سندروم فرسودگی شغلی چیست؟
«فرسودگی شغلی» یا «burnout»، نوع خاصی از خستگی فیزیکی یا روانی مرتبط با کار است که شامل احساس عدم موفقیت و از دست دادن هویت شخصی می‌شود.
برخی از کارشناسان معتقدند که شرایط روانی مختلفی مانند افسردگی، در بروز فرسودگی شغلی تاثیرگذار هستند. همچنین، عوامل فردی، مانند ویژگی‌های شخصیتی و زندگی خانوادگی نیز، بر افرادی که فرسودگی شغلی را تجربه می‌کنند، تأثیر می‌گذارد.
علت هرچه که باشد، فرسودگی شغلی می‌تواند بر سلامت جسمی و روانی شما تأثیر منفی بگذارد. بنابراین، شناخت هرچه بیشتر این سندروم و راهکارهای مقابله با آن می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی حرفه‌ای و شخصی شما کمک کند. در این مقاله به بررسی دلایل و علائم فرسودگی شغلی کارمندان و راهکارهای مقابله با آن می‌پردازیم.
سندروم فرسودگی شغلی چیست؟
فرسودگی شغلی حالتی از فرسودگی عاطفی، ذهنی و جسمی ناشی از استرس مزمن و کنترل نشده در محل کار است. تجربه مداوم استرس، باعث کاهش علاقه یا انگیزه کاری شده و در نهایت به فرسودگی شغلی در سازمان منجر می‌شود. فرسودگی شغلی در عصر مدرن به یک مسئله جدی شغلی تبدیل شده است و 3 نشانه اصلی و مهم دارد:
- احساس کاهش شدید انرژی و خستگی مداوم
- منفی‌گرایی یا داشتن افکار بدبینانه درباره شغل و کاهش اعتماد به نفس
- کاهش عملکرد و کناره‌گیری اجتماعی در محیط کار
عواملی مانند کار بیش از حد و اضافه کاری اجباری، محدودیت زمانی و ضرب‌الاجل‌های کاری متعدد، حقوق کم، تاثیرگذار نبودن و عدم وجود چالش‌های سازنده در شغل، نبود عدالت، صداقت، اعتماد یا پذیرش در محیط کار، نداشتن کنترل و اختیار بر وظایف کاری و نبود اهداف و مسیر کاری مشخص، از رایج‌ترین دلایل بروز فرسودگی شغلی در کارکنان هستند.
مطلب مرتبط: فشار روانی در محیط کار و راهکارهای پیشگیری از آن
علائم هشدار دهنده فرسودگی شغلی
علائم اصلی و رایجی که نشان دهنده فرسودگی شغلی هستند به 3 دسته طبقه‌بندی می‌شوند:
اختلالات عاطفی
- احساس غم
- احساس افسردگی
- بدخلقی و عصبانیت مداوم
- بی‌ثباتی خلق و خو
- احساس نارضایتی شغلی
تغییرات فکری و نگرشی
- بدبین بودن
- سرزنش دیگران
- احساس تردید یا مشکوک بودن
- پاسخگو نبودن و عدم مسئولیت‌پذیری
- عدم اعتماد به نفس
تغییرات رفتاری
- اهمال کاری
- عدم اشتیاق
- تکانشی بودن
- ناتوانی در مدیریت زمان
- فقدان انگیزه برای بیدار شدن و رفتن به سر کار
- دیر رسیدن مداوم به محل کار
- عدم تمرکز
- احساس ناراحتی در حین کار
تاثیرات سندروم فرسودگی شغلی
سندروم فرسودگی شغلی اثرات فیزیکی، روانی و عملکردی مختلفی بر کارمندان دارد که در ادامه به طور جداگانه آورده شده‌اند.
تاثیرات فیزیکی
- خستگی مزمن
- سردرد
- بدن درد
تاثیرات ذهنی و روانی
- احساس ناامیدی
- عدم اشتیاق و انگیزه
- اختلال خواب
تاثیرات عملکردی
- غیبت مکرر
- دیر رسیدن به محل کار
- کاهش عملکرد کاری
- استعفا از کار
راهکارهایی برای غلبه بر فرسودگی شغلی
فشارهای سازمانی و تجربه مداوم احساس استرس و اضطراب، منجر به فرسودگی شغلی شده و همانطور که اشاره شد، اثرات مخرب زیادی بر سلامت جسمی و ذهنی افراد خواهد داشت. اگر با فرسودگی شغلی دست و پنجه نرم می‌کنید، راهکارهای معرفی شده در ادامه، می‌توانند در مقابله با این شرایط به شما کمک کنند.
