نسل زد (Z) چگونه فرهنگ شرکت‌ها و جوامع را تغییر داده‌اند؟

نسل زد به زودی از نسل پیش از خود (نسل هزاره) در محیط کار و جامعه پیشی خواهد گرفت. این نسل به عنوان پرجمعیت‌ترین نسل روی زمین، بیش از یک سوم جمعیت جهان را به خود اختصاص داده است. نسل زدی‌ها در آستانه ورود به محیط‌های کاری هستند و تاثیر ورود آن‌ها سریع و عمیق خواهد بود. تاثیرات این نسل در محل کار، نحوه مصرف‌گرایی، فناوری، سیاست و فرهنگ موج می‌زند. این نسل که کاملا متفاوت از نسل هزاره است، دیدگاهی منحصر به فرد در مورد مشاغل و چگونگی تعریف موفقیت در زندگی و نیروی کار دارد. در این مقاله به همه چیز درباره نسل زد و تاثیر آن‌ها بر فرهنگ جوامع و کسب وکارها می‌پردازیم.

نسل زد چه کسانی هستند؟

برای آشنایی با این نسل لازم است ابتدا نگاهی به نسلهای قبل از آن (نسل x y z) داشته باشیم: بیبی بومرها، نسل x، نسل y یا هزاره، و درنهایت نسل z یا زومرها.

بیبی بومرها

بیبی بومر به متولدین پس از جنگ جهانی دوم، یعنی دهه‌های 40 تا 60 میلادی (تقریبا بین سال‌های 1325 تا 1340 شمسی) گفته می‌شود.

نسل x

نسل ایکس به نسل بعد از بیبی بومرها یعنی متولدین دهه 60 و 70 میلادی (تقریبا از سال 1340 تا 1360 شمسی) گفته می‌شود.

نسل y یا هزاره

نسل هزاره (Millennials) به یک نسل قبل از نسل زد و متولدین بین اوایل دهه 80 تا اواسط 90 میلادی (تقریبا از سال 1360 تا 1375 شمسی) گفته می‌شود.

نسل Z

در نهایت نسل زد (Gen Z)، زومرها یا نسل دیجیتال، به متولدین بین سال‌های 1996 تا 2010 (بعد از 1375 شمسی) گفته می‌شود. متولدین پس از 2010 نسل الفا نامیده می‌شوند.

ویژگی بسیار مهم نسل z که عموما فرزندان نسل هزاره هستند، متولد شدن در دنیای پس از حضور و توسعه اینترنت است که اختلاف زیادی بین این نسل و نسلهای پیش از آن ایجاد کرده است. در واقع متولدین پس از 1996، تجربه زندگی در دنیای بدون اینترنت و فناوری‌های دیجیتال را ندارند. رشد این نسل تحت تاثیر شبکه‌های اجتماعی و در دنیای آنلاین اتفاق افتاده و نسلی با اعتماد به نفس، آگاه نسبت به جامعه و علاقمند به کارآفرینی هستند.

نسل زدی‌ها دانش ‌آموزان و دانشجویانی هستند که براساس پیش‌بینی‌ها تا سال 2025، 27 درصد نیروی کار را به خود اختصاص می‌دهد. از این جهت با در نظر گرفتن تفاوت زیادی که با نسل‌های پیش از خود دارند، بررسی تاثیرشان بر جوامع و محیط کاری، به موضوع بسیار مهمی برای کسب‌وکارها و سازمان‌های مختلف تبدیل شده است.

خصوصیات و ویژگی‌های رفتاری نسل z

همانطور که اشاره شد، از ویژگی های زومرها تولد و رشد در دنیای پس از توسعه اینترنت است. چنین موضوعی تاثیر عمیقی بر شکل‌گیری شخصیت نسل زد و تفاوت بسیار آن‌ها با نسل قبل از خود داشته است. در ادامه برخی ویژگی های نسل z را بررسی می‌کنیم.

به دنبال ارتباط واقعی

یکی از بزرگ‌ترین سوء تفاهم‌هایی که درباره زومرها وجود دارد، این است که افرادی غیراجتماعی و علاقمند به فضای مجازی شناخته می‌شوند. اما در واقعیت اینطور نیست، یکی از ویژگی‌ها و خصوصیات مهم این نسل، علاقمندی به برقراری ارتباط حضوری و رودررو است. در نظرسنجی‌های انجام شده از 1965 نفر نسل z در 10 کشور دنیا، درباره انتظارات و تجربیات محیط کاری، مشخص شد که زومرها ارتباط رودررو در محیط کار را به جلسات آنلاین و ارتباط از طریق ایمیل یا تلفن ترجیح می‌دهند.

