تحلیل گزارش حقوق و دستمزد؛ نگاهی جامع به بازار کار ایران
تا به حال از خودتان پرسیده‌اید که چرا کار می‌کنید؟ هر کس برای این پرسش جواب‌های متعددی در ذهن دارد؛ اما بدون شک دریافت حقوق و دستمزد یکی از اصلی‌ترین دلایل هر فرد برای کار کردن است. بدون دریافت درآمد کافی و مناسب، کمتر کسی حاضر است در مجموعه‌ای و برای فرد دیگری کار کند. اما سوال اصلی اینجاست که حقوق و دستمزد کافی چقدر است و چگونه تعیین می‌شود؟ آیا منبعی جامع مانند گزارش حقوق و دستمزد کارکنان در حوزه های مختلف و در سال‌های مختلف وجود دارد؟ در این مطلب به تحلیل گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن پرداختیم.
از سال‌ها پیش، شورای عالی و وزارت کار تمام تلاش خود را کرده‌اند تا با وضع قوانینی، از تضییع حقوق کارگران و کارمندان جلوگیری کرده و حداقلی برای حقوق دریافتی تعیین کنند. اما قطعا تفاوت شایانی بین افراد تازه‌کار و افراد باسابقه و یا مدیران و کارمندان وجود دارد. بنابراین مبالغی که در قراردادها ذکر می‌شود؛ بیشتر از هر چیز به عرف بازار برای آن شغل و سمت بستگی دارند.
از آنجا که دسترسی به اطلاعات تعداد کثیری از افراد شاغل برای شما ممکن نیست؛ تیم جاب ویژن با برگزاری نظرسنجی گسترده و ارائه گزارشی دقیق؛ علاوه بر ایجاد شفافیت و آگاهی درباره حقوق دریافتی کارکنان، این امکان را به شما می‌دهد که درباره تفاوت سطوح درآمدی مشاغل مختلف و سایر عوامل موثر بر حقوق، اطلاعات کافی کسب کنید. بدین ترتیب، می‌توانید از این گزارش هنگام مذاکره با کارفرما درباره تعیین حقوق و دستمزد ساعتی یا محاسبه میزان حقوق سال 1403 خود کمک بگیرید. در ادامه درباره نحوه تهیه گزارش، توضیحات ارائه شده در آن و میزان افزایش حقوق کارکنان در سال 1403 به ذکر نکاتی خواهیم پرداخت.
مروری بر گزارش‌های گذشته و تحلیل گزارش حقوق و دستمزد 1403 جاب ویژن
جاب ویژن پیش از این و در سال 97 گزارشی با موضوع شکاف بین حقوق درخواستی کارکنان و حقوق پرداخت شده توسط کارفرما منتشر کرده بود که در این گزارش از اطلاعات ثبت شده در دیتابیس‌های جاب ویژن استفاده شد. در ابتدای سال 99 هم نظرسنجی حقوق برنامه نویسان برگزار و گزارش نهایی آن منتشر شد.
در روزهای پایانی سال 99 تیم جاب ویژن برای اولین بار تصمیم گرفت با توجه به وضعیت اقتصادی و گسترش روزافزون بیماری کرونا و بیکاری حاصل شده از آن، گزارش جامعی با موضوع حقوق مشاغل مختلف در ایران در سال 1399 و میزان افزایش آن در سال 1400 منتشر کند. از آنجا که تا پیش از این مرجعی برای تعیین درآمد منصفانه وجود نداشت؛ بنا شد گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن از جامعیت کافی برخوردار باشد تا بتواند به ایجاد شفافیت در بازار کار کمک کرده و به کشمکش‌های کارمندان و کارفرمایان برای تعیین میزان افزایش حقوق پایان دهد.
