همه چیز درباره روانشناس صنعتی و سازمانی؛ مهارت‌ها و الزامات شغلی

روانشناسی صنعتی و سازمانی یکی از مشاغل پر تقاضا برای روانشناسان است. این روانشناسان به کمک اصول روانشناسی تلاش می‌کنند با بهبود عملکرد، ارتباطات، رضایت شغلی و حس امنیت به افزایش بازدهی کاری کمک کنند. امروزه سازمان‌ها به اهمیت رضایت و سلامت روانی کارکنان بر بازدهی کاری پی برده‌اند. به همین دلیل بسیاری از سازمان‌ها برای افزایش راندمان کار اقدام به استخدام روانشناس صنعتی و سازمانی می‌کنند.

در این مقاله سایت کاریابی جاب ویژن قصد داریم الزامات شغلی، مهارت‌های موردنیاز و وظایف روانشناس صنعتی و سازمانی را توضیح دهیم. همچنین، بهترین فرصت‌های استخدام روانشناس صنعتی و سازمانی را به شما معرفی می‌کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.

روانشناسی صنعتی و سازمانی چیست؟

روانشناسی صنعتی و سازمانی (I-O) یکی از زیرشاخه‌های روانشناسی است که تمرکز اصلی‌ آن بر بهبود عملکرد محیط کار قرار دارد. هدف اصلی روانشناسی صنعتی، بهبود کارایی سازمان‌ها از طریق ارتقای رضایت شغلی، بهینه‌سازی فرآیندهای کاری و توسعه استراتژی‌های منابع انسانی است.

بر این اساس، روانشناسان صنعتی و سازمانی متخصصانی هستند که با استفاده از دانش روانشناسی، به تجزیه‌وتحلیل رفتار انسان‌ها در محیط کاری می‌پردازند. درحالی‌که روانشناس بالینی با مشکلات فردی و اختلالات روانی سروکار دارد؛ یک روانشناس در حوزه روانشناسی صنعتی و سازمانی با ارزیابی و مشاهده مشکلات محیط کار و استفاده از اصول روانشناسی، به حل اختلافات کارکنان، افزایش رضایتمندی شغلی و درنتیجه، بهبود عملکرد محیط کاری کمک می‌کند.

این افراد نحوه مدیریت کار، ارتباطات کارکنان با یکدیگر را بررسی می‌کنند، اخلاقیات و فرهنگ‌سازمانی شرکت را مورد تحلیل قرار می‌دهند و با اصلاح سیاست‌های کاری، برگزاری جلسات آموزشی، مشاوره‌های کاری و انجام برنامه‌ریزی‌های مؤثر، برای بهبود و افزایش کارایی و بازدهی محیط کار تلاش می‌کنند.

روانشناس صنعتی و سازمانی با انواع محیط‌های کاری مانند کارخانجات، سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی، شرکت‌های خصوصی، اصناف و اتحادیه‌ها آشنایی خوبی دارد و با توجه به ویژگی‌های هر محیط کاری، بهترین راهکارها را ارائه می‌کند.

ارزیابی و تحلیل متقاضیان و همین‌طور کارکنان، بررسی و تحلیل روند توسعه فردی کارکنان، رضایتمندی پرسنل، افزایش امنیت شغلی و ایجاد تعادل بین کار و زندگی، ازجمله وظایف و خدمات روانشناسی صنعتی و سازمانی است.

سایر روانشناسان I/O می‌توانند در پروژه‌ها و مطالعات تحقیقی یا در دانشگاه‌ها مشغول به کار شوند. یک روانشناس صنعتی ممکن است در بخش منابع انسانی یک سازمان استخدام شود یا به‌عنوان مشاور و روانشناس مستقل عمل کرده و برای حل مشکلات به سازمان‌ها دعوت شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این حوزه می‌توانید به منابعی مانند کتاب روانشناسی صنعتی و سازمانی نوشته پل اسپکتور مراجعه کنید.