همچنین در راستای بررسی نسل زد در ایران، تیم جاب ویژن با همکاری معاونت پژوهشی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران گزارشی را منتشر کرد که حاصل نظرسنجی از 627 نفر از افراد نسل z است. نتیجه حاصل از این گزارش نیز نشان می‌دهد که بیش از 49 درصد شرکت کنندگان اهمیت زیادی به داشتن ارتباط واقعی و مناسب با مدیران و سایر کارمندان شرکت می‌دهند.

می‌توانید گزارش کامل «ترجیحات شغلی نسل زد» جاب ویژن و دیگر داده‌های بازار کار را از اینجا دریافت کنید.

علاقمند و مشتاق کارآفرینی

نسل z را می‌توان نسل کارآفرین دانست؛ چراکه افراد زیادی از متولدین این نسل در مقایسه با نسل‌های قبلی به کارآفرینی روی آورده و یا به آن علاقمندند. داستان‌های متعدد از موفقیت افرادی که توانسته‌اند با ارائه یک ایده خوب به ثروت زیادی دست پیدا کنند الهام‌بخش زومرها بوده است و دسترسی آسان و رایگان به دنیای گسترده‌ای از اطلاعات شروع یک کسب و کار را برایشان ساده‌تر کرده است. طبق گزارش نسل زد جاب ویژن، 74 درصد شرکت کنندگان به سوال «آیا تا به حال به کارآفرینی به جای کارمند بودن فکر کرده‌اید؟» پاسخ مثبت دادند.

به دنبال آزادی عمل و رشد فردی

از ویژگی‌های بارز افراد نسل زد، میل به داشتن آزادی عمل و اهمیت دادن به رشد و توسعه فردی است. یکی از دلایل علاقه بیشتر این نسل به کارآفرینی، میل به داشتن آزادی عمل بیشتر در مقایسه با نسل‌های پیش از خود است. این ویژگی باعث شده تا زومرها کار کردن در سازمان‌ها و شرکت‌هایی که آزادی عمل بیشتری در اختیار آن‌ها گذاشته و امکان رشد فردی بیشتری را برایشان فراهم می‌کند، به مزیت‌هایی مثل حقوق بالاتر ترجیح بدهند.

تکنولوژی محور

نسل زد اولین نسلی است که 24 ساعت شبانه‌روز به اینترنت دسترسی داشته است. این نسل از بدو تولد با گجت‌های مختلف، شبکه‌های اجتماعی و فضای آنلاین مواجه بوده و طبیعی است که علاقه و توانایی زیادی در استفاده از تکنولوژی داشته باشد. دوران پاندمی کرونا و قرنطینه نیز تاثیر زیادی در افزایش وابستگی نسل z به اینترنت و گجت‌های مختلف داشته است.

اهل رقابت

این نسل در بیشتر زمینه‌های زندگی بسیار متمرکز و رقابتی است. زومرها نه تنها می‌خواهند وارد بهترین مدارس شوند و مشاغل پردرآمد را بدست بیاورند، بلکه می‌خواهند در هر بحث و هر رویداد ورزشی پیروز شوند. رقابت از ویژگی‌های مهم و پررنگ در افراد نسل z است.

این میل به رقابت ممکن است علیه دیگران یا در درون خودشان باشد. معمولا افراد این نسل صبر کمتری برای رسیدن به اهداف خود دارند. آن‌ها می‌دانند که باید به سرعت عمل کنند تا به آنچه می‌خواهند دست پیدا کنند؛ چراکه می‌ترسند افراد دیگری آن‌ها را شکست دهند.

علاقه به تغییر

نسل زد با انفجار اطلاعاتی مواجه است و با این وسعت دانش و اطلاعات، دائما به دنبال ایده‌ها و تجربیات جدید هستند. افراد این نسل خیلی سریع‌تر از نسل‌های قبل در کار و شرایط زندگی خود تغییر ایجاد می‌کنند. دسترسی ساده و گسترده به اطلاعات باعث شده تا این افراد سریع‌تر در موضوعات مورد نظرشان تخصص پیدا کرده و فعالیت بیشتری در بحث و گفتگوهای تخصصی داشته باشند.

