار بیوشیمی و مشاغلی که بیوشیمیست‌ها می‌توانند در بازار کار پیدا کنند، صحبت کنیم.
کدام سازمان‌ها نیازمند استخدام بیوشیمیست‌ها هستند؟
- داروسازی‌ها: بیش از ۹۰ درصد از دارو‌ها، مهارکننده‌های آنزیمی هستند. طراحی مهارکننده برای یک آنزیم، نیازمند شناخت ساختار و سازوکار آنزیم است و بنابراین، داروسازی‌ها در بخش تحقیق و توسعه خود به بیوشیمیست‌ها نیاز دارند. از سوی دیگر، تولید هر ترکیب دارویی، نیازمند مجموعه‌ای از واکنش‌های شیمیایی است که بیوشیمیست‌ها می‌توانند در این حوزه نیز فعالیت داشته باشند. البته بعضی از ترکیبات دارویی، مستقیماً توسط ارگانیسم‌های زنده به ویژه کشت‌های میکروارگانیسم‌ها تولید می‌شوند و بنابراین، شرکت‌های داروسازی نیازمند استخدام میکروبیولوژیست نیز هستند.
- صنایع غذایی: واکنش‌های آنزیمی و دیگر انواع واکنش‌های بیوشیمیایی، کاربرد‌های متعددی در صنایع غذایی و به ویژه، در فرآوری مواد غذایی دارند. شرکت‌های صنایع غذایی به منظور توسعه آنزیم‌هایی برای این مقاصد در تیم‌های تحقیق و توسعه خود، بیوشیمیست‌ها را استخدام می‌کنند. همچنین، این شرکت‌ها برای نظارت برای فرآیند‌های آنزیمی و بیوشیمیایی در خط تولید خود، به بیوشیمیدان‌ها نیاز دارند.
- شرکت‌های تولید فرآورده‌های بیولوژیک: تقریباً تمامی شرکت‌هایی که در زمنیه تولید فرآورده‌های بیولوژیک، مثل آنزیم‌های مورد استفاده در صنعت و انواع مختلف پروتئین‌های نوترکیب، فعالیت دارند، برای بسیاری از فعالیت‌های تحقیق و توسعه و تولیدی خود، به بیوشیمیست‌ها نیاز دارند.
- آزمایشگاه‌های تشخیص طبی: هر آزمایشگاه تشخیص طبی دارای یک واحد بیوشیمی است که تست‌های بیوشیمیایی را روی نمونه‌های بالینی انجام می‌دهد. آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، معمولاً، فارغ‌التحصیلان رشته بیوشیمی بالینی را جذب می‌کنند اما فارغ‌التحصیلان بیوشیمی عمومی نیز شانس کار کردن در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی را دارند.
- شرکت‌های فعال در حوزه تولید انواع محصولات شیمیایی: شرکت‌های تولید‌کننده کود‌ها و هورمون‌های کشاورزی، شرکت‌های تولید‌کننده سموم و آفت‌کش‌ها، شرکت‌های تولید‌کننده نهاده‌های دامی و بسیاری از دیگر شرکت‌هایی که در مسیر تولید محصولات شیمیایی خود، از واکنش‌های آنزیمی و بیوشیمیایی استفاده می‌کنند، نیازمند جذب بیوشیمیست‌ها هستند.
انتظار رشد بازار کار بیوشیمی در سال‌های آتی
تا اینجا در رابطه با علم بیوشیمی صحبت کردیم و گفتیم که اهمیت بیوشیمی چیست. در این بخش می‌خواهیم در رابطه با وضعیت بازار کار این رشته و شانس استخدام بیوشیمیدان‌ها صحبت کنیم.
با پیشرفت‌های بیشتری که در فناوری رخ می‌دهد، افزایش روز به روز نیاز انسان به فرآورده‌های بیولوژیک و نیاز بالای جامعه بشری به غذا و مسأله امنیت غذایی با توجه به سرعت رشد جمعیت و رسیدن جمعیت به حدود ۱۰ میلیارد نفر تا سال ۲۰۵۰، در آینده‌ای نزدیک، نیاز بالایی به استخدام بیوشیمیست، استخدام میکروبیولوژیست، استخدام بیوتکنولوژیست، استخدام بیوفیزیکدان‌ها و استخدام مهندسین ژنتیک وجود دارد. پیش‌بینی می‌شود که بازار کار بیوشیمی از سال ۲۰۲۰ تا سال ۲۰۳۰، حدود ۵ درصد رشد داشته باشد که البته، اندکی کمتر از میانگین رشد همه مشاغل است.
مزایا و معایب شغل بیوشیمی چیست؟
مهم‌ترین مزایای شغل بیوشیمی عبارت‌اند از:
- افزایش جهان‌بینی و درک فرد نسبت به حیات و زندگی
- وجهه اجتماعی مناسب به عنوان یک دانشمند
- امکان پیشرفت نامحدود
- امکان انجام تحقیقات شخضی و پیشرفت آکادمیک
- حقوق و دستمزد نسبتاً خوب و امکان رسیدن به درآمد‌های بالا با ایده‌های خلاقانه
اما معایب شغل بیوشیمی چست؟
- نیاز به حداقل مدرک کارشناسی ارشد
- کار کردن با مواد شیمیایی خطرناک و سرطان‌زا مثل آکریل آمید، استونیتریل، DMSO و…
- تعادل نامناسب کار و زندگی و نیاز به کار کردن در ساعات غیرمتعارف
برای کار کردن به عنوان یک بیوشیمیست به چه مهارت‌هایی نیاز دارید؟
کار کردن به عنوان یک بیوشیمیست به مجموعه‌ای از مهارت‌های سخت و نرم نیاز دارد که در اینجا، آن‌ها را به شما معرفی می‌کنیم. مهارت‌های سخت به مهارت‌هایی گفته می‌شود که برای داشتن آن‌ها، حتماً باید آموزش ببینید. در مقابل، مهارت‌های نرم، مهارت‌هایی هستند که می‌توانند ذاتی باشند، اما با تمرین، قابل تقویت کردن هستند.