مطلب مرتبط: بررسی بازار کار روانشناسی

چرا سازمان‌ها به استخدام روانشناس صنعتی و سازمانی نیاز دارند؟

عوامل و متغیرهای زیادی میزان عملکرد و بازدهی یک سازمان یا شرکت را تعیین می‌کنند. ارتباطات بین فردی مؤثر، حل تعارض، ارزیابی فرآیند، شایستگی و صلاحیت حرفه‌ای و مدیریت مؤثر و کارآمد، ازجمله موارد لازم و ضروری برای موفقیت یک کسب‌وکار هستند.

وجود کاستی در هر یک از این زمینه‌ها می‌تواند بر نحوه گزینش و استخدام کارکنان، آموزش پرسنل، به اشتراک‌گذاری اطلاعات یا تعامل و ارتباط کارکنان باهم تأثیر منفی بگذارد.

یک روانشناس صنعتی به کمک روش‎های تحلیلی، ارزیابی شرکت ها و انجام تحقیقات کمی، این مشکلات را در سازمان‌ها شناسایی می‌کند. همچنین یک روانشناس سازمانی با توجه به محیط کاری، بهترین روش را برای بهتر کردن جو کاری به کار می‌گیرد.

شرح وظایف روانشناس صنعتی و سازمانی

به‌کارگیری اصول روانشناختی و روانشناسی صنعتی در محیط کار یکی از وظیفه‌های روانشناس سازمانی است. او اصول روانشناسی سازمانی را در زمینه‌های مختلف محیط کار مانند منابع انسانی، فروش و بازاریابی، مدیریت اداری و مدیریت در سطح کلان به کار می‌گیرد.

برنامه‌های روانشناسان صنعتی ممکن است شامل توسعه و آموزش، ارائه مشاوره و راهنمایی در خصوص رفتار سازمانی، کمک به برنامه‌ریزی و سیاست‌های سازمانی و تجزیه‌وتحلیل سازمانی باشد. بر اساس مطلبی که در سایت allpsychologyschools آورده شده است، از یک روانشناس صنعتی و سازمانی انتظار می‌رود که وظایف زیر را بر عهده بگیرد:

• اجرای تحقیقات و بررسی‌های روانشناختی در محیط کار
• همکاری و تعامل نزدیکی با بخش منابع انسانی
• کمک به سازمان‌ها برای استخدام افراد شایسته‌تر و واجد شرایط
• ارزیابی عملکرد شغلی پرسنل
• شناسایی چگونگی بهبود رویکردها و رفتار سازمانی
• نظارت و اطمینان از سلامت اخلاقی محیط کار
• بررسی کارایی برنامه‌های آموزشی و کمک به توسعه و بهبود آن‌ها
• مشارکت در آموزش و ایجاد انگیزه در کارکنان
• کمک به چارچوب و ساختار سازمانی

روانشناس صنعتی و سازمانی که کار در سازمان‌ها را انتخاب می‌کند، باید همکاری مستقیم و نزدیکی با تیم منابع انسانی و کارگزینی شرکت داشته باشد. این همکاری می‌تواند ارتباط مستقیمی با آسایش و رضایت کارکنان داشته باشد یا در ارتباط با محول کردن موقعیت‌های شغلی و سمت‌های جدید باشد.

نظارت بر رضایت و آسایش کارکنان از طرق مختلف با توجه به محیط کاری انجام می‌شود. به‌عنوان‌مثال، بخش مهمی از وظایف روانشناس صنعتی و سازمانی بر چگونگی اثرگذاری عملکرد مدیریت کارکنان متمرکز است. اگر روانشناس صنعتی متوجه شود کارگران تحت تأثیر منفی محیط کار قرار دارند، مشاوره و توصیه‌‌هایی برای تغییر شرایط ارائه می‌کند.

از سوی دیگر، وظیفه روانشناس صنعتی و سازمانی یافتن روش‌هایی برای بهبود وضعیت روحی کارکنان و افزایش بهره‌‌وری و بازدهی است. هدف از این راهکارها اطمینان یافتن از سلامت و رضایتمندی تمامی کارکنان است.