با همین رویکرد؛ در آخرین روزهای سال 99، لندینگ نظرسنجی «میزان افزایش حقوق کارکنان در سال 1400» روی سایت جاب ویژن قرار گرفت. در این نظرسنجی شرکت‌کنندگان به سوالاتی درباره حقوق دریافتی سال 99 و انتظارشان برای افزایش آن در سال جدید، پاسخ می‌دادند. جاب ویژن تمامی اطلاعات را به صورت محرمانه حفظ کرده و آنها را برای مرحله بعد و استفاده در گزارش، صحت‌سنجی نمود.
لازم به ذکر است با توجه به اطلاع‌رسانی گسترده این نظرسنجی، بیش از 100 هزار نفر وارد لندینگ این نظرسنجی شدند که پس از پالایش دقیق اطلاعات کسب شده و اطمینان از دقت آنها، از داده‌های بیشتر از 40 هزار نفر برای تهیه گزارش استفاده شد. این افراد از گروه‌های شغلی مختلف، با سوابق کاری و تحصیلی بسیار گسترده و از سطوح ارشدیت مختلف بودند. در نتیجه آمارها و گزارش به دست آمده؛ بخش کثیری از مخاطبان را پوشش می‌داد.
با توجه به استقبال‌های صورت گرفته از این گزارش، برگزاری نظرسنجی و اشتراک‌گذاری نتایج آن به رسمی هر ساله در جاب ویژن تبدیل شد. در ابتدای سال 1401، گزارش حقوق و دستمزد با بررسی نظرات حدود 50 هزار نفر، منتشر شد. در فروردین 1402 نیز شاهد انتشار گزارش سراسری حقوق و دستمزد بودیم که 74 هزار فرد شاغل در نظرسنجی مرتبط با آن شرکت کرده بودند.
در 19 فروردین 1403، جدیدترین گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن منتشر شد. در این گزارش حقوق شغل های مختلف در ایران 1402 به تفکیک اندازه شهر و سطح ارشدیت و همچنین میزان حقوق درخواستی افراد برای سال 1403 اعلام شد. تفاوت این گزارش با جدول حقوق کارگران 1403 این است که در آن از داده‌های بازار کار استفاده شده و انتظارات واقعی کارجویان را به نمایش می‌گذارد. برای تهیه این گزارش، نزدیک به 100 هزار نفر در نظرسنجی حقوق و دستمزد که از نیمه اسفند 1402 الی نیمه فروردین 1403 برقرار بود، شرکت کردند. در گزارش حقوق جاب ویژن برای سال 1403، حقوق بیش از 500 خانواده شغلی مختلف با در نظر گرفتن گروه شغلی، سطح ارشدیت و محل فعالیت (تهران، سایر شهرهای بزرگ یا شهرهای کوچک) تعیین شده است.
در گزارش حقوق و دستمزد 1403 چه می‌خوانید؟
در تحلیل گزارش حقوق و دستمزد می‌توان گفت که این گزارش شامل دو رویکرد اصلی است:
- بررسی وضعیت حقوق و دستمزد در ایران (شامل بررسی تغییرات حقوق و عوامل تاثیرگذار بر افزایش حقوق)
- مقایسه و بررسی افزایش درآمد بین گروه‌های شغلی متفاوت
در بخش اول، اطلاعاتی در رابطه با حقوق دریافتی در ایران و تغییرات آن در سال‌های اخیر ارائه شده است. سپس، عواملی مانند نوع دانشگاه محل تحصیل، سطح ارشدیت، شهر محل اشتغال و سابقه کاری بررسی می‌شوند و می‌توانید ببینید این فاکتورها چگونه بر درآمد کارکنان در سال 1403 و انتظار آنها برای افزایش حقوق، تاثیر می‌گذارند. در بخش بعدی هر کدام از این موارد جداگانه بررسی خواهند شد.