کنترل شرایط را در دست بگیرید
فرسودگی شغلی می‌تواند باعث شود احساس ناتوانی کنید. ممکن است احساس کنید که توانایی مدیریت شرایط و مشکلات پیش آمده را ندارید. عوامل بیرونی مختلفی می‌توانند بر بروز افسردگی شغلی اثر گذار باشند که شما کنترلی بر آن‌ها ندارید، اما این قدرت را دارید که کنترل رفتارها و کارهای خودتان را در دست گرفته و شرایط را تغییر بدهید. برای داشتن کنترل بیشتر بر شرایط:
اولویت بندی کنید: لیستی از کارهایی که باید انجام شود تهیه کرده و کارهایی که اهمیت و ضرورت بالاتری دارند را در اولویت قرار بدهید. گاهی حجم زیاد کار باعث می‌شود تا نتوانیم درک درستی از میزان ضرورت و اهمیت آن‌ها داشته و درگیر کارهایی شویم که تنها وقتمان را می‌گیرند.
کمک بگیرید: بپذیرید که همیشه نمی‌توانید همه کارها را خودتان انجام دهید، بنابراین اگر کارهایتان بیش از توان شما هستند، بهتر است بخشی از آن‌ها را به فرد یا افرادی که مورد اطمینان شما هستند بسپرید.
کار را از زندگی شخصی جدا کنید: یکی از کارهایی که به درمان فرسودگی شغلی کمک می‌کند، ایجاد مرز مشخص و تعادلی منطقی بین کار و زندگی شخصی است. زمانی که ساعت کاری به پایان می‌رسد، کارها را رها کرده و برای استراحت و تفریح خود وقت بگذارید.
در مورد نیازهای خود قاطع باشید: با دیگران صحبت کنید و اگر نیاز به حمایت دارید آن را بیان کنید. صحبت کردن با کارفرما درباره مشکلاتی که در محل کار داشته و نیازهایی که دارید نیز می‌تواند به بهبود شرایط شما کمک کند.
مراقبت از خود را در اولویت قرار دهید
یکی از مهم‌ترین دلایل خستگی و احساس فرسودگی شغلی، داشتن یک سبک زندگی ناسالم است. اهمیت دادن به عادات خواب، تغذیه مناسب، ورزش، داشتن ارتباطات اجتماعی، و تمرین‌هایی برای آرامش ذهنی، مانند مدیتیشن، یادداشت روزانه افکار، و وقت گذرانی در طبیعت، می‌توانند انرژی جسمی و ذهنی شما را افزایش بدهند.
اگر فکر می‌کنید فرصت کافی برای ورزش، استراحت یا تفریح ندارید، به مدت یک هفته، تمام کارهای خود را یادداشت کرده و ببینید که زمان خود را در طول روز به چه کارهایی اختصاص می‌دهید. این کار به شما کمک می‌کند تا دید بهتری نسبت به نحوه گذراندن وقت خود پیدا کرده و وظایف، افراد و موقعیت‌هایی را که ضروری نیستند و تاثیر منفی بر شما دارند را محدود یا حذف کنید.
علاوه بر موارد گفته شده، ذهنیت شما می‌تواند موجب فرسودگی شغلی شود. در حالی که استراحت، تفریح و ورزش می‌توانند خستگی را کاهش دهند، اما به طور کامل موجب درمان فرسودگی شغلی نمی‌شوند. در محیط کار، ممکن است همچنان با همان حجم کاری بیش از حد، درگیری‌های فردی و بی‌عدالتی روبرو باشید. بنابراین، طرز فکر و ذهنیت شما در چنین شرایطی اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
مطلب مرتبط: زمان استراحت در محیط کار را چگونه باید سپری کرد؟
ارتباطات خود را گسترش بدهید
بهترین درمان برای فرسودگی شغلی، به ویژه زمانی که ناشی از بدبینی و ناکارآمدی باشد، گسترش تعاملات بین فردی و توسعه مستمر شخصی و حرفه‌ای است. گسترش روابط مثبت و معنادار، فرصت‌های یادگیری بیشتری برای شما ایجاد می‌کند. همچنین، داوطلب شدن برای مشاوره دادن به دیگران یکی دیگر از راه‌های بسیار مؤثر برای خروج از چرخه منفی فرسودگی شغلی است.
این احتمال وجود دارد که سایر همکاران در سازمان شما نیز با مشکل فرسودگی شغلی مواجه باشند. گسترش ارتباطات در چنین شرایطی به افزایش حمایت متقابل، شناسایی مشکلات، و طوفان فکری برای پیدا کردن راه‌حل‌های موثر کمک خواهد کرد.