نقش روانشناس سازمانی در استخدام نیرو

منابع انسانی سرمایه باارزش یک شرکت و سازمان است؛ به همین دلیل فرآیند جذب و استخدام نیرو برای سازمان‌ها اهمیت بالایی دارد. روانشناسان صنعتی و سازمانی با تیم HR در انتخاب و گزینش بهترین و مناسب‌ترین متقاضی همکاری می‌کنند.

روانشناس سازمانی می‌تواند در تمام فرآیند استخدام، از نوشتن شرح شغلی و آگهی استخدام تا انتخاب پلتفرم و بستر انتشار آگهی، بررسی رزومه‌های دریافتی، غربالگری، گزینش و انجام مصاحبه استخدام مشارکت کند تا از جذب بهترین نیروها مطمئن شود.

شرایط و بازار کار روانشناسی صنعتی سازمانی در ایران

بازار کار روانشناسی صنعتی و سازمانی شامل بخش‌ مرتبط با کسب‌وکارها، حوزه دانشگاهی و امور پژوهشی است. روانشناسانی که تمایل به همکاری مستقیم با سازمان‌ها و کسب‌وکارها ندارند، می‌توانند وارد حوزه امور آکادمیک و پژوهشی شوند.

این افراد معمولا تحقیقاتی را درزمینه رضایتمندی کارکنان و عوامل مؤثر بر بازدهی کاری و مانند آن انجام می‌دهند و آن را برای استفاده کارفرماها و روانشناسان صنعتی و سازمانی منتشر می‌کنند. تدریس و آموزش ازجمله موقعیت‌های استخدام روانشناس صنعتی و سازمانی است که برای برخی از افراد جذابیت بیشتری دارد.

شرایط و محیط کاری با توجه به حوزه‌ انتخابی روانشناس متفاوت خواهد بود. اگرچه روانشناسان صنعتی و سازمانی در هر شرکت و سازمانی می‌توانند مثمر ثمر باشند؛ اما اغلب سازمان‌های بزرگ هستند که اقدام به استخدام روانشناس صنعتی و سازمانی می‌کنند.

البته این مسئله تا حدی منطقی به نظر می‌رسد؛ چراکه بسیاری از مسائل و مشکلات روانشناختی مرتبط با شغل و محیط کار در سازمان‌های بزرگ که سلسله‌مراتب وسیع و بزرگ‌تری دارند، بیشتر دیده می‌شوند و تأثیر بیشتری بر بازدهی محیط کاری می‌گذارند. روانشناسانی که در سازمان‌ها کار می‌کنند با توجه به سیاست‌ها و نیاز سازمان، ممکن است به‌صورت تمام‌وقت، پاره‌وقت یا حتی پروژه‌ای مشغول به کار شوند.

روانشناسانی که حوزه آکادمیک را انتخاب کرده‌اند اغلب در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی مشغول به کار می‌شوند. علاوه بر این، روانشناسان صنعتی و سازمانی می‌توانند به‌صورت مستقل و فریلنسینگ کار کنند. البته برای این امر، روانشناس باید تجربیات و سوابق خوبی کسب کرده باشد و سپس اقدام به پذیرش پروژه‌های برون‌سپاری شده سازمان‌های بزرگ نماید.

تحصیلات روانشناس صنعتی و سازمانی

روانشناسی صنعتی سازمانی مانند سایر حوزه‌ها مستلزم مطالعات و آموزش‌های گسترده و فراگیر است. در ایران، از دانشگاههایی که رشته روانشناسی صنعتی و سازمانی دارند می‌توان به دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه تهران اشاره کرد.

اغلب روانشناسان سازمانی دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته روانشناسی هستند؛ هرچند ممکن است برخی از سازمان‌‌ها و شرکت‌های کوچک‌تر به داشتن مدرک کارشناسی روانشناسی و رشته‌های مرتبط مانند علوم اجتماعی، علوم تربیتی، آموزش و جامعه‌شناسی اکتفا کنند.