اهمیت به مسائل اجتماعی

مسائل اجتماعی مثل برابری جنسیتی، نژادی، اهمیت به محیط زیست و تاثیر اجتماعی کسب و کارها اهمیت زیادی برای نسل زد دارد. زومرها برای تغییر جامعه به سمت و سویی که می‌خواهند، قدم‌های عملی برمی‌دارند. آن‌ها بیشتر از نسل‌های قبل از خود درگیر سیاست می‌شوند و پول خود را برای برندها و شرکت‌هایی خرج می‌کنند که منعکس کننده ارزش‌های آن‌ها بوده و برای تغییر در مسائل اجتماعی تلاش می‌کنند. زومرها به قدرت فردی خود برای ایجاد تغییر اعتقاد دارند، اما از کسب وکارها و دولت‌ها می‌خواهند که سهم خود را برای کمک به ساختن آینده‌ای بهتر انجام دهند.

تاثیر نسل z بر فرهنگ جوامع و کسب و کارها

براساس آمار ارائه شده از سوی مجمع جهانی اقتصاد (World Economic Forum)، پیش‌بینی می‌شود تا سال 2025، 27 درصد نیروی کار در دنیا را افراد نسل زد تشکیل بدهند. این نسل تفاوت زیادی با نسل‌های قبل از خود دارد و به همین دلیل شناخت بهتر آن‌ها و توجه به نیازهایی که در جامعه و محیط‌های کاری دارند برای مسئولین اهمیت زیادی دارد.

از آنجایی که ترجیحات نوع و محل کار برای نسل های مختلف متفاوت است، درک اولویت های نسل z که آینده کسب و کارها را شکل می‌دهند، برای سازمان‌ها حیاتی است. همچنین، شناخت ویژگی‌های یک محیط کاری ایده‌آل که باعث ایجاد انگیزه در این نسل می‌شود، برای کارفرمایان از اهمیت بالایی برخوردار است.

شفافیت، اتکا به خود، انعطاف‌پذیری و آزادی شخصی جنبه‌های مهم و غیرقابل مذاکره اخلاق کاری و اجتماعی نسل z هستند و نادیده گرفتن آن‌ها می‌تواند منجر به ناامیدی، بهره‌وری کمتر، روحیه پایین و احساس کمبود در این نسل شود. زومرها برای مشارکت در جامعه و محیط کاری ارزش زیادی قائل‌اند؛ آن‌ها انتظار دارند که از روندها و اخبار مهم شرکت مطلع شوند، اجازه پاسخگویی به آن‌ها داده شود، و نظراتشان شنیده و تایید شود.

زومرها علاقمند به ارتباط حضوری یا چهره به چهره هستند و می‌خواهند جدی گرفته شوند. برای افراد این نسل بسیار مهم است که مدیران به نظرات آن‌ها گوش داده و برای احساسات آن‌ها ارزش قائل شوند. نسل Z محیط کاری را ترجیح می‌دهند که فرصت‌های یادگیری و توسعه حرفه‌ای را برایشان فراهم کند.

فناوری بخش اساسی زندگی این نسل است و سازمان‌هایی را ترجیح می‌دهند که به‌طور گسترده از تکنولوژی جهت انجام امور استفاده کنند.

نسل زد بیشتر در چه مشاغلی فعال هستند؟

باتوجه به ویژگی‌های رفتاری نسل زد، یک سری از صنایع و حوزه‌ها طرفداران بیشتری در بین متولدین این نسل دارند. می‌توان انتظار داشت که زومرها تمایل بیشتری به انجام مشاغل فناوری محور و در حوزه دیجیتال داشته باشند.

سایت استخدامی گلاسدور (Glassdoor)، گزارشی از مشاغل مورد توجه نسل z منتشر کرده است. در این گزارش، با عنوان «تغییر شرایط برای کارکنان نسل زدی که وارد محیط کار می‌شوند»، این سایت، کل پایگاه داده اطلاعات مربوط به نظرسنجی شرکت‌های خود را تجزیه و تحلیل کرد. آن‌ها با استفاده از تحلیل این داده‌ها متوجه شدند که نیروی کار نسل z از نقش‌ها و موقعیت‌های شغلی که فرصت شکل‌دهی به فرهنگ شرکت و تاثیر اجتماعی را برای آن‌ها فراهم می‌کند، رضایت بیشتری دارند.

