کاربرد و اهمیت هوش هیجانی در محیط کار

هوش هیجانی (EQ) توانایی درک، مدیریت و کنترل احساسات خود و دیگران است. این نوع از هوش یک ابزار بسیار مهم برای کسب موفقیت در محیط کار است؛ زیرا می‌تواند به افراد کمک کند تا با چالش‌ها و موقعیت‌های دشوار کنار بیایند، روابط سازنده ایجاد کنند و به اهداف خود دست یابند. در این مقاله، به کاربردهای هوش هیجانی در محیط کار اشاره خواهیم کرد.

کاربردهای هوش هیجانی در محیط کار

اگر به حوزه خودشناسی و روانشناسی علاقه دارید، احتمالا تاکنون نام کتاب هوش هیجانی نوشته دانیل گولمن را شنیده‌اید. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «ما دارای دو مغز، دو ذهن یا دو نوع هوش متفاوت هستیم: هوش منطقی و هوش هیجانی». این بدان معنا است که در کنار ضریب هوشی، هوش هیجانی یا هوش عاطفی هم در زندگی بسیار مهم است.

هوش هیجانی نه‌تنها می‌تواند در زندگی شخصی مفید باشد، بلکه کاربردهای متعددی در محیط کار دارد. بدون تردید، هوش هیجانی راه دستیابی به موفقیت شغلی را هموار می‌کند. افراد دارای هوش هیجانی یا هوش عاطفی بالا می‌توانند روابط بهتری را ایجاد کنند، استرس را بهتر مدیریت کنند، مشکلات را به شکل موثرتری حل کنند، تصمیمات بهتری بگیرند و رهبران بهتری باشند.

استفاده از نتایج تست هوش هیجانی با جواب، می‌تواند به تقویت هوش عاطفی در محیط کار کمک نماید. در دنیای امروز که محیط کار دائما در حال تغییر است، هوش هیجانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. افراد دارای هوش هیجانی بالا می‌توانند با تغییرات به‌طور موثر سازگار شوند و در محیط‌های پراسترس عملکرد بهتری داشته باشند.

در محیط کار، هوش هیجانی و ارتباطات، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. هوش هیجانی در محیط کار می‌تواند به افراد کمک کند تا روابط خود را بهبود بخشند. در حقیقت افراد دارای هوش هیجانی بالا می‌توانند روابط کارآمدتری با همکاران، مشتریان و مدیران خود ایجاد کنند.

آن‌ها می‌توانند احساسات دیگران را به‌خوبی درک‌کرده و پیام‌های خود را به‌ شکل واضح و به‌طور مؤثر منتقل کنند. در ادامه، به برخی دیگر از مهم‌ترین کاربردهای هوش هیجانی در محیط‌های کاری اشاره خواهیم کرد:

مدیریت استرس

استرس یک بخش اجتناب‌ناپذیر از کار است. اگر استرس کنترل نشود، می‌تواند تأثیر منفی بر موفقیت و عملکرد شغلی کارمندان در محیط کاری داشته باشد. این در حالی است که هوش هیجانی می‌تواند به افراد کمک کند تا بر چالش‌های موجود در هنگام انجام وظایف خود تمرکز کنند.

حقیقت این است که افراد دارای هوش هیجانی بالا می‌توانند استرس را بهتر مدیریت کنند. آن‌ها می‌توانند احساسات خود را به‌طور سالم بیان کنند و از پرخاشگری یا سایر رفتارهای مخرب جلوگیری کنند. همچنین، هوش هیجانی می‌تواند به افراد کمک کند تا از موقعیت‌های استرس‌زا به‌عنوان یک فرصت برای رشد و پیشرفت خود استفاده کنند.

برای مطالعه تعریف هوش هیجانی به زبان ساده و اطلاع از اهمیت هوش هیجانی در جنبه‌های مختلف زندگی، به مقاله‌ای با عنوان «هوش هیجانی چیست و چگونه می‌توان آن را ارتقا داد؟» از سایت جاب ویژن مراجعه کنید.

تقویت قدرت حل مسئله با هوش هیجانی در محیط کار

مهارت‌ حل مسئله یک مهارت مهم برای هر نیروی کاری است. این در حالی است که افراد دارای هوش هیجانی بالا می‌توانند به‌طور مؤثرتر مشکلات را حل کنند. آن‌ها می‌توانند احساسات منفی خود را کنار بگذارند و به‌طور منطقی به مسائل فکر کنند.

