راهنمای استخدام کارشناس ایمنی و بهداشت محیط کار (HSE)؛ شرایط و الزامات شغلی

یکی از دغدغه‌های مهم و ضروری سازمان‌ها و کسب‌وکارها، حفظ امنیت و ایمنی کارگران و محیط کار است. ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست کار در سال‌های اخیر به یکی از مفاهیم مهم و ضروری تبدیل شده است و بسیاری از سازمان‌ها به دنبال استخدام کارشناس ایمنی یا HSE هستند. کارشناس ایمنی با شناسایی ریسک و خطر و ارائه راهکارها و استراتژی‌های پیشگیرانه، از خطرات و حوادث جلوگیری می‌کند و باعث افزایش راندمان و بازدهی کارگران و محیط کار می‌شود.

کارشناس ایمنی به صرفه‌جویی در هزینه‌ها، کاهش هزینه‌های مالی گزاف و افزایش بهره‌وری محیط کار کمک می‌کند و نقش مهمی در سودآوری و حفظ سرمایه‌های مالی و انسانی یک سازمان دارد. بنابراین شغل کارشناس یا متخصص ایمنی و بهداشت شغلی کلیدی و مهم است و به همین دلیل سطح درآمد و حقوق خوبی نیز دارد.

در این مقاله قصد داریم در مورد شرایط، تحصیلات موردنیاز و شرح وظایف شغلی کارشناس ایمنی صحبت کنیم و دید جامع و کاملی از بازار کار و موقعیت‌های استخدامی کارشناس HSE ارائه کنیم. در ادامه این مقاله با سایت استخدامی جاب ویژن همراه باشید.

HSE چیست و از چه سالی در ایران اجرا شده است؟

HSE از ابتدای سه کلمه انگلیسی Health, Safety و Environment تشکیل شده و به معنای بهداشت کار، ایمنی کار و محیط زیست است.

بعد از انقلاب صنعتی، به دلیل افزایش آمار مرگ‌ومیر کارگران مباحثی حول بهداشت و ایمنی محیط کار مطرح گردید و وجود کارخانجات آلاینده بحث محیط‌زیست را نیز به میان آورد. به همین دلیل موضوع ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست به یکی از دغدغه‌های کسب‌وکارها و سازمان‌های صنعتی و تولیدی تبدیل شد.

درواقع، HSE کنترل و مدیریت مباحث مربوط به بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست در پروژه‌های مختلف را بر عهده دارد و هر یک از شاخه‌های آن به جنبه‌ای خاص می‌پردازد.

بهداشت (health): موضوع بهداشت عمومی و فردی، بهداشت محیط و بهداشت حرفه‌ای اهمیت بالایی در سازمان‌ها دارد. بهداشت فردی به سلامت مجموعه افراد و پرسنل مرتبط است و بهداشت محیط در رابطه با سازمان و محیط کار و بهداشت حرفه‌ای نیز مستلزم تحلیل‌های شغلی است.

ایمنی (Safety): در هر سازمان و کسب‌وکاری با توجه به زمینه فعالیتش، برخی مخاطرات ایمنی وجود دارد که در صورت شناسایی به‌موقع و رفع آن‌ها می‌توان از بروز حوادث جلوگیری کرد. بحث ایمنی به زیرشاخه‌های مختلفی تقسیم می‌شود:

• ایمنی در عملیات شامل کار در ارتفاع، ایمنی تجهیزات و ماشین‌آلات، جوشکاری و برشکاری و …
• ایمنی در سازمان شامل ایمنی انبار، محصورسازی، مدیریت حریق و آتش‌سوزی، نصب علائم هشداردهنده و …
• ایمنی اشخاص شامل حذف یا کاهش مخاطرات و تهدیدهای بالقوه و لزوم استفاده از تجهیزات حفاظت فردی می‌شود.

محیط‌زیست (Environment): به محیط فعالیت سازمان شامل هوا، آب، خاک، گیاهان، جانوران، انسان‌ها و منابع طبیعی می‌پردازد و تلاش می‌کند تأثیرات منفی و مخرب و آلاینده فعالیت سازمان بر محیط‌زیست را به حداقل برساند.

در سال 1382 و با پیگیری‌های دکتر مرتضوی در وزارت نفت، سیستم مدیریت اجرایی HSE پیاده‌سازی شد و به دنبال آن وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز دپارتمانی به نام HSEE ایجاد کرد.