مهارت‌های سخت لازم برای بیوشیمی چیست؟
- دانش پایه‌ای بیوشیمی و زیست‌شناسی
- مهارت در کار کردن با ابزار‌ها و دستگاه‌های آزمایشگاهی مثل دستگاه‌های اسپکتروفوتومتری، سانتریفیوژ، سمپلر، هود و…
- مهارت در تکنیک‌های بیوشیمی مثل سنجش‌های آنزیمی، تکنیک‌های پروتئینی، کروماتوگرافی، تکنیک‌های اسید نوکلئیک، کشت‌های میکروبی و…
- مهارت‌های نرم‌افزاری و تحلیل آماری مثل SPSS، مایکروسافت اکسل، Origin Lab و…
- مهارت‌های ریاضیاتی و محاسباتی
مهارت‌های نرم لازم برای بیوشیمی
- مهارت‌های تحلیلی
- تفکر انتقادی
- توجه زیاد به جزئیات
- مهارت‌های ارتباطی گفتاری و نوشتاری
- مهارت‌های میان‌فردی
- مهارت در کار تیمی
یک بیوشیمیست چه کار‌هایی انجام می‌دهد؟
در اینجا به شما خواهیم گفت که وظایف و مسئولیت‌های معمول در شغل بیوشیمی چیست و یک بیوشیمیست چه کار‌هایی انجام می‌دهد؟
- ارائه طرح‌های تحقیقاتی پیشنهادی و طرح فرضیه
- طراحی و انجام آزمایش‌ها
- کار کردن با دستگاه‌های آزمایشگاهی و انجام تست‌های بیوشیمیایی
- تخلیص و آنالیز انواع پروتئین‌ها، DNA، RNA و دیگر انواع مولکول‌های زیستی
- کار کردن با کشت‌های باکتریایی و سلولی
- تحلیل نتایج به دست آمده از آزمایش‌ها
- نوشتن گزارش تحقیقات یا نوشتن مقالات علمی برای چاپ کردن در ژورنال‌های معتبر
چگونه آگهی‌های شغلی بیوشیمی را پیدا کنیم و برای آن‌ها رزومه بفرستیم؟
بسیاری از شرکت‌های معتبر داروسازی، صنایع غذایی، تولید فرآورده‌های بیولوژیک، تولید محصولات شیمیایی و شرکت‌های دانش‌بنیان، آگهی‌های استخدام بیوشیمیست را در سایت استخدام جاب ویژن منتشر می‌کنند. شما می‌توانید پس از ساخت یک رزومه کاملاً حرفه‌ای به کمک سرویس رایگان رزومه ساز جاب ویژن، رزومه خود را برای فرصت‌های شغلی که در این کاریابی آنلاین منتشر می‌شوند، ارسال کنید. به علاوه، جاب ویژن دارای یک کانال استخدامی در تلگرام است که جدیدترین فرصت‌های شغلی را برای شما ارسال می‌کند و اگر مایل هستید که فرصت‌های شغلی مرتبط با رزومه برای شما ارسال شوند، از ربات جاب ویژن در تلگرام استفاده کنید.
جمع‌بندی
علم بیوشیمی یکی از گرایش‌های پایه‌ای زیست‌شناسی است که به مطالعه شیمی حیات می‌پردازد. بیوشیمی، علاوه بر اینکه ابزاری بسیار قوی برای مطالعات زیست‌شناسی است، کاربرد‌های بسیار گسترده‌ای در پزشکی، صنعت و کشاورزی دارد. سازمان‌های مختلفی مانند داروسازی‌ها، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، شرکت‌های تولید‌کننده فرآورده‌های بیولوژیک، شرکت‌های صنایع غذایی، بعضی از شرکت‌های تولید‌کننده فرآورده‌های بیولوزیک، شرکت‌های دانش‌بنیان، دانشگاه و مراکز تحقیقاتی زیست‌شناسی و آزمایشگاه‌های تشخیص طبی نیازمند استخدام بیوشیمیست‌ها هستند.
یک بیوشیمیست باید مهارت‌های سخت مختلفی مثل مهارت‌های آزمایشگاهی و نرم‌افزاری و مجموعه‌ای از مهارت‌های نرم مثل توجه به جزئیات داشته باشد. بیوشیمیست‌ها معمولاً در تیم‌های تحقیق و توسعه شرکت‌ها مشغول به کار می‌شوند و عمده فعالیت آن‌ها، انجام کار‌های تحقیقاتی در آزمایشگاه‌ها است.
حالا که می‌دانید رشته بیو شیمی چیست و چه کاربرد‌هایی دارد، می‌توانید پس از تحصیل در این رشته، برای پیدا کردن آگهی‌های استخدام بیوشیمی به سایت کاریابی جاب ویژن مراجعه کنید.
منبع: www.truity.com
نویسنده
اشتراک گذاری
بدون دیدگاه 