همچنین، هوش هیجانی می‌تواند به افراد کمک کند تا در هنگام مواجهه با مشکلات، آرامش خود را حفظ کنند. در این صورت حتی افراد می‌توانند راه‌حل‌های خلاقانه‌ای برای حل برخی از مشکلات کاری پیدا کنند.

تصمیم‌گیری

تصمیم‌گیری یک بخش مهم از کار است. افراد دارای هوش هیجانی بالا می‌توانند تصمیمات بهتری بگیرند. آن‌ها می‌توانند از احساسات خود، به‌عنوان راهنمایی جهت اخذ تصمیمات خود استفاده کنند؛ اما این افراد اجازه نمی‌دهند که احساسات آن‌ها بر قدرت تصمیم‌گیری آن‌ها تسلط داشته باشد.

استفاده از هوش هیجانی در محیط کار می‌تواند به افراد کمک کند تا زمانی که هیجانات و احساسات در آن‌ها بسیار شدید است، بتوانند تصمیمات منطقی و آگاهانه‌ای بگیرند.

مهارت‌های رهبری

در بسیاری از مشاغل همچون مدیر کارخانه، سرپرست تولید، مدیر فروش و مدیر امور مالی، رهبری یک مهارت مهم برای پیشرفت در کار است. افراد دارای هوش هیجانی بالا می‌توانند رهبران بهتری باشند. آن‌ها می‌توانند انگیزه دهنده باشند و دیگران را با خود همراه کنند. هوش هیجانی می‌تواند به افراد کمک کند تا رهبران مؤثرتری شوند و دیگران را با نظرات خود هم‌عقیده نگه‌دارند.

کار تیمی

توانایی کار تیمی یک مهارت مهم در بیشتر مشاغل است. هوش هیجانی در محیط کار می‌تواند به افراد کمک کند تا با دیگران همکاری کنند و روابط سازنده‌ای را ایجاد کنند.

مذاکره

افراد دارای هوش هیجانی بالا می‌توانند در مذاکره موفق‌تر باشند. آن‌ها می‌توانند احساسات طرف مقابل را به‌خوبی درک کنند و از این اطلاعات، برای دستیابی به نتیجه مطلوب استفاده کنند.

فروش

افراد دارای هوش هیجانی بالا می‌توانند در فروش محصولات و خدمات موفق‌تر باشند. آن‌ها می‌توانند احساسات مشتری را به‌خوبی درک کنند و از این همدلی، برای ایجاد یک رابطه مثبت و فروش محصول یا خدمات خود استفاده کنند.

خدمت مشتری

افراد دارای هوش هیجانی بالا می‌توانند در ارائه خدمات به مشتریان موفق‌تر باشند. آن‌ها می‌توانند به‌طور فعالانه‌ای به صحبت‌ها، نظرات و انتقادات مشتریان گوش دهند و از اطلاعات ارائه‌شده، برای ارائه خدمات عالی و حل مشکلات مشتریان استفاده کنند.

مدیریت تغییر

افرادی که دارای هوش هیجانی بالایی هستند، می‌توانند تغییرات را به‌خوبی مدیریت کنند. آن‌ها می‌توانند احساسات خود و کارکنان را در طول یک تغییر درک کنند. این افراد با انعطاف‌پذیری بالا، می‌توانند پیامدهای تغییرات در محیط کاری را به‌طور موثر کنترل کنند.

آزمون‌های معتبر برای سنجش هوش هیجانی

آزمون‌های روانشناسی یا تست‌های روانشناسی که عموما به شکل مکتوب یا آنلاین در دسترس افراد مختلف قرار دارند، روشی معتبر، شناخته‌شده و عمدتا علمی هستند که برای جمع‌آوری داده و اطلاعات استفاده می‌شوند.

برای استفاده از نتایج این تست‌های روانشناسی، افراد می‌توانند از سایت‌های ارائه‌دهنده این آزمون‌ها استفاده کرده یا به یک کلینیک روانشناسی مراجعه کنند. آزمون‌های معتبر زیادی برای سنجش EQ وجود دارد. در ادامه، توضیحات بیشتری درباره برخی از محبوب‌ترین آزمون‌های هوش هیجانی آورده شده است.

تست هوش هیجانی بار- آن

ممکن است تاکنون این سوال هم برای شما مطرح‌شده باشد که: «چرا برخی از افراد نسبت به دیگران موفق‌تر هستند؟». یکی از روش‌هایی که به بررسی عوامل موفقیت در افراد می‌پردازد، آزمون هوش هیجانی بار آن است.