تحصیلات موردنیاز برای استخدام کارشناس ایمنی و رشته HSE در دانشگاه

اکثر کارشناسان ایمنی تحصیلات مرتبط با HSE دارند و در دوره دانشگاه در رشته کارشناسی بهداشت و ایمنی یا رشته‌های مرتبط مثل مهندسی، بیولوژی یا شیمی درس‌خوانده‌اند. برای استخدام در اکثر سازمان‌ها داشتن مدرک کارشناسی ایمنی کفایت می‌کند، اما ممکن است برخی سازمان‌ها و شرکت‌ها فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد را در اولویت جذب قرار بدهند.

برای مشاهده آگهی‌های استخدام کارشناس ایمنی و بهداشت کلیک کنید.

سابق بر این، مباحث امنیت و بهداشت محیط به‌صورت دوره‌های آموزشی برگزار می‌شد و کسانی که این دوره‌ها را سپری می‌کردند به عنوان کارشناس ایمنی شناخته می‌شدند. بااین‌حال، در سال‌های اخیر برخی دانشگاه‌ها به ویژه دانشگاه آزاد اقدام به ایجاد رشته دانشگاهی مدیریت و مهندسی HSE کردند که البته مخالفان زیادی دارد؛ چرا که در کشورهای پیشرو چنین رشته‌ای با این مشخصات وجود ندارد.

ازجمله رشته‌های مرتبط با ایمنی و بهداشت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

در مقطع کارشناسی: مهندسی بهداشت حرفه‌ای، مهندسی بهداشت محیط، مهندسی ایمنی صنعتی و محیط کار، مهندسی ایمنی صنعتی، ارگونومی و مهندسی ایمنی با گرایش بازرسی فنی

در مقطع کارشناسی ارشد: مهندسی ایمنی صنعتی، مهندسی بهداشت محیط، مهندسی بهداشت حرفه‌ای، مهندسی شیمی با گرایش HSE، مهندسی ایمنی و بازرسی فنی، رشته بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست

کارشناس ایمنی چه وظایف و مسئولیت‌هایی دارد؟

کارشناس ایمنی و بهداشت همان‌طور که از نام شغلش مشخص است وظیفه مدیریت و کنترل مسائل مربوط به ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست کار را بر عهده دارد. کارشناس اچ اس ای در سازمان‌های متنوعی می‌تواند مشغول به کار شود و شرح وظایفش با توجه به محیط کار متفاوت خواهد بود. بااین‌حال، به‌طورکلی می‌توان وظایف کارشناس ایمنی را به شرح زیر بیان کرد:

• شناسایی ریسک و خطرات بالقوه محیط کار و ارائه راهکارهایی برای حذف یا کاهش آن
• اطمینان از عملکرد صحیح و بی‌خطر تجهیزات و ماشین‌آلات
• سرکشی و ثبت هرگونه حادثه، نقص، خرابی یا خطر بالقوه و ارائه گزارش به مدیریت
• به‌روزرسانی قوانین و مقررات ایمنی و در صورت لزوم افزودن مقررات جدید برای حفظ ایمنی محیط کار

پیشگیری و ایمنی کارگران و محیط کار

کارشناس ایمنی وظیفه جلوگیری از آسیب رسیدن به کارگران، اموال، محیط زیست و عموم مردم را بر عهده دارد. برای دستیابی به این هدف، این کارشناسان کارهای مختلفی مانند طراحی فضاهای کاری ایمن، بازرسی ماشین‌آلات و تجهیزات و حتی آزمایش کیفیت هوا را انجام می‌دهند.

کاهش و به حداقل رساندن هزینه‌ها، نگهداشت کارگران و بهره‌وری تجهیزات

علاوه بر ایمن‌سازی محیط کار، یکی دیگر از مسئولیت‌های کارشناس ایمنی، افزایش بهره‌وری و بازدهی کارگران از طریق کاهش غیبت و خرابی و نقص تجهیزات است. یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این موقعیت شغلی، صرفه‌جویی در هزینه‌های مالی شرکت از طریق کاهش پرداخت غرامت به کارگران و همچنین پیشگیری از پرداخت جریمه‌های دولتی است.

مطالب مرتبط: ساخت رزومه با رزومه ساز آنلاین جاب ویژن

بررسی‌ها و اقدامات ایمنی

کارشناس ایمنی در سازمان و ادارات دولتی می‌تواند مشغول به کار شود. بسیاری از کارشناسان HSE در ادارات و سازمان‌های دولتی کار می‌کنند و با انجام بازرسی‌های ایمنی، شرکت‌هایی که از قوانین ایمنی پیروی نمی‌کنند را جریمه می‌کنند. این موقعیت شغلی اغلب برای اطمینان از ایمنی محل کار نیاز به همکاری با تکنیسین‌های ایمنی و بهداشتی شغلی دارد.

کارشناس ایمنی محیط کار را تجزیه‌وتحلیل می‌کند و برنامه‌هایی برای کنترل، حذف و جلوگیری از بیماری یا آسیب و خطر طراحی می‌کند. این امر به‌ویژه در صنعت بیوتکنولوژی که خطرات شیمیایی، فیزیکی، رادیولوژی و بیولوژیکی وجود دارد بسیار مفید و حائز اهمیت است.

یکی دیگر از اقدامات ایمنی کارشناس ایمنی، توجه به وضعیت ارگونومی تجهیزات برای بهبود وضعیت مناسب بدن، افزایش راحتی و سلامت کارگران و کاهش خستگی و بازدهی کاری است.

اطمینان از انطباق کلی فرآیند کار با قوانین و سیاست‌های مصوبه

کارشناسان ایمنی با بازرسی‌های روزانه و مطلع کردن مدیریت راجع به موارد نقض قوانین دولتی و شهرداری، قوانین و سیاست‌های کلی منابع انسانی شرکت یا وضع قوانین و استراتژی‌های جدید از بسیاری از مشکلات و دردسرهای قانونی و حقوقی در آینده پیشگیری می‌کند.

این افراد همچنین در مورد هزینه و میزان اثربخشیِ برنامه‌های ایمنی و بهداشتی راهکارهایی به مدیریت سازمان ارائه می‌کنند. برخی از کارشناسان با بررسی اطلاعات و سوابق گذشته و منابع اطلاعاتی دیگر، خطرات بالقوه را شناسایی و روش‌هایی برای پیشگیری از آن‌ها اتخاذ می‌کنند.

کارشناس ایمنی این روش‌ها را برای ارزیابی تجهیزات، محصولات، امکانات یا فرآیندهای مالی به کار می‌برند. به‌عنوان‌مثال ممکن است یک متخصص HSE از طریق بررسی اطلاعات مربوط به یک حادثه یا آسیب بتواند ریشه مشکل (نقص یا خرابی سیستم، خطای انسانی، ناکارآمدی روش‌ها و …) را شناسایی و آن‌ها را از بین ببرد.

مهارت‌ها و ویژگی‌های فردی لازم برای استخدام کارشناس ایمنی و بهداشت

شغل کارشناس ایمنی و بهداشت محیط کار یکی از مشاغل حساس و کاربردی است و نقش مهمی در جلوگیری‌های از حوادث، آسیب‌های مالی و جانی و حفظ امنیت کارگران و محیط کار دارد. به همین دلیل سازمان‌ها موقع استخدام کارشناس ایمنی و بهداشت برخی ویژگی‌ها و مهارت‌های فردی را مدنظر قرار می‌دهند. برخی از ویژگی‌های یک متخصص اچ اس ای عبارت‌اند از:

ارتباطات میان فردی قوی

کارشناس ایمنی برای انجام وظایفش دائماً به ارتباط با مدیران و رهبران کسب‌وکار، ارتباط با قانون‌گذاران و همین‌طور ارتباط با کارگران و پرسنل مجموعه دارد. به همین دلیل این فرد نیازمند روابط عمومی قوی و مهارت‌های ارتباطی قوی و بالایی است و هرچقدر در این زمینه مهارت بالاتری داشته باشد بهتر می‌تواند مسئولیت‌های شغلی‌اش را انجام بدهد.

مهارت‌های نوشتاری و گفتاری قوی

علاوه بر این، به دلیل مورد اول که گفتیم، کارشناس ایمنی به مهارت‌های ارتباطی نوشتاری، کلامی و شفاهی بالایی نیاز خواهد داشت. کارشناس HSE در موارد مختلف ممکن است نیازمند نوشتن دستورالعمل‌ها، توصیه‌ها و راهنمایی‌های کتبی و همین‌طور ارائه گزارش‌های کتبی و شفاهی به مدیران داشته باشد.

توانایی حل مسئله و مدیریت بحران

شغل کارشناس ایمنی مدام با خطرات و ریسک‌های کاری سروکار دارد و باید توانایی بالایی در شناسایی خطرات بالقوه، توانایی ارائه بهترین و مؤثرترین راهکارهای پیشگیرانه و همین‌طور مدیریت بحران در مواقع بروز حادثه و آسیب داشته باشد. وقتی در بخشی از محیط کار مشکل یا خطری به وجود می‌آید کارشناس ایمنی معمولاً اولین فردی است که از منطقه بازدید می‌کند و باید بتواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن، مشکل را شناسایی و ریشه‌یابی کند و اقدامات مقتضی را انجام بدهد.

مهارت و توانایی مدیریت و رهبری

توانایی مدیریت یکی از مؤلفه‌های لازم برای استخدام کارشناس ایمنی است و این فرد باید بتواند به بهترین شکل یک موقعیت و افراد حاضر در آن موقعیت را مدیریت و رهبری کند. هرچقدر مهارت‌های مدیریتی کارشناس ایمنی بهتر باشد به شکل مؤثرتری می‌تواند وظایف مربوط به ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست را انجام دهد.

مدیریت زمان و زمان‌بندی دقیق

در مواقعی که خطری بالقوه در محیط کار وجود دارد زمان نقش کلیدی و تأثیرگذاری دارد و هرچه زودتر مشکل شناسایی و حل شود می‌تواند از هزینه‌های مالی و جانی جلوگیری کند. بنابراین کارشناس ایمنی باید مدیریت زمان و زمان‌بندی دقیقی داشته باشد و با ارائه راهکارهای مؤثر در کوتاه‌ترین زمان ممکن، مشکل و خطر را برطرف کند.

قدرت تجزیه‌وتحلیل بالا

در یک محیط کاری گاهی موقعیت‌های پیچیده‌ای به وجود می‌آیند که درک آن‌ها، شناسایی مشکل و ارائه راهکار نیازمند قدرت تجزیه‌وتحلیل و آنالیز قوی و بالایی است. به همین دلیل برای استخدام کارشناس ایمنی لازم است فرد از مهارت‌های تجزیه‌وتحلیل و ادراک بالایی برخوردار باشد و بتواند مسائل را از جنبه‌های مختلف تحلیل و بررسی کند.

توجه، دقت و ریزبینی

کارشناس ایمنی برای اینکه بتواند کوچک‌ترین و جزئی‌ترین نشانه‌های خطر و مشکل را شناسایی کند به توجه و دقت بالایی نیاز دارد. توجه به جزئیات، هشیاری بالا و دقت زیاد به فرد کمک می‌کند زودتر از هرکسی متوجه مشکلات بالقوه و خطرات احتمالی بشود و هرچه سریع‌تر اقدامات ایمنی را انجام دهد.

مطالب مرتبط: آگهی های استخدام امروز

چه سازمان‌هایی به استخدام کارشناس ایمنی نیاز دارند؟

در حال حاضر بحث امنیت، بهداشت کار و محیط‌زیست اهمیت بالایی پیدا کرده است و سازمان‌های مختلف برای کاهش هزینه‌ها و افزایش بازدهی و کارآمدی کار به استفاده از استراتژی‌های HSE نیاز دارند. به همین دلیل کسب‌وکارها و سازمان‌های متنوعی به استخدام کارشناس ایمنی نیاز دارند و این شغل روزبه‌روز بازار کار بهتری پیدا می‌کند.

برخی از این کارفرماها و سازمان‌ها عبارت‌اند از:

• صنایع تولید مواد شیمیایی و صنایع وابسته به آن
• شرکت‌های مربوط به شبکه حمل‌ونقل
• شرکت‌های ساختمانی
• شرکت‌های خودروسازی و تجهیزات مربوطه
• کارخانجات مختلف تولید و ذوب فلزات
• مؤسسات آموزشی و تربیتی
• شرکت‌های مهندسی
• آتش‌نشانی و خدمات امداد و نجات
• صنایع غذایی، نوشیدنی و دخانیات
• بیمارستان‌ها و کلینیک‌های درمانی
• هتل‌ها و رستوران‌های زنجیره‌ای
• کارخانه‌های صنعتی، فرآوری و تولیدی
• شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ با تعداد پرسنل و کارکنان بالا
• مقامات محلی و سازمان‌ها و ادارات دولتی
• شرکت‌های پتروشیمی، نفت و گاز و شرکت‌های وابسته به آن
• مخابرات و شرکت‌های ارتباطات دوربرد
• دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها

میزان حقوق و دستمزد کارشناس و متخصص ایمنی و HSE در ایران چقدر است؟

گزارش سراسری حقوق و دستمزد جاب ویژن، میانگین حقوق دریافتی در سال 1400 و حقوق مورد انتظار در سال 1401 مربوط به بیش از 60 گروه و عنوان شغلی را مورد نظرسنجی قرارداد. نتیجه این گزارش می‌تواند معیار و مبنای خوبی برای آگاهی در مورد میانگین حقوق در هر گروه شغلی باشد.

میانگین حقوق متخصص ایمنی و بهداشت در شهر تهران

بر اساس نتایج این گزارش، در گروه شغلی محیط‌زیست، ایمنی و امنیت (HSE) یک کارشناس ایمنی شاغل در شهر تهران در سال 1400 به‌طور میانگین 6.7 میلیون تومان حقوق ماهیانه داشته که انتظار می‌رود این مبلغ در سال 1401 به 8.4 میلیون افزایش پیداکرده باشد.

در مقطع کارشناسی ارشد نیز، میانگین حقوق و دستمزد متخصص اچ اس ای در شهر تهران حدود 8.5 میلیون تومان بوده و شاغلین فعال در این حوزه انتظار داشته‌اند حقوقشان در سال 1401 به 11.8 میلیون تومان در ماه افزایش پیدا کند.

در سطح مدیریت نیز میانگین حقوق ماهیانه افراد در تهران برابر با 11.5 میلیون تومان در سال 1400 بوده است و مدیران ایمنی و بهداشت انتظار داشته‌اند حقوقشان در سال 1401 با افزایش 25% به 14.4 میلیون تومان افزایش پیدا کند.

میانگین حقوق در شهرهای بزرگ

میانگین حقوق گروه شغلی ایمنی و بهداشت در سطح شغلی کارشناس در سال 1400 برابر با 6.4 میلیون تومان بوده و شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی انتظار داشتند میانگین حقوقشان در سال 1401 به 8.8 میلیون تومان برسد.

در سطوح شغلی کارشناس ارشد و مدیر، میانگین حقوق دریافتی در سال 1400 برابر با 7 میلیون تومان بوده و شرکت‌کنندگان انتظار افزایش 33 درصدی حقوق برابر با 9.3 میلیون تومان را در سال 1401 داشته‌اند.

لازم به ذکر است منظور از شهرهای بزرگ در این گزارش، شهرهای کرج، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز و اهواز هستند.

میانگین حقوق و دستمزد در شهرهای کوچک

در شهرهای کوچک، میانگین حقوق و دستمزد کارشناس ایمنی مانند شهر تهران و برابر با 6.7 میلیون بوده و در سال 1401 انتظار می‌رود این مبلغ به 8.6 میلیون تومان رسیده باشد.

در سطح کارشناسی ارشد و مدیر نیز متوسط حقوق حدود 7.4 میلیون تومان بوده و انتظار می‌رود با 23% افزایش این رقم به 9.1 میلیون تومان افزایش پیداکرده باشد.

توجه: منظور از شهرهای کوچک در این گزارش، همه شهرها به‌جز دو گروه بالا هستند.

برای مشاهده و دانلود رایگان گزارش سراسری حقوق و دستمزد 1400 کلیک کنید.

جمع‌بندی

شغل کارشناس یا متخصص HSE یکی از مشاغل مهم و ضروری در هر سازمان و کسب‌وکاری است و وظیفه‌اش حفظ ایمنی کار، بهداشت کار و مسائل مربوط به محیط‌زیست پیرامون کار است. در حال حاضر بسیاری از سازمان‌ها و کارخانجات مثل شرکت‌های پتروشیمی و نفتی، کارخانجات ذوب فلزات، بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها و ادارات و سازمان‌های دولتی و خصوصی برای پیشگیری از حوادث و خطرات بالقوه به استخدام کارشناس ایمنی نیاز دارند.
کارشناس ایمنی معمولاً در رشته‌های مرتبط با ایمنی، بهداشت محیط، شیمی و HSE تحصیل‌کرده‌اند و اغلب با مدرک کارشناسی می‌توانند مشغول به کار شوند. هرچند برخی سازمان‌ها و شرکت‌ها به دلیل حساسیت این شغل، ترجیح می‌دهند فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد و حتی بالاتر را استخدام کنند.

ایمنی و بهداشت، شغلی حساس با مسئولیت کاری فوق‌العاده بالاست و فردی برای این کار مناسب است که علاوه بر مهارت‌های تخصصی، ویژگی‌های فردی لازم مثل مدیریت بحران، توانایی حل مسئله، قدرت تجزیه‌وتحلیل بالا و مهارت‌های ارتباطی خوبی داشته باشد. در سایت استخدام جاب ویژن آگهی‌های شغلی متعددی در رابطه با اچ اس ای، ایمنی و بهداشت محیط کار وجود دارد و کارجویان محترم می‌توانند با بررسی فرصت‌های شغلی، موقعیت مناسبی برای خود پیدا کنند و استخدام شوند.

منبع: writeawriting.com