بررسی تاثیرات ویروس کرونا بر بازار کار مشاغل مختلف در ایران و جهان

ویروس کرونا یا کووید-۱۹ که از اواخر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین شروع شد، به سرعت در بیش از ۲۰۰ کشور جهان شیوع پیدا کرد. تاکنون بیش از 600 میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا شده و بیش از 5 میلیون نفر جان خود را از دست داده‌اند. این بحران بهداشتی علاوه بر تاثیرات جدی بر سلامت و زندگی انسان‌ها، پیامدهای سخت و گسترده‌ای را برای اقتصاد و بازار کار نیز داشته و تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار جهان بسیار گسترده بوده است.

بسیاری از کشورها برای مقابله با شیوع و گسترش ویروس کرونا، محدودیت‌های سفر، قرنطینه، تعطیلات عمومی، فاصله‌گذاری اجتماعی و دستورالعمل‌های بهداشتی را اعمال کرده‌اند. این اقدامات باعث کاهش تقاضای خدمات و کالاهای غیرضروری، تعطیلی یا کاهش فعاليت بخش‌های صنعت، خدمات، تجارت، حمل و نقل، گردشگري و هتلداري و در مقابل باعث رشد و رونق مشاغلی مانند آموزش آنلاین شده است. در این مقاله از سایت کاریابی، اثرات همه گیری ویروس کرونا بر بازار کار ایران و جهان را بررسی می‌کنیم.

تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار جهانی

تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار جهانی بسیار عمیق و گسترده بوده است. سازمان بین‌المللی کار (ILO) به‌طور منظم ارزیابی‌هایی از تاثیرات اقتصادی و اجتماعی این بحران بر کشورهای مختلف انجام می‌دهد و توصیه‌های سیاستی برای کاهش آثار منفی آن و حمایت از بازگشت به شرایط عادی ارائه می‌کند. براساس آمارهای منتشر شده از ILO، به‌طور تخمینی، در سال ۲۰۲۰، ۸.۸ درصد از ساعات کاری جهانی از دست رفته است که معادل ساعات کاری ۲۵۵ میلیون نفر در یک سال است. این تلفات کاری باعث کاهش ۸.۳ درصدی درآمد کارگران شده است که معادل ۳.۷ تریلیون دلار یا ۴.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی است. زنان و جوانان بیشتر از مردان و بزرگسالان با مشکل مواجه بوده و از دست دادن شغل یا خروج از بازار کار تحت تاثیر کرونا را تجربه نمودند. همچنین، برخی از مناطق و بخش‌های اقتصادی نیز بیشتر از سایر مناطق و حوزه‌ها آسیب دیده‌اند.

بازار کار در مناطق و بخش‌های اقتصادی مختلف به‌طور نامساوی تحت تاثیر ویروس کرونا قرار گرفته است. برخی از مناطق اروپایی مانند اسپانیا، ایتالیا، اتریش و پرتغال بیشترین کاهش در تولید ناخالص داخلی را تجربه کرده‌اند. بخش گردشگری که در این کشورها نقش مهمی در فعالیت اقتصادی دارد، به‌شدت از محدودیت‌های سفر رنج برده است. بخش‌های دیگری مانند حمل و نقل، صنعت هوافضا، خودروسازی، ساختمان‌سازی، فرهنگ و هنر نیز آسیب‌های زیادی دیده‌اند. در مقابل، برخی از حوزه‌ها مانند حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، خدمات مالی و سلامت به نسبت کمتر آسیب دیده‌اند و حتی در بعضی موارد رشد داشته‌اند. در ادامه، تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار جهانی را بررسی می‌کنیم.

مطلب مرتبط: رضایت شغلی چیست و چه عواملی بر رضایت شغلی موثر است؟

حوزه‌ها و صنایعی که بیشترین آسیب را از بحران کرونا دیده‌اند

همانطور که گفته شد، شیوع ویروس کرونا باعث آسیب دیدن بسیاری از کسب و کارها شده و در بسیاری موارد به تعطیلی مشاغل منجر شده است. در این بخش، حوزه‌هایی که بیشترین آسیب را در نتیجه شیوع ویروس کرونا داشته‌اند، بررسی می‌کنیم.