نسبت به خودتان دلسوزانه رفتار کنید
فرسودگی شغلی می‌تواند با احساس شکست و از دست دادن هدف یا مسیر زندگی همراه باشد. ممکن است احساس کنید که نمی‌توانید کاری را به درستی انجام دهید یا هرگز به اهداف خود نخواهید رسید. در این شرایط ممکن است گفتگوی منفی درونی و خودانتقادی شما تشدید شود. بنابراین، باید حس همدلی را نسبت به خودتان تقویت کنید.
به این فکر کنید که اگر دوستتان در موقعیت مشابهی قرار داشت به او چه می‌گفتید؟ به احتمال زیاد، به جای سرزنش، سعی می‌کنید او را آرام کرده و برای بهبود شرایط به او کمک کنید. پس مهم است که همین میزان عشق و حمایت را نسبت به خودتان نیز داشته باشید. به خودتان یادآوری کنید که لازم نیست کامل باشید، و اینکه نیاز به استراحت دارید، اشکالی ندارد.
در نهایت، تنها کاری که می‌توانید انجام دهید این است که در هر لحظه متناسب با انرژی، توان و ظرفیت خود، بهترین کار را انجام بدهید و خودتان را بابت نقاط ضعف و ناتوانی‌ها سرزنش نکنید.
مطلب مرتبط: راهنمای جامع استخدام؛ چگونه دنبال کار بگردیم؟
کارهایی را انجام بدهید که خوشحالتان می‌کند
فرسودگی شغلی می‌تواند شما را خسته کند و ممکن است فراموش کنید که قبلا از انجام چه کارهایی لذت می‌بردید. ممکن است اشتیاق و انگیزه خود را برای شغلی که زمانی دوست داشتید از دست داده باشید و هر روز که سر کار می‌روید احساس عصبانیت و ناراحتی کنید. شاید در بهترین سایت استخدام به دنبال فرصت‌های شغلی جدیدی هستید که بتوانند حس و حالتان را تغییر بدهند.
احتمالا دیگر به سرگرمی‌های مورد علاقه‌تان اهمیت نمی‌دهید، یا به دلیل کمبود انرژی برای گفتگو، به پیام‌های دوستان پاسخ نمی‌دهید. حتی ممکن است دائماً عصبانی شوید و بدون اینکه منظوری داشته باشید به همسر یا دیگر اعضای خانواده خود ضربه بزنید.
برای مقابله با این احساسات، فهرستی از کارهایی را تهیه کنید که باعث شادی شما می‌شوند. این کارها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پیاده‌روی طولانی با یک دوست صمیمی
- وقت‌گذرانی با فرزندان در پارک
- خواندن کتاب در یک جای دنج
- رفتن به رستوران مورد علاقه
- و…
هر هفته برای انجام فعالیت‌هایی که در لیستتان نوشتید وقت بگذارید و این عادت را حفظ کنید.
با یک درمانگر صحبت کنید
رویارویی و مقابله با فرسودگی شغلی، به خصوص زمانی که بر روابط شخصی و کیفیت زندگی شما تأثیر گذاشته باشد، آسان نیست. گاهی شرایط از کنترل شما خارج شده و برای بهبود آن نیاز به کمک روانشناس دارید. اگر با احساس ناامیدی، تغییر مداوم خلق و خو، و افکار صدمه زدن به خود یا دیگران مواجه هستید، وقت آن رسیده است که از یک فرد حرفه‌ای کمک بگیرید.
یک درمانگر می‌تواند با ارائه پرسشنامه و راهکارهای روانشناسی، به شما در شناسایی علل، روش‌های مقابله و درمان، و مدیریت هرگونه مساله‌ای که در بروز فرسودگی شغلی اثرگذار بوده است، کمک کرده و راهنمایی حرفه‌ای ارائه دهد.
جمع‌بندی
فرسودگی شغلی یکی از مشکلات رایجی است که اغلب افراد شاغل با آن مواجه می‌شوند. دلایل متعددی از جمله فشار کاری زیاد، انجام کار تکراری، محیط کار مسموم و ناعادلانه، دریافت حقوق کم و… می‌توانند منجر به بروز سندروم فرسودگی شغلی شوند. در این مقاله به بررسی علایم و نشانه‌ها، دلایل و راهکارهای مقابله با فرسودگی کاری پرداختیم.
در برخی موارد، دریافت مشاوره شغلی و تغییر شغل می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند. هرچند، بسته به دلایل بروز فرسودگی، درمان آن نیز متفاوت خواهد بود. در نهایت، اگر تغییرات شدید خلق و خو، ناامیدی و داشتن افکار آسیب به خود یا دیگران را تجربه می‌کنید، لازم است که با مراجعه به روانشناس، از کمک حرفه‌ای برای بهبود شرایط بهره‌مند شوید.
نویسنده
اشتراک گذاری
بدون دیدگاه 
