راهنمای جامع شغل مهندس شهرسازی؛ تحصیلات و مهارت‌های لازم
فهرست مطلب
از زمانی که انسان یک‌جا نشینی را در هزاران سال پیش آغاز کرده، نیازمند طرح‌هایی هوشمندانه برای ساخت شهرها بوده است. فرآهم آوردن رفاه، آسایش، امنیت و امکان جابه‌جایی سریع و بهینه برای جمعیتی زیادی که با تراکم بالا در مکانی با مساحت کم ساکن می‌شود، کار ساده‌ای نیست و نیاز به مطالعات گسترده‌ای دارد. رشته‌ای به نام شهرسازی به همین‌منظور توسعه یافته است. امروزه، با افزایش جمعیت جهان، سازمان‌های دولتی و شهرداری‌ها، شدیدا نیازمند استخدام مهندس شهرسازی هستند.
مهندسین این رشته، شهرها را به مکانی متمدن برای زندگی، کار و تفریح، تبدیل می‌کنند. آن‌ها این کار را از طریق مدیریت طیف گسترده‌ای از زیرساخت‌ها و عمل به عنوان رابط مردم و مسئولین و سیاست‌گذاران، انجام می‌دهند. هدف، این است که مالیاتی که مردم پرداخت می‌کنند، به بهترین شکل در جهت رفاه آن‌ها، مورد استفاده قرار گیرد.
انتظار می‌رود که از سال ۲۰۱۸ تا سال ۲۰۲۸، این شغل تا ۶٪ رشد داشته باشد. قاعدتا با افزایش جمعیت انسان و نیاز به بازسازی شهرهای قدیمی و ساخت شهرهای جدید براساس اصول توسعه‌ی پایدار، بازار کار این رشته داغ‌تر هم می‌شود. شهرسازی دارای گرایش‌های مختلفی در مقاطع تحصیلی مختلف از کاردانی تا دکتری تخصصی است.
برای مشاهده‌ی آگهی‌های استخدامی این رشته، به بخش «فرصت‌های شغلی» در جاب‌ویژن مراجعه کنید.
مطالب مرتبط: آگهی‌های استخدام مهندس شهرسازی
اکثر این مهندسان در سازمان‌های دولتی مثل شهرداری‌ها و شوراهای شهر، استخدام می‌شوند. شرکت‌های مهندسی نیز که پروژه‌های ساخت فضای سبز و دیگر پروژه‌های شهری را به صورت پیمان‌کاری انجام می‌دهند، به فارغ‌التحصیلان این رشته نیاز دارند.
در مقاله‌ی پیش رو، می‌خواهیم با این رشته آشنا شویم و در رابطه با شرایط استخدام مهندس شهرسازی صحبت کنیم. وظایف و مسئولیت‌های این مهندسین، شرایط شغلی و بازار کار و آینده‌ی این رشته، محورهای اصلی بحث ما خواهند بود.
آشنایی با رشته‌ی شهرسازی
سرمایه‌گذاری روی زیرساخت‌های مطمئن و بادوام، برای رشد و سلامت جوامع بشری، ضرورت دارد. برای اینکه این سرمایه‌ها به بهترین شکل ممکن هزینه شوند و شهرهایی ایمن، راحت و زیبا برای انسان‌ها فرآهم آیند، مطالعات گسترده‌ی تاریخی، فرهنگی، زیست محیطی، اجتماعی و البته، محاسباتی و مهندسی، مورد نیاز است.
شهرسازی رشته‌ای است که در آن، تمامی این جنبه‌ها، به منظور طراحی شهرها مطابق با معیارهای بالا و البته بر اساس اصول توسعه‌ی پایدار، مورد مطالعه قرار می‌گیرند. در واقع، این رشته، یک رشته‌ی میان رشته‌ای است که تمامی حوزه‌های مرتبط با طراحی و ساخت شهرها را شامل می‌شود.
زیرساخت‌هایی که این مهندسان روی آن‌ها کار می‌کنند، عبارتند از:
- مراکز شهری و فضاهای عمومی
- ساختمان‌های شهرداری
- حمل‌ونقل شهری عمومی و خصوصی
- جاده‌ها و خیابان‌ها
- مدیریت آب و فاضلاب
- مدیریت پسماندهای شهری
این مهندسان با متخصصان تأسیسات، برای مدیریت موضوعات مرتبط با تأمین انرژی و مدیریت تقاضای انرژی، مخابرات و حمل‌ونقل عمومی، همکاری می‌کنند.
وظایف و مسئولیت‌های شغلی
سازمان‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی فعال در حوزه‌ی مهندسی شهری، برای انجام کارهای زیر، نیاز به استخدام مهندس شهرسازی دارند:
- برنامه‌ریزی زیرساخت
- طراحی و ساخت زیرساخت
- عملیات و حفظ و نگهداری زیرساخت
- قانون‌گذاری و اجرای قانون
- مشاوره‌ی عمومی و رسیدگی به شکایات مردمی
وظایف عمومی
- به روز بودن و آشنایی با فناوری‌ها و تکنیک‌های خلاقانه و ارزیابی آن‌ها از نظر مطابقت با اصول توسعه‌ی پایدار
- همکاری با متخصصان در حوزه‌های دیگر و استفاده از تخصص آن‌ها
- آگاه بودن از اهمیت ارزش‌های عمومی در طیف گسترده‌ای از مسائل
- استفاده از فرصت‌های به‌کارگیری دستورالعمل‌های توسعه‌ی پایدار برای حل مشکلات معمول یا جدید
برنامه‌ریزی و مهندسی زیرساخت
- تضمین انطباق اهداف بلندمدت مهندسی شهری با اصول توسعه‌ی پایدار
- شناسایی فرصت‌هایی برای افزایش کارایی انرژی و مواد، بهبود کیفیت زندگی شهری، تقویت توسعه‌ی اقتصادی و کاهش آلودگی زیست‌محیطی حاصل از زیرساخت‌ها
طراحی و ساخت زیرساخت
اطمینان از پیروی طرح‌های پیشنهادی پیمانکاران با اصول توسعه‌ی پایدار و انتخاب بهترین طرح‌ها بر این اساس (خود این شرکت‌های پیمان‌کاری نیز برای ایجاد طرح‌های ساخت زیرساخت‌های شهری، نیازمند استخدام مهندس شهرسازی هستند)
عملیات و ساخت زیرساخت
- تضمین تعادل بهینه بین کارایی زیرساخت و اهداف توسعه‌ی پایدار
- برآورد هزینه‌ها و مزایای مرتبط با مقاوم‌سازی تأسیسات شهری، برنامه‌های مدیریت انرژی، الگوریتم‌های برنامه‌ریزی مسیر و …
قانون‌گذاری و اجرای قانون
- اطمینان از انطباق قوانین جدید شهرداری‌ها با اصول توسعه‌ی پایدار
- اطمینان از اجرای قوانین در پروژه‌های شهری
مشاوره و روابط عمومی
- اطمینان از در نظر گرفتن ارزش‌های عمومی در تصمیمات مهندسی شهری
- اطمینان از ارزیابی درست نقش جامعه در تصمیم‌گیری در رابطه با