از سوی دیگر، برخی از سازمان‌‌های بزرگ و بین‌المللی ممکن است حتی مدرک کارشناسی ارشد را کافی ندانند و مدرک دکترا را شرط لازم برای استخدام روانشناس صنعتی و سازمانی قرار دهند.

اگرچه اکثر این افراد در دوران کارشناسی در رشته روانشناسی تحصیل‌کرده‌اند، اما ممکن است بسیاری از افراد با مدرک کارشناسی رشته‌های مرتبط با کسب‌وکار مانند مدیریت، اقتصاد و منابع انسانی، علاقه‌مند به فعالیت در این شغل شوند. به شکلی که این افراد پس از تحصیل در رشته روانشناسی در مقطع کارشناسی ارشد، برای آگهی‌های استخدام روانشناس سازمانی درخواست خود را ارسال می‌کنند.

مطلب مرتبط: درآمد روانشناس در ایران و جهان

ویژگی‌های فردی و مهارت‌های لازم برای شغل روانشناس صنعتی و سازمانی

در کنار ارتقای دانش تخصصی که از طریق مطالعه کتب و مقالات مرتبط در سایت روانشناسی صنعتی و سازمانی یا عضویت در انجمن‌های تخصصی همچون انجمن روانشناسی صنعتی و سازمانی ایران امکان‌پذیر است، توجه به مهارت‌های شغلی برای فعالیت در این حوزه کاری ضروری است.

در حقیقت تمامی مهارت‌های لازم برای استخدام روانشناس، برای این حوزه شغلی لازم و ضروری است؛ اما روانشناسی که در یک سازمان بزرگ مشغول به کار می‌شود، به ویژگی‌های متمایزی نیاز دارد. این افراد باید روحیه جستجوگری داشته باشند و کنجکاو، درون‌نگر و دارای ذهنی باز باشند.

ماجراجو، بلندپرواز، قاطع و مصمم، برون‌گرا، پرانرژی، مشتاق، با اعتمادبه‌نفس و خوش‌بین، ازجمله صفات برجسته یک روانشناس سازمانی موفق هستند. مهارت‌های تخصصی لازم برای این شغل عبارت‌اند از:

مهارت‌های تحلیلی

این مهارت‌ها شامل توانایی تجسم، بیان، درک و حل مسائل مختلف یا تصمیم‌گیری بر مبنای اطلاعات موجود است. با توجه به اینکه شغل روانشناس سازمانی مبتنی بر جمع‌آوری داده، پردازش، تفسیر و تحلیل اطلاعات است، داشتن این مهارت ضروری به نظر می‌رسد.

توانایی حل مسئله

توانایی تجزیه‌وتحلیل مشکلات، شناسایی الگوها و یافتن بهترین راه‌حل، ازجمله مهارت‌های لازم برای موقعیت شغلی روانشناس سازمانی و صنعتی است.

مهارت‌‌های تحقیقی-پژوهشی

این مهارت‌ها به روانشناس صنعتی کمک می‌کنند تا بتواند با انجام تحقیقات و پژوهش‌های مختلف در محیط کار، راهکارهایی را برای افزایش بازدهی پیدا کند.

تسلط بر فرآیندهای اداری و سازمانی

داشتن این مهارت‌ها به روانشناس کمک می‌کند تا امور اداری مانند جذب و استخدام نیرو، آموزش کارکنان و ارزیابی عملکرد را با سهولت انجام دهد.

مهارت‌های ارتباط میان فردی

این مهارت‌ها مستلزم خوب گوش دادن، داشتن حس همدلی نسبت به دیگران و حساس بودن به تغییرات و تفاوت‌های فردی است. داشتن این مهارت‌ها برای استخدام روانشناس صنعتی و سازمانی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا بخش عمده وظایف شغلی او درگرو ارتباط و تعامل مکرر با افراد دیگر است.

مدیریت تعارض

این مهارت‌ به روانشناس کمک می‌کند در تعارضات و اختلافات میانجیگری کرده و درگیری‌ها را حل‌وفصل کند. همچنین، با استفاده از این مهارت او می‌تواند بازخورد سازنده ارائه کند و افراد آشفته و عصبانی را به‌خوبی آرام و کنترل کند.

توانایی کار گروهی

برخلاف روانشناس بالینی که به‌صورت انفرادی به مراجعین مشاوره می‌دهد؛ روانشناس صنعتی به روحیه کار گروهی و تیمی نیاز دارد. هر مرحله از وظایف و مسئولیت‌های شغلی این روانشناسان مستلزم ارتباط و همکاری با دیگر پرسنل و کارکنان به‌ویژه بخش R&D و HR است. درنتیجه، داشتن توانایی کار گروهی به موفقیت شغلی این افراد کمک زیادی می‌کند.

درآمد روانشناسی صنعتی و سازمانی

در ایران آمار دقیقی از درآمد روانشناسی صنعتی و سازمانی در دست نیست؛ اما بر اساس گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن 1403، می‌توان تخمینی از درآمد این گروه از روانشناسان به دست آورد. بر این اساس، متوسط درآمد رشته روانشناسی در تهران، مبلغی برابر با 12 میلیون تومان در ماه است.

همچنین، میانگین درآمد روانشناسی در سایر شهرهای بزرگ کشور، مبلغی معادل با 6.6 میلیون تومان در ماه است. این در حالی است که در شهرهای کوچک، متوسط درآمد در گروه شغلی مشاوره و روانشناسی مبلغی برابر با 8.8 میلیون تومان در ماه گزارش‌شده است.

آگهی‌های استخدام روانشناس صنعتی و سازمانی در جاب ویژن

اغلب سازمان‌های بزرگ مبادرت به استخدام روانشناس سازمانی می‌کنند. این سازمان‌ها معمولا آگهی‌های استخدام خود را در سایت کاریابی جاب ویژن منتشر می‌کنند. کارجویان محترم به کمک فیلترها و امکانات مختلف جاب ویژن می‌توانند آگهی‌های موردنظر خود را مشاهده کنند.

با انتخاب گروه شغلی روانشناسی می‌توانید انواع فرصت‌های استخدامی در حوزه روانشناسی را مشاهده کنید و برای موقعیت‌های استخدام روانشناس صنعتی رزومه خود را ارسال کنید. درصورتی‌که رزومه استاندارد ندارید، با مراجعه به صفحه رزومه ساز جاب ویژن می‌توانید به‌صورت کاملا رایگان و تنها در عرض چند دقیقه، برای خود رزومه‌ای حرفه‌ای و استاندارد بسازید.

جمع‌بندی

روانشناسی سازمانی یکی از زیرشاخه‌های موقعیت شغلی روانشناس است که به بررسی محیط کار و روش‌های افزایش بازدهی کاری می‌پردازد. امروزه سازمان‌های بیشتری متوجه اهمیت و تأثیر رضایت و سلامت روانی کارکنان بر بازدهی کاری شده‌اند و اقدام به استخدام روانشناس صنعتی و سازمانی می‌کنند. این افراد با استفاده از اصول روانشناسی، فرآیندهای مختلف مانند جذب و استخدام و کاریابی، آموزش، حل تعارضات و… را بهبود می‌بخشند و به افزایش بازدهی محیط کار کمک می‌کنند.

همچنین با ارائه راهکار به مدیریت، در سیاست‌گذاری‌های کلی سازمان و تعیین قوانین و مقررات مشارکت می‌کند. روانشناسان سازمانی و صنعتی همکاری نزدیکی با واحد منابع انسانی دارند. اگر روانشناس سازمانی هستید و به دنبال فرصت شغلی مناسب در یک سازمان معتبر می‌گردید، در سایت استخدام آنلاین جاب ویژن فرصت‌های شغلی زیادی برای استخدام روانشناس صنعتی و سازمانی وجود دارد که می‌توانید در صورت تمایل برای آن‌ها رزومه ارسال کنید.