ارگونومی در محیط کار
فهرست مطلب
ارگونومی محل کار، به علم طراحی محیط کار به گونه‌ای که فضای کاری را کارآمدتر کند و فشار، صدمات و حوادث را به حداقل برساند، گفته می‌شود. مشکلات مربوط به ارگونومی محیط کار مثل نشستن طولانی مدت، می‌تواند باعث کاهش بهره‌وری، افزایش غیبت، افزایش هزینه‌های پزشکی و غیره شود.
تحقیقات نشان داده است که توجه به ارگونومی کار و انجام اقدامات عملی برای بهبود آن، جابجایی کارکنان را تا 87 درصد کاهش می‌دهد. به همین دلیل، توجه به ارگونومی محیط کار اهمیت زیادی برای مدیران و کارفرمایان دارد. در این مقاله به تعریف ارگونومی محیط کار و مزایای آن پرداخته و در ادامه راهکارهایی را برای بهبود ارگونومی محیط کار بررسی می‌کنیم.
ارگونومی در محیط کار چیست؟
ارگونومی محل کار (Workplace ergonomics)، به علم طراحی محل کار با در نظر گرفتن توانایی‌ها و محدودیت‌های کارمندان گفته می‌شود. طراحی نامناسب محل کار می‌تواند باعث افزایش خستگی، نارضایتی، کاهش بهره‌وری و صدمه به کارمندان شود. فرآیند بهبود ارگونومی محل کار، عوامل خطرزا و غیر استاندارد در محیط اداری را که سبب آسیب‌های اسکلتی عضلانی می‌شوند برطرف نموده و موجب افزایش عملکرد و بهره‌وری افراد می‌شود.
توجه به علم ارگونومی محیط کار باعث شکل‌دهی فضایی می‌شود که با توانایی‌ها و محدودیت‌های جسمانی کارکنان همخوانی داشته باشد. در نتیجه، به‌کارگیری اصول ارگونومی در محیط کار می‌تواند به افزایش سودآوری شرکت کمک نموده و اگر این فرآیند به درستی انجام شود، می‌تواند تجربه کار بهتری را برای پرسنل ایجاد کند.
مطلب مرتبط: رفتار شهروندی سازمانی چیست؟
دلایل اهمیت ارگونومی در محیط کار
ارگونومی محل کار یک اقدام ضروری برای کمک به بهبود وضعیت سلامت کارکنان محسوب می‌شود. با به‌کارگیری اصول ارگونومی در محل کار، کارمندان بهره‌وری و رضایت شغلی بسیار بیشتری خواهند داشت.
برخی از مهم‌ترین مزایای ارگونومی در محیط کار عبارتند از:
- جلوگیری از آسیب‌ها و صدمات محل کار
- افزایش سطح تمرکز و بهره‌وری
- افزایش کیفیت خروجی کار
- افزایش مشارکت کارکنان
- کاهش غیبت و جابجایی کارکنان
- مدیریت و کاهش هزینه‌های مراقبت‌های پزشکی
- ایجاد امنیت بیشتر در محیط کار
سرمایه‌گذاری برای به‌کارگیری اصول ارگونومیک مناسب در محیط کار همچنین می‌تواند باعث بهبود و ارتقای فرهنگ کاری شود. سازمان‌هایی که توجه به ارگونومی فضای کار را در اولویت قرار داده و برای رفاه و سلامتی کارکنان خود ارزش قائلند، عملکرد بهتری در جذب و استخدام استعدادها در سازمان خواهند داشت.
مزایای آرگونومی چیست؟
اجرای یک فرآیند ارگونومی موثر می‌تواند به طرق مختلفی برای سازمان‌ها و کارمندان مفید باشد.
کاهش هزینه‌ها
آسیب‌های محل کار یکی از رایج‌ترین دلایل درخواست غرامت توسط کارمندان در سراسر جهان است. با توجه به اینکه ارگونومی مناسب در محل کار تا حد بسیار زیادی از آسیب‌های فیزیکی جلوگیری می‌کند، منجر به کاهش هزینه‌های ناشی از پرداخت غرامت و یا مراقبت‌های پزشکی توسط شرکت‌ها می‌شود. همچنین، رعایت اصول ارگونومی در محیط کار هزینه‌های غیرمستقیم (مانند هزینه‌های ناشی از کاهش بهره‌وری کارکنان) را نیز کاهش خواهد داد.
افزایش بهره‌وری
یک محیط کار طراحی شده بر اساس اصول ارگونومی، باعث افزایش بهره‌وری کارکنان خواهد شد. طراحی فضای کاری مناسب، می‌تواند با کمک به کاهش خستگی و مشکلات اسکلتی عضلانی، بهره‌وری را تا حد زیادی افزایش بدهد.