تست هوش هیجانی بار- آن در ابتدا در سال 1980 میلادی معرفی گردید. این آزمون که هم‌اکنون در سایت جاب ویژن در دسترس کارجویان قرار دارد، دارای 90 سوال است. خوب است بدانید که تاکنون بیش از 46 هزار نفر در آزمون هوش هیجانی بار- آن که در سایت جاب ویژن قرار دارد، شرکت کرده‌اند. آزمون هوش هیجانی بار آن (Bar-On)، به بررسی توانایی فرد در شناخت احساسات و کنترل روابط خود در مواجهه با دیگران می‌پردازد.

این تست روانشناسی که یکی از معتبرترین آزمون‌های موجود برای سنجش هوش هیجانی در محیط کار است، نتیجه زحمات دکتر Reuven Bar-on است. تست هوش هیجانی بار- آن، 5 مؤلفه مهم را موردارزیابی قرار می‌دهد. مهارت‌های درون‌فردی، مهارت‌های برون‌فردی، توانایی مقابله با استرس، سازگاری و خلق، شاخص‌های کلیدی موردبررسی در تست هوش هیجانی بار- آن هستند.

همچنین با استفاده از این آزمون می‌توان شاخص‌های دیگری همچون واقع‌گرایی، خودآگاهی هیجانی، خوش‌بینی، شادمانی و عزت‌نفس کارکنان را موردبررسی قرارداد. از مزایای شرکت در این تست روانشناسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش خودآگاهی
• افزایش انعطاف‌پذیری و انتقادپذیری
• تقویت مهارت‌های اجتماعی
• افزایش همدلی و درک همکاران و کارکنان در محیط کار

آزمون هوش هیجانی شات

این تست نخستین بار از روی الگوی اولیه هوش هیجانی مایر و سالووی و به‌وسیله شات و همکاران در سال 1998 معرفی گردید. تست هوش هیجانی شات به ارزیابی 3 شاخص اصلی «تنظیم هیجان»، «بهره‌برداری از هیجان» و «ارزیابی و بیان هیجان» می‌پردازد.

استفاده از نتایج تست هوش هیجانی شات به همراه تفسیر کامل، می‌تواند به تقویت هوش هیجانی در محیط کار کمک فراوانی نماید. پرسشنامه تست هوش هیجانی شات دارای 33 سوال است که پاسخ هر سوال می‌تواند از کاملا مخالفم تا کاملا موافقم متفاوت باشد.

تست هوش هیجانی گلمن

یکی دیگر از تست‌های روانشناسی که برای سنجش هوش عاطفی مورداستفاده قرار می‌گیرد، تست هوش هیجانی گلمن است. این تست همانند تست هوش هیجانی شات، در قالب مقیاس 5 درجه‌ای لیکرت تنظیم و معرفی شده است.

شاخص‌های موردبررسی در تست هوش هیجانی گلمن شامل خودآگاهی، خودتنظیمی، خودانگیختگی، همدلی و مهارت‌های اجتماعی هستند. این تست هوش هیجانی با ارائه 33 سوال، می‌تواند ارزیابی درستی را از وضعیت هوش عاطفی در کارکنان ارائه دهد.

آزمون هوش هیجانی ونگ

یکی از آزمون‌های معتبر در حوزه روانشناسی، آزمون هوش هیجانی ونگ است. این آزمون که برای نخستین بار در سال 2002 میلادی از طرف وانگ و لاو مطرح گردید، از دو قسمت اصلی تشکیل شده است.

در بخش اول، موقعیت‌های فرضی و واکنش پاسخ‌دهنده به هر موقعیت موردتوجه قرارگرفته است. در بخش دوم از تست هوش عاطفی ونگ، نقاط قوت افراد موردارزیابی قرار خواهند گرفت. 4 شاخص اصلی که در تست هوش هیجانی ونگ موردبررسی قرار می‌گیرند شامل ارزیابی خودعاطفی، ارزیابی عاطفی دیگران، تنظیم عواطف و استفاده از احساسات هستند.