در ادامه، توصیه‌هایی کوتاه ولی مفید و کاربردی در اختیار کارکنان و کارفرمایان قرار می‌گیرند تا بتوانند مذاکره برای حقوق سال 1403 را به بهترین شکل ممکن پیش ببرند. در بخش بعدی نیز، سطح درآمدی هر کدام از گروه‌های شغلی به تفکیک سطح ارشدیت و جغرافیا، مورد بررسی قرار گرفته است.
استفاده از نمودارهای استاندارد آماری یکی از مهم‌ترین نکات در مورد این گزارش است. در این نمودارها که تا حد امکان ساده‌سازی شده‌اند؛ تجمیع داده‌ها در دسته‌بندی‌های کمتر از 10%، 10 تا 25%، 25 تا 50%، 50 تا 75%، 75 تا 90% و بالاتر از آن به نمایش درآمده است. به این ترتیب می‌توانید حقوق و دستمزد دریافتی خود را با سایر افراد مشابه خود مقایسه کرده و ببینید از چند درصد این افراد؛ دریافتی بیشتر یا کمتری دارید. همچنین در این نمودارها، میانه به شکل ویژه مورد توجه قرار گرفته و درصد افزایش حقوق مورد انتظار برای این نقطه، نمایش داده شده است.
میانه مشخص شده در نمودارها، به این معناست که تعداد افرادی که کمتر از این میزان حقوق می‌گیرند؛ با تعداد افرادی که بیشتر از این میزان حقوق می‌گیرند برابر است. این داده آماری به خوبی جایگاه و توزیع درآمد در هر گروه را نشان می‌دهد.
عوامل تاثیرگذار بر میزان حقوق 1403
بر اساس داده‌های به دست آمده، حقوق کارکنان بخش خصوصی تحت تاثیر 5 عامل مختلف قرار می‌گیرد که عبارتند از: گروه شغلی، سطح ارشدیت، سابقه کاری، شهر محل کار و نوع دانشگاه. میزان تاثیرگذاری عوامل دیگری همچون جنسیت و تحصیلات بر حقوق دریافتی نیز در گزارش جداگانه‌ای منتشر خواهد شد.
در کنار گزارش حقوق، می‌توانید هنگام مذاکره با کارفرمای خود از منابع دیگری برای تعیین حقوق منصفانه کمک بگیرید. برای مثال، با نگاهی به ماشین حساب حقوق و دستمزد جاب ویژن می‌توانید میزان حقوق دریافتی افرادی با موقعیت شغلی و سابقه کاری مشابه خود را مشاهده کنید.
بررسی میزان درآمد به تفکیک سطح ارشدیت
قطعا سطح ارشدیت و سمت سازمانی، یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر میزان درآمد مشاغل مختلف در ایران شمرده می‌شود. در این گزارش افراد به تفکیک سطح ارشدیت به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- کارمند
- کارشناس
- کارشناس ارشد
- مدیر
سطح ارشدیت بیشترین تاثیر را بر میزان حقوق کارکنان دارد. به طوری که افزایش آن می‌تواند باعث افزایش حداکثر سه برابری میانه حقوق و همچنین افزایش 70 درصدی حقوق شود (مقایسه حقوق 1403 با حقوق 1399 کارمندان و مدیران). همچنین، در سال 1403 حقوق مدیران تقریبا 3 برابر حقوق کارکنان است.
تاثیر شهر محل اشتغال بر حقوق و دستمزد
برای ملموس بودن گزارش و نمودارها، شهر محل کار را به سه گروه تقسیم‌بندی کردیم:
- تهران
- شهرهای بزرگ شامل: اصفهان، اهواز، تبریز، شیراز، کرج و مشهد، اهواز
- شهرهای کوچک شامل تمام شهرها به جز شهرهای بزرگ ذکر شده و تهران
بطور معمول، شهر محل فعالیت یکی از معیارهای اساسی در میانگین درآمد مشاغل در ایران است. اغلب مواقع، درآمد شغل ها در تهران بیشتر از سایر شهرهای بزرگ و همچنین شهرهای کوچک‌تر است. در لیست منتشر شده، می‌توانید کمترین، بیشترین و میانه حقوق شغل های مختلف در ایران را در این سه دسته‌بندی مشاهده کنید. در تحلیل گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن می‌توانیم مشاهده کنیم که میانه حقوق افرادی که در شهر تهران در بخش خصوصی کار می‌کنند، 30 درصد بیشتر از سایر شهرها است.