ارتقای کیفیت کار
ارگونومی ضعیف منجر به ناامیدی و خستگی کارگران می‌شود و به همین دلیل کیفیت نهایی کار با افت روبرو خواهد شد. هنگامی که شغل فرد از نظر فیزیکی بیش از حد بر او فشار وارد می‌کند، می‌تواند منجر به کاهش عملکرد و کیفیت خروجی کار شود. در نتیجه، رعایت اصول ارگونومی می‌تواند با کاهش فشارهای ناشی از کار، به ارتقای سطح کیفی خروجی نهایی نیز کمک کند.
بهبود تعامل کارکنان با شرکت
رعایت اصول ارگونومی در محیط کار باعث کاهش احساس خستگی و نارضایتی شده و در نتیجه موجب کاهش جابجایی، کاهش غیبت، بهبود روحیه و افزایش مشارکت کارکنان می‌شود.
مطلب مرتبط: چگونه روز اول کاری موفقی داشته باشیم؟
روش‌هایی برای بهبود ارگونومی در محیط کار
هم کارمندان و هم کارفرمایان می‌توانند با به‌کارگیری راهکارهایی به بهبود ارگونومی در محیط کار کمک کنند. در ادامه این راهکارها را بررسی می‌کنیم.
حفظ وضعیت بدنی مناسب
حفظ وضعیت بدنی مناسب در طول روز، تاثیر مهمی بر سلامت و تناسب اندام دارد. یک وضعیت بدنی مناسب به جلوگیری از مشکلات کمر و دردهای عضلانی کمک می‌کند.
وضعیت بدنی خوب وضعیتی است که در آن فرد احساس راحتی می‌کند و حداقل فشار بر روی مفاصل و ماهیچه‌ها وارد می‌شود. اگر هنگام نشستن در ماهیچه‌ها و مفاصل خود احساس فشار و گرفتگی دارید، به این معنی است که وضعیت بدنی شما نامناسب است.
مراقبت از چشم‌ها
در اغلب مشاغل، خیره شدن به صفحه نمایش کامپیوتر برای ساعات طولانی اجتناب ناپذیر است و این موضوع باعث خستگی چشم و آسیب‌های ناشی از آن می‌شود. فشار بر روی چشم‌ها می‌تواند باعث استرس، سردرد و کاهش بهره‌وری شود.
برای کاهش فشار روی چشم‌ها، مانیتور خود را در فاصله مناسبی از خود قرار داده و توجه داشته باشید که صفحه آن هم‌سطح چشمانتان باشد. بالاتر یا پایین‌تر بودن صفحه نمایش نسبت به چشم‌ها، می‌تواند باعث افزایش فشار و خستگی چشم شود. علاوه بر این، اگر نور یا پنجره‌ای پشت مانیتور وجود دارد، موقعیت مانیتور را طوری تنظیم کنید که تابش نور را کاهش بدهد.
در صورتی که مانیتور شما رزولوشن پایینی دارد یا نمایشگر آن آسیب دیده است، در اسرع وقت آن را تعویض کنید. برای کسب اطلاعات کامل‌تر در اینباره می‌توانید کتاب ارگونومی شناختی نوشته «جبرائیل نسل سراجی» را مطالعه کنید.
مطلب مرتبط: راهنمای جامع استخدام؛ چگونه دنبال کار بگردیم؟
استراحت کردن
حتی اگر محل کار شما بر اساس اصول ارگونومی طراحی شده باشد، استرس در محل کار می‌تواند مشکلات شدیدی را برای جسم و ذهن شما ایجاد کند. استرس باعث افزایش فشار روی ماهیچه‌های بدن شده و می‌تواند به تجربه دردهای عضلانی منجر شود.
استراحت در محل کار تاثیر زیادی در کاهش استرس دارد. حتی یک استراحت کوتاه 5 دقیقه‌ای می‌تواند به کاهش خستگی و جلوگیری از مشکلات عضلانی کمک کند. علاوه بر این، داشتن استراحت کافی می‌تواند منجر به افزایش انگیزه و بهره‌وری بشود.
کاهش فشارهای غیرضروری
وسایل ضروری مانند تلفن، چاپگر، کیبورد و غیره را نزدیک بدن خود نگه دارید تا برای استفاده از آن‌ها متحمل فشار فیزیکی نشوید. اگر برای هر بار دسترسی به وسایل مختلف لازم باشد دستتان را بلند کنید، فشار زیادی بر عضلاتتان وارد می‌شود.
همچنین، نگه داشتن گوشی بین گوش و شانه از دیگر کارهایی است که فشار زیادی به ستون فقرات شما وارد می‌کند و می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی جدی شود.
انجام حرکات کششی
همانطور که قبلا اشاره شد، نشستن طولانی مدت، با آسیب‌های زیادی برای بدن همراه است و می‌تواند باعث خستگی و بروز مشکلات مختلف سلامتی مانند چاقی و دیابت شود.
بهتر است زمان‌هایی در طول روز از روی صندلی بلند شوید و حرکات کششی انجام دهید. کشش عضلات می‌تواند باعث بهبود قدرت عضلانی، تعادل و همچنین هماهنگی بدن شود. همچنین، انجام حرکات کششی، انرژی و گردش خون را افزایش داده و خطر بروز آسیب‌های عضلانی را کاهش می‌دهد.
استفاده از صندلی مناسب
صندلی تاثیر بسیار زیادی بر سلامت جسمی و عملکرد دارد. صندلی‌های محیط کار باید استاندارد و قابل تنظیم بوده و مانع ایجاد فشار بر کمر، دست‌ها و پاها شوند.
نورپردازی مناسب محل کار
نورپردازی محل کار (چه نور طبیعی و چه مصنوعی) تاثیر زیادی بر عملکرد کارکنان دارد. نور ناکافی یا بیش از حد می‌تواند به طور جدی بر بهره‌وری یک کارمند تأثیر گذاشته و باعث خستگی چشم، سردرد و حتی صدمات و حوادث دیگر در محل کار شود.
تنظیم موقعیت صفحه کلید و ماوس
صفحه کلید و ماوس خود را در یک زاویه مناسب قرار داده و نحوه قرارگیری آن‌ها را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که هنگام استفاده، به بازوها و گردن شما فشاری وارد نشود.
به کارگیری قانون 20/20/20
یکی از اصول مهم ارگونومی محیط کار، به‌کارگیری قانون 20/20/20 است. طبق این اصل، بهتر است به ازای هر 20 دقیقه‌ای که به صفحه نمایش رایانه خود نگاه می‌کنید، 20 ثانیه به چیزی در فاصله 20 فوتی (یه طور کلی چیزی در یک نقطه دورتر) نگاه کنید. همچنین این قانون به استراحت کوتاه پس از هر 20 دقیقه کار کردن نیز اشاره دارد.
توجه به تغذیه و مصرف آب کافی
اغلب استخدامی های جدید زمان کمتری را صرف ناهار کرده و یا از این زمان استفاده نمی‌کنند. حتما از زمان ناهارتان برای استراحت استفاده کرده و تغذیه مناسبی در زمان ناهار یا میان وعده‌ها داشته باشید. یکی دیگر از عواملی که تاثیر زیادی در کاهش خستگی و افزایش تمرکز دارد، مصرف آب کافی در حین کار است. حتما یک بطری آب روی میزتان داشته باشید و روزانه حداقل 4 لیوان آب مصرف کنید.
بلند شدن و راه رفتن
ساعت‌ها نشستن مداوم در محل کار باعث ایجاد یک سبک زندگی بی‌تحرک می‌شود و عواقب زیادی برای سلامتی جسمی و روحی دارد. حتما زمانی را در طول روز به پیاده روی اختصاص بدهید. اگر امکانش را دارید، در حین کار برای لحظاتی از پشت میز بلند شده و کمی راه بروید. همچنین می‌توانید بخشی از مسیر رفت و آمدتان را پیاده روی کنید.
استفاده از زیرپایی
اگر میز و صندلی شما امکان تنظیم ارتفاع نداشته و کمی بلند هستند، حتما از زیرپایی استفاده کنید. با این کار فشار روی پاهای شما کاهش یافته و مانع بروز دردهای عضلانی در پاها می‌شود.
جمع‌بندی
ارگونومی محل کار علمی است که بر تناسب محیط کار با محدودیت‌ها و توانایی‌های جسمی کارکنان تمرکز دارد. توجه به اصول ارگونومی در محیط کار نه تنها به پیشگیری از بروز صدمات، افزایش ایمنی محل کار و بهبود عملکرد کمک می‌کند، بلکه در سطح کلان‌تر می‌تواند باعث افزایش سودآوری شرکت و رقابتی‌تر شدن آن شود.
در این مقاله علاوه بر تعریف مفهوم ارگونومی کار، به معرفی روش‌هایی برای بهبود ارگونومی در محیط کار پرداختیم که می‌توانند موجب کاهش خستگی، آسیب و فرسودگی شغلی شده و سطح بهره‌وری و رضایت کارکنان را افزایش دهند.
نویسنده
اشتراک گذاری
بدون دیدگاه 