مثال‌هایی از هوش هیجانی در محیط کار

در اینجا چند مثال از هوش هیجانی در سازمان آورده شده است:

مثال 1: هوش عاطفی در یک مدیر

یک مدیر با هوش هیجانی بالا ممکن است بتواند یک کارمند ناامید یا عصبانی را آرام کند و به او کمک کند تا احساسات خود را مدیریت کند. او می‌تواند احساسات خود را به‌طور موثر مدیریت کرده و در هنگام استرس یا فشار، خونسردی خود را حفظ کند.

هوش هیجانی در محیط کار به یک مدیر کمک می‌کند تا تصمیمات منطقی بگیرد و عملکرد تیم خود را تحت تأثیر احساسات منفی قرار ندهد. او می‌تواند از هوش هیجانی خود برای ایجاد یک محیط کاری مثبت و حمایتی استفاده کند. این امر می‌تواند با گوش دادن فعالانه به کارکنان، قدردانی از موفقیت‌های کارمندان و ارائه بازخورد سازنده انجام شود.

مثال 2: هوش هیجانی در یک کارمند

یک کارمند با هوش هیجانی بالا ممکن است در هنگام مواجهه با یک انتقاد سازنده، واکنش منفی نشان ندهد. در عوض، او می‌تواند انتقاد را به‌عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد ببیند. چنین کارمندی می‌تواند احساسات دیگران را درک کرده و با همکاران خود، به‌طور مؤثرتر ارتباط برقرار کند.

هوش هیجانی در این کارمند به او کمک می‌کند تا روابط مثبتی را ایجاد کرده و از درگیری جلوگیری کند. او می‌تواند از هوش هیجانی خود برای ایجاد روابط مثبت با همکاران خود استفاده کند. این کار می‌تواند با گوش دادن فعالانه، احترام گذاشتن به تفاوت‌ها و کمک به دیگران انجام شود.

مثال 3: هوش هیجانی در یک تیم کاری

یک تیم با هوش هیجانی بالا ممکن است بتواند به‌طور موثر یک پروژه دشوار را مدیریت کند، حتی اگر اعضای تیم اختلاف‌نظر داشته باشند. این تیم که هوش هیجانی بالایی دارد، می‌تواند به‌طور مؤثرتر با چالش‌ها کنار بیاید. این امر به دلیل توانایی اعضای تیم در همکاری و داشتن روحیه سازش با یکدیگر است.

همچنین، این تیم کاری می‌تواند از هوش هیجانی خود برای حل اختلافات به‌طور موثر استفاده کند. این امر می‌تواند با گوش دادن فعالانه به همه طرفین، تمرکز بر منافع مشترک و یافتن راه‌حلی که برای همه مناسب باشد، انجام شود.

تکنیک های استفاده از هوش هیجانی

هوش هیجانی یک مهارت قابل یادگیری است. با تمرین و تلاش، می‌توان میزان استفاده از هوش هیجانی در محیط کار را تقویت کرد. ممکن است در اینجا این سوال مطرح شود که: «اولین قدم برای افزایش هوش هیجانی چیست؟». در پاسخ به این سوال می‌توان گفت که شما باید خودآگاهی خود را افزایش دهید.

اولین قدم برای استفاده از هوش هیجانی این است که بدانید چه احساساتی دارید و چگونه این احساسات بر رفتار شما تأثیر می‌گذارند. برای انجام این کار، سعی کنید به موارد زیر توجه کنید:

• به احساسات خود توجه کنید. وقتی احساس ناراحتی، عصبانیت یا هیجان می‌کنید، سعی کنید علت آن را بفهمید.
• به بدن خود گوش دهید. احساسات اغلب با علائم جسمی مانند افزایش ضربان قلب، تعریق یا خشکی دهان همراه هستند.
• از یک دوست یا همکار مورد اعتماد کمک بگیرید تا راه غلبه بر احساسات منفی خود را پیدا کنید.

از دیگر راهکارهای تقویت هوش هیجانی می‌توان به خود مدیریتی یا خودکنترلی، همدلی یا آگاهی اجتماعی و مدیریت روابط اشاره کرد.

جمع‌بندی

استفاده از هوش هیجانی در محیط کار، یک مهارت مهم برای کسب موفقیت شغلی است. با تقویت هوش هیجانی خود، می‌توانید شانس موفقیت خود را در کار افزایش دهید. همچنین با ایجاد یک فرهنگ‌سازمانی که هوش هیجانی را ارزشمند می‌داند، می‌توان یک محیط کاری سالم و حمایتی را که به موفقیت همه کارکنان سازمان کمک می‌کند، ایجاد نمود.