در نهایت، شغلی که بالاترین رتبه را برای کارمندان این نسل دارد، کارشناس منابع انسانی و مسئول استخدام است که با رتبه 4.79 از 5، بسیار بالاتر از میانگین رتبه‌بندی شده است. نقش‌های مدیر بازاریابی و مدیر شبکه‌های اجتماعی با امتیازهای 4.56 و 4.46 به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.

ورود به دنیای کار در طول همه‌گیری کرونا برای نسل Z آسان نبوده است، اما داده‌های Glassdoor نشان می‌دهد که این کارمندان جوان‌ در مشاغلی که ریشه در تعامل بین افراد و خلاقیت دارند بیشترین رضایت را خواهند داشت. طبق گزارش سایت گلاسدور، محبوب‌ترین مشاغل بین نسل زدی‌ها براساس امتیاز به شرح زیر هستند:

• کارشناس جذب و استخدام (امتیاز 4.79)
• مدیر مارکتینگ (با امتیاز 4.56)
• مدیر شبکه‌های اجتماعی (با امتیاز 4.46)
• دانشمند داده (با امتیاز 4.44)
• مدیر محصول (با امتیاز 4.40)
• متخصص IT (با امتیاز 4.35)
• مهندس پروژه (با امتیاز 4.28)
• کارشناس توسعه کسب و کار (با امتیاز 4.28)

ترجیحات شغلی و مزایای مورد انتظار نسل زد در ایران و جهان

تحقیق شغلی که در سال 2022 توسط NSHSS (انجمن ملی دانش پژوهان دبیرستان) در آمریکا انجام و توسط CNBC نیز منتشر شده است، نشان می‌دهد 3 فاکتور زیر در محیط‌های کاری از اهمیت بالایی برای نسل z برخوردار هستند:

عدالت و عدم تبعیض

بیش از یک پنجم (22%) پاسخ دهندگان در نظرسنجی، گفته‌اند که تجربیات شخصی آن‌ها در مورد نابرابری‌های نژادی و تبعیض، بر انتخاب شغل آن‌ها تاثیر گذاشته است. رفتار عادلانه با همه کارکنان از نژادها و جنسیت‌های مختلف برای نسل Z از اهمیت بالایی برخوردار است.

جیمز لوئیس، رئیس NSHSS می‌گوید که تمایل این نسل برای فعالیت در یک محل کار عادلانه “تحسین برانگیز” است و کارفرمایان باید به آن توجه کنند.

تمایل به داشتن تاثیر مثبت بر جهان و انجام “مسئولیت اجتماعی”، از فاکتورهای مهم در انتخاب شغل این نسل به شمار می‌آیند. 35 درصد از نسل زدی‌های شرکت کننده در این تحقیق، می‌خواهند در زمینه حقوق بشر کار کنند. بعد از آن، عدالت اجتماعی، نوآوری در حوزه علم/فناوری، و مراقبت‌های بهداشتی از زمینه‌های شغلی مورد علاقه 34 درصد از پاسخ دهندگان است.

کار حضوری

جالب است بدانید که طبق نتایج این تحقیق، نسل زدی‌ها از کار و آموزش آنلاین در دوره پاندمی کرونا خسته شده‌اند و به دنبال کسب تجربه عملی در محیط کار هستند.

تنها 23 درصد از پاسخ دهندگان نظرسنجی اظهار کردند که کار از راه دور برای آنها مهم یا بسیار مهم است. علاوه بر این، 63% از شرکت کنندگان خواهان آموزش حضوری کار هستند، در حالی که تنها 13% به آموزش آنلاین رای دادند.

یادگیری و توسعه مهارت‌ها

به طور کلی، وجود فرصت یادگیری و رشد مهارت‌ها برای نسل زد بسیار حائز اهمیت است و اگر شرکت‌ها می‌خواهند استعدادهای جوان‌تری را جذب کنند، باید برای به وجود آوردن این فرصت‌ها برنامه‌ریزی کنند.

67 درصد از پاسخ دهندگان این نظرسنجی گفته‌اند می‌خواهند در شرکت‌هایی کار کنند که امکان یادگیری و رشد مهارت‌های حرفه‌ای را برایشان ایجاد کرده باشند. امکان ارتقای شغلی و پیشرفت حرفه‌ای از نظر اهمیت به ترتیب در رتبه دوم و سوم قرار دارند.