گردشگري و هتلداري

صنعت گردشگري و هتلداري يکي از صنايع حياتي و پوياي جهان است که درآمدهای زيادي را برای کشورهای مختلف فراهم مي‌کند. اين صنعت نقش محوري در رشد اقتصادي، ایجاد اشتغال و حفظ فرهنگ و آداب و رسوم کشورها دارد. با توجه به حجم بالای تبادل افراد، کالا و خدمات در این بخش، تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار گردشگری و هتلداری بسیار زیاد بوده است. همچنین، کسب و کارهای مختلفی مانند کافه و رستوران‌ها و فروش صنایع دستی نیز در اثر رکود گردشگری، با مشکلات متعددی مواجه بوده‌اند.

براساس آمار سازمان جهاني گردشگري، تعداد گردشگران بين‌المللي در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل حدود ۷۴ درصد کاهش داشته است. این رکود باعث شده است که حدود ۱۲۰ ميليون نفر در صنعت گردشگري جهان از کار بیکار شده يا در معرض خطر قرار گيرند. همچنین درآمدهای جهانی از گردشگری بین‌المللی در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل از آن، حدود ۱۰۰۰ ميليارد دلار کاهش داشته است.

صنعت حمل و نقل

تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار صنعت حمل و نقل نیز بسیار گسترده بوده است. تقاضا برای حمل و نقل مسافر در سطح شهری، ملی و بین‌المللی به‌شدت کاهش یافته است. در این میان، حمل و نقل هوایی، قطار، اتوبوس و مترو بیشتر تحت تاثیر قرار گرفته‌اند. این کاهش باعث کاهش درآمد و تعدیل نیروی گسترده در صنعت حمل و نقل جهان شده است. حمل و نقل بارهای غیرضروری مانند خودرو، لوازم خانگی و لباس نیز کاهش داشته است. علاوه بر این، محدودیت‌های سفر، کمبود نیروی کار و تغییرات در زنجیره‌های تأمین نیز باعث ایجاد چالش‌های جدید در صنعت حمل و نقل بار شده‌اند.

صنعت پروازي يکي از صنايعي است که بیشترین رکود را در دوران کرونا تجربه کرده است. با شیوع ویروس کرونا، بسیاری از کشورها محدودیت‌های سختی از جمله تعليق يا لغو پرواز‌های بين‌المللي و داخلی، تعيين محدوديت‌های ورود و خروج برای مسافران خارجي و داخلي، الزام به رعایت قوانین بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی در فرودگاه‌ها و هواپيماها و کاهش ظرفيت پرواز‌ها و تغيير زمان‌بندي آن‌ها را بر سفرهای هوایی خود اعمال کردند.

این محدودیت‌ها باعث شده است که تقاضای سفر هوایی به شدت کاهش یابد. براساس آمار سازمان جهاني هواپیمایی، تعداد مسافران پروازی در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل حدود ۶۰ درصد و درآمدهای جهانی از حمل و نقل هوایی در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل ۳۷۰ ميليارد دلار کاهش داشته است.

صنعت مد و پوشاک

صنعت پوشاک یکی از صنایع مهم و پردرآمد جهان است که تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار آن منفی بوده است. با شیوع ویروس کرونا، صنعت مد و پوشاک نيز با چالش‌هایی از جمله کاهش تقاضای لباس‌های غیرضروری به دليل کاهش درآمد، قرنطينه و کم شدن فرصت‌های اجتماعي، بروز مشکلات در زنجیره تامین به دليل تعطيلی يا کاهش فعاليت کارخانه‌ها، حمل و نقل و فروشگاه‌ها، افزایش هزینه‌های تولید و حمل و نقل به دليل رعایت پروتکل‌های بهداشتي و امنيتي و رقابت با فروشگاه‌های آنلاین و برندهای جدید که به سرعت به بازار وارد مي‌شوند، مواجه بوده است.