تاثیر نوع دانشگاه بر درآمد
اهمیت قبول شدن در دانشگاه سراسری در بین مردم بر کسی پوشیده نیست. یکی از دلایلی که افراد را برای پذیرفته شدن در دانشگاه‌های سراسری ترغیب می‌کند؛ امید به داشتن حقوق و دستمزد بالاتر نسبت به فارغ‌التحصیلان سایر دانشگاه‌هاست. اما نتایج منتشر شده در گزارش میزان افزایش حقوق کارکنان در سال‌های گذشته، حقیقت دیگری را نشان می‌دهد.
شرکت‌کنندگان در نظرسنجی بر اساس نوع دانشگاه محل تحصیل به چهار گروه تقسیم‌بندی می‌شوند:
- دانشگاه سراسری
- دانشگاه آزاد
- دانشگاه پیام نور، غیرانتفاعی و علمی-کاربردی و…
در گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن 1403 میزان حقوق درخواستی افراد در مشاغل مختلف به تفکیک دانشگاهی که در آن تحصیل کرده‌اند، مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس داده‌های این گزارش، عاملی که کمترین تاثیر را روی میزان حقوق افراد دارد، نوع دانشگاهی است که در آن تحصیل کردند. در واقع، حقوق دریافتی فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های دولتی (روزانه و شبانه) با حقوق فارغ‌التحصیلان دانشگاه آزاد برابر بوده و تنها 10 درصد از دانشگاه‌های دیگری همچون علمی کاربردی و پیام نور بیشتر است.
تاثیر میزان سابقه کار بر درآمد
به طور قطع، با افزایش سابقه کاری، حقوق و دستمزد شما هم افزایش خواهد داشت. اما این افزایش چقدر خواهد بود؟ با توجه به گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن، سال‌های فعالیت افراد روی میزان دستمزد آنها تاثیر قابل توجهی دارد. برای مثال، فردی که بیش از 10 سال سابقه کار دارد، دو برابر فردی تازه‌کار در همان موقعیت شغلی حقوق می‌گیرد. علاوه بر آن، میانه حقوق افرادی که در تهران فعالیت می‌کنند، 30 درصد بیشتر از حقوق افراد در سایر شهرهاست.
دسته‌بندی شرکت‌کنندگان در نظرسنجی و تحلیل گزارش حقوق و دستمزد بر اساس سابقه کار به شکل زیر صورت می‌گیرد:
- کمتر از دو سال
- دو تا پنج سال
- پنج تا ده سال
- ده سال و بالاتر
وضعیت حقوق و دستمزد در ایران چطور است؟
بخشی از تحلیل گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن به بررسی وضعیت حقوق در ایران اختصاص دارد. در این بخش علاوه بر مقایسه قدرت خرید میانه حقوق در ایران با سایر کشورها، تغییرات حقوق دریافتی در سال‌های اخیر مورد بررسی قرار گرفته است. حقوق نیروی کار در ایران با توجه به مبلغ دریافتی و نحوه تعیین آن به سه دسته کلی تقسیم می‌شود که عبارتند از؛ 1. بخش خصوصی 2. کارکنان دولت و 3. شاغلان با حداقل حقوق وزارت کار.
با توجه به نرخ تورم سالانه که توسط مرکز آمار ایران منتشر می‌شود، در سال 1402 میانه حقوق کارکنان بخش خصوصی، 6 درصد بالاتر از نرخ تورم بوده. این در حالی است که حداقل حقوق کارکنان دولت، 2 درصد و حداقل حقوق وزارت کار نیز 5 درصد از نرخ تورم پایین‌تر بوده است. در گزارش حقوق و دستمزد می‌توانید جزئيات مربوط به تغییرات حقوق این سه گروه را مشاهده کنید.
حقوق و دستمزد مشاغل مختلف چقدر است؟
مهم‌ترین پرسشی که در این گزارش به آن پاسخ داده می‌شود؛ میزان حقوق دریافتی مشاغل مختلف در سال 1402 و انتظار افراد برای افزایش حقوق در سال 1403 است. برای آنکه داده‌های گزارش از صحت و دقت بالایی برخوردار باشند؛ تنها اطلاعات مربوط به گروه‌های شغلی در گزارش قرار گرفته‌اند که تعداد بالایی از افراد شاغل در آن حوزه، در نظرسنجی شرکت کرده باشند. توزیع درآمدی هر کدام از گروه‌های شغلی، به تفکیک منطقه جغرافیایی (تهران، شهرهای بزرگ و شهرهای کوچک) و سطح ارشدیت (کارمند، کارشناس، کارشناس ارشد و مدیر) توسط نمودارهایی که در بخش‌های گذشته توضیح دادیم؛ به نمایش در می‌آیند.
در تحلیل گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن، می‌توانید ببینید افراد مشابه شما (از نظر شغل، سمت سازمانی و جغرافیا) چه حقوقی دریافت می‌کنند و چند درصد از افراد، بیشتر یا کمتر از شما دریافتی دارند. همچنین می‌توانید مقدار عادلانه و عرف بازار برای افزایش حقوق در سال ۱۴۰۳ را متوجه شده و با خیالی آسوده قرارداد ببندید.
در این گزارش می‌توانید درصد رشد میانه حقوق شغل مورد نظرتان نسبت به سال 1402 را مشاهده کنید. همچنین، در یک نمودار میانه حقوق دریافتی، میانه حقوق درخواستی و همچنین میانه حقوق در صورت رشد با تورم به شما نمایش داده می‌شود. برای هر موقعیت شغلی و سطح ارشدیت نیز داده‌هایی درباره میزان تقاضای بازار کار، رشد فرصت‌های شغلی، رقابت و رضایت شغلی در اختیار شما قرار می‌گیرد.
علاوه بر موارد ذکر شده؛ این گزارش به شما اجازه می‌دهد حقوق و دستمزد مشاغل مختلف را با هم مقایسه کرده و با پردرآمدترین مشاغل آشنا شوید. این امکان، برای افرادی که به تازگی قصد ورود به بازار کار را دارند و می‌خواهند بهترین مشاغل و فرصت‌های استخدامی را از لحاظ میزان حقوق انتخاب کنند، بسیار مفید و کارآمد است.
سخن پایانی
هر سال هنگام امضای قراردادهای جدید، شاهد ناراحتی و عدم اعتماد کارفرما و کارمندان نسبت به یکدیگر هستیم. نبود شفافیت و شایعات مربوط به رقم‌های دریافتی در سازمان‌های بزرگ هم به این مشکلات دامن می‌زند. هدف نهایی جاب ویژن از انتشار سالانه گزارش حقوق و دستمزد، این است که کشمکش‌های بین کارفرما و کارکنان در ابتدای سال جدید؛ کاهش یابد.
با توجه به دقت و صحت بالا و تحلیل گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن، این گزارش می‌تواند به مرجعی برای محاسبه حقوق مشاغل مختلف در ایران بصورت عادلانه، تبدیل شود. این گزارش، هر ساله با همراهی جمع کثیری از شما عزیزان تهیه و منتشر می‌شود و امیدواریم این روند در سال‌های آتی هم ادامه داشته و شاهد شکل‌گیری فضای کاری شفاف و آگاه درباره حقوق و دستمزد باشیم.
نویسنده
اشتراک گذاری
بدون دیدگاه 