نسل زدی‌های ایرانی به دنبال چه مزایای شغلی هستند؟

در تحقیقی که توسط تیم جاب ویژن جهت بررسی ویژگی‌های رفتاری نسل زد در ایران انجام شد، ترجیحات شغلی و مزایای مورد انتظار این نسل نیز مورد مطالعه قرار گرفت. طبق این گزارش، مزایای زیر برای افراد این نسل در محیط کار اهمیت بسیار زیادی دارد (لازم به ذکر است مجموع درصدهای اعلام شده در این بخش از گزارش 100 نمی‌شود):

• پاداش نقدی: مهم‌ترین موردی که 53 درصد افراد شرکت کننده در گزارش به آن رای دادند، دریافت پاداش نقدی بوده است. زومرها بیش از نسل‌های پیشین خود به دنبال کسب درآمد بالا و ثبات مالی هستند.
• ساعات کاری شناور و منعطف: 46 درصد شرکت کنندگان داشتن ساعات کاری شناور و منعطف را از مزایای مهم یک محیط کاری اعلام کردند. این موضوع بر نیاز بالای این نسل به داشتن آزادی عمل تاکید دارد.
• پرداخت وام: 34 درصد شرکت کنندگان در این نظرسنجی، به امکان پرداخت وام به عنوان یکی از مزایای مهم شغلی رای داده‌اند.
• امکان دورکاری: 32 درصد معتقدند وجود امکان دورکاری از مزایای مهم یک شغل مناسب است.

اهمیت آمارهای ارائه شده برای کارفرمایان

به‌نظر می‌رسد نسل زد در مقایسه با نسل‌های پیش از خود، به دنبال شخصی‌سازی بیشتری در محیط کارش باشد. این نسل مملو از جاه‌طلبی و نیاز به شنیده شدن است؛ بنابراین، برای اینکه سازمان‌ها بتوانند بهترین و باهوش‌ترین افراد این نسل را جذب و حفظ کنند، به ذهنیت متفاوتی نیاز دارند.

برای جذب استعدادهای نسل z، کارفرمایان باید آماده پذیرش تغییرات باشند. توسعه برنامه‌های آموزشی قوی و رهبری، با تمرکز واقعی و ملموس بر عدالت و احترام به عقاید از موارد مهمی است که کارفرمایان باید در محیط کاری خود به آن توجه داشته باشند. رعایت موارد زیر می‌تواند فضای کاری بهتری را برای زومرها ایجاد کند:

• با ایجاد برنامه‌های کارآموزی به جذب افراد باهوش و بااستعداد پرداخته و سپس آن‌ها را در موقعیت و نقش مناسب خودشان قرار بدهید.
• با دانشگاه‌ها برای جذب افراد مستعد (با در نظر گرفتن تنوع جنسیتی، قومی و…) ارتباط برقرار کنید.
• قالب‌های کاری متعدد و متنوعی را ایجاد کرده و به کارمندان فرصت اظهار نظر و حتی ایجاد تغییر بدهید.
• از تخصص نسل بومرها، نسل x و نسل y برای راهنمایی و مربیگری نسل z جهت تبدیل شدن به رهبران قوی بهره ببرید.
• ارتقای برند کارفرمایی را جدی گرفته و محیط جذاب و معتبری برای کارجویان ایجاد کنید.

برای آشنایی بیشتر با مفهوم برند کارفرمایی می‌توانید مقاله «برند کارفرمایی چیست؟ راهنمای ایجاد برند کارفرمایی در لینکدین» را در بلاگ جاب ویژن بخوانید.

جمع‌بندی

با افزایش حضور نسل زد در جامعه و محیط‌های کاری، شاهد تغییرات گسترده‌ای خواهیم بود. این نسل که از ابتدای تولد با اینترنت و دنیای دیجیتال خو گرفته است، تفاوت‌های بارزی با نسل‌های پیش از خود دارد. در این مقاله، به بررسی ویژگی‌های شخصیتی، شغلی و نیازهای این نسل در محیط‌های کاری پرداختیم که شناخت و درک اهمیت آن‌ها برای تمامی سازمان‌ها و کسب‌وکارها ضروری است. در سال‌های آینده، کسب‌وکارهایی که به نیازهای این نسل توجه نداشته و محیط مناسبی را برای جذب استعدادهای نسل دیجیتال فراهم نیاورده باشند، محکوم به شکست خواهند بود.