مطلب مرتبط: راهنمای جامع استخدام؛ شغل مناسب خود را پیدا کنید و آن را به چنگ بیاورید

چه مشاغلی بیشترین رشد را در دوران کرونا داشتند؟

بحران جهانی کرونا، تاثیرات گسترده‌ای بر بازار کار و اقتصاد داشته است. برخی از مشاغل با کاهش تقاضا، قطع فعالیت یا تغییر شرایط کار مواجه شده‌اند. اما تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار برخی از مشاغل بسیار مثبت بوده است. در ادامه، حوزه‌ها و مشاغلی که بیشترین رشد را در دوران شیوع ویروس کرونا داشته‌اند، آورده شده است.

مشاغل حوزه فناوری اطلاعات

با توجه به گسترش استفاده از اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، خدمات آنلاین و دورکاری، مشاغل مربوط به حوزه فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی، امنیت سایبری و طراحی وب و نرم‌افزار، از جمله پرطرفدارترین و پردرآمدترین مشاغل در دوران کرونا بوده‌اند و فرصت‌های استخدامی این حوزه‌ها در دوران شیوع کرونا افزایش داشته است.  

حوزه سلامت و درمان

تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار حوزه پزشکی بسیار مثبت بوده است. با شیوع ویروس کرونا، نقش و اهمیت پزشکان، پرستاران، داروسازان و سایر کارکنان حوزه سلامت بیش از پیش به چشم می‌آید. همچنین، ارائه خدمات سلامت به صورت آنلاین، از جمله مشاوره ‌پزشکی، روانشناسی، تغذیه و… نیز رشد بسیار خوبی داشته است.

مشاغل مربوط به تولید محتوا و ترجمه

با گسترش فضای مجازی و نیاز به ارائه اطلاعات، خبر، دانش و سرگرمی به صورت آنلاین، مشاغل مربوط به تولید محتوا، ترجمه و نوشتار، از جمله مشاغل پرطرفدار و پولساز در دوران کرونا بودند. بسیاری از سایت‌ها، کانال‌ها، پادکست‌ها، بلاگ‌ها و نشریات دیجیتال نیاز به استخدام نویسندگان، تولیدکنندگان، ترجمه‌کنندگان و ویراستاران حرفه‌ای دارند که بتوانند محتوای جذاب و با کیفیت برای آن‌ها تولید کنند.

حوزه آموزش آنلاین

با بسته شدن و محدود شدن مدارس، دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌ها به دلیل شیوع کرونا، آموزش آنلاین رشد بسیار زیادی داشته است. بسیاری از دانش‌آموزان، دانشجویان و افراد علاقه‌مند به یادگیری، به دنبال پلتفرم‌های آنلاین برای ادامه تحصیل یا یادگیری مهارت‌های جدید بوده‌اند. تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار آموزش آنلاین، باعث شده است که بسیاری از مؤسسات و سایت‌ها نیز به تولید و ارائه دوره‌های آموزشی آنلاین در حوزه‌های مختلف روی آورند. مشاغل مربوط به آموزش آنلاین شامل تدریس، طراحی دوره، تولید ویدئو، نظارت و پشتیبانی و…، از رشد بالایی در دوران کرونا برخوردار بودند.

مشاغل مربوط به خدمات رفاهی

با توجه به شرایط استثنایی کرونا، خدمات رفاهی نظیر تحویل کالا، خرید و فروش آنلاین، خدمات پزشکی و بهداشتی در منزل، خدمات آرایشی و زیبایی در منزل و… بازار کار بسیاری خوبی در دوران کرونا داشته‌اند. بسیاری از افراد به دلیل نگرانی از عفونت یا رعایت پروتکل‌های بهداشتی، ترجیح می‌دهند که خدمات مورد نظر خود را در منزل یا با استفاده از سامانه‌های آنلاین دریافت کنند. مشاغل مربوط به خدمات رفاهی شامل جابجایی محموله با پیک موتوری، خرید کالاها و محصولات آنلاین، تعمیرکاری، پرستاری، آرایشگری در منزل و… می‌شود.

مطلب مرتبط: راههای شاد بودن در محیط کار

تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار ایران

بازار کار ایران نیز مانند سایر کشورهای جهان، با تغییرات مثبت و منفی کرونا بر مشاغل مختلف روبرو بوده است. براساس آمار سازمان جهانی بهداشت، تا آوریل ۲۰۲۳، بیش از 7 میلیون نفر در ایران به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و بیش از 100 هزار نفر جان خود را از دست داده‌اند. این شرایط باعث شده است که دولت نیز مجبور به اجرای تدابیر لازم در سطح شهرها و استان‌ها شود. این تدابیر در کنار محافظت از سلامت عمومی، تاثیرات منفی بسیار زیادی بر روند تولید، فعالیت‌های اقتصادی و درآمدهای خانوارها داشته است.

براساس آخرین گزارش سازمان کار جهانی (ILO)، نرخ بیکاری در ایران در سال ۲۰۲۱ به ۱۲.۵ درصد رسیده است، که نشان‌دهنده‌ افزایش ۱.۵ درصدی نسبت به سال قبل است. همچنین نرخ مشارکت نیروی کار در همین سال به ۴۰.۶ درصد کاهش یافته است، که نشان‌دهنده کاهش ۱.۳ درصدی نسبت به سال قبل است. این عدد به معنای کاهش تقاضای کار و خروج بسیاری از افراد از بازار کار است.

ویروس کرونا همچنین تاثیرات نابرابرانه‌ای بر روی گروه‌های مختلف جامعه داشته است. براساس گزارش ILO، زنان، جوانان، افراد خوداشتغال، کارگران غیررسمی و کارگران با درآمد پایین، بیشتر از سایرین تحت تاثیر قرار گرفته‌اند. همچنین، طبق گزارش «تاثیر کرونا بر بازار کار از دید کارکنان، کارجویان و کارفرمایان» سایت جاب ویژن، شرکت‌ها با چالش‌های منابع انسانی متعددی در حوزه جذب و استخدام، آموزش، حفظ انگیزه، روحیه و تعهد سازمانی کارکنان در این دوران مواجه بوده‌اند. فایل گزارش کامل اثرات کرونا بر بازار کار ایران را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.

تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار مشاغل مختلف، متفاوت بوده است. براساس گزارش‌های رسانه‌ای، برخی از کسب و کارهایی که بیشترین آسیب را از کرونا دیده‌اند عبارتند از:

• فروش بلیت رویدادهای فرهنگی (تئاتر، کنسرت، سینما، نمایشگاه‌ها و…)
• آرایشگاه‌ها، باشگاه‌های ورزشی، رستوران‌ها، تالارها، هتل‌ها، استخرها و مراکز تفریحی
• مشاغل آزاد و خرده‌فروشی‌ها

مشابه دیگر کشورها، کسب و کارهای آنلاین مانند سوپرمارکت‌ها، فروش کالا و خدمات، ارائه خدمات مشاوره پزشکی، تدریس آنلاین و… با رشد زیادی در دوران شیوع کرونا روبرو شدند.

جمع‌بندی

ويروس کرونا يکي از بزرگترين چالش‌هاي قرن بيست و يکم است که تاثیرات عمیق و گسترده‌اي را بر سلامت، سبک زندگی افراد، اقتصاد و بازار کار جهان گذاشته است. این بحران و تاثیرات کرونا بر کسب و کارها باعث شده تا نرخ بیکاری و خروج از بازار کار افزایش و درآمدهای خانوارها کاهش یابد. در اين مقاله، به بررسی تاثیر ویروس کرونا بر بازار کار ایران و جهان پرداختیم. همانطور که گفته شد، حوزه‌های گردشگری و هتلداری، حمل و نقل و مد و پوشاک با بیشترین آسیب و حوزه‌های فناوری اطلاعات، تولید محتوا و ترجمه، درمان و پزشکی، آموزش و خدمات رفاهی آنلاین با بیشترین رشد در دوران کرونا روبرو بوده‌اند.

ویروس کرونا یک بحران جهانی است که تاثیرات منفی بسیار زیادی بر بازار کار داشته است. برای مقابله با این شرایط، لازم است که دولت‌ها و سایر ذینفعان، اقدامات مناسب و هماهنگی را انجام دهند. این اقدامات می‌تواند شامل حمایت‌های مالی و غیرمالی، فراهم کردن امکان دورکاری، ارتقا سطح خدمات درمان و پزشکی و حمایت گسترده‌تر از کسب و کارهای کوچک و بزرگ باشد.

ویروس کرونا چه تاثیری بر شغل یا کسب و کار شما داشته است؟ خوشحال می‌شویم تجربیات خود را با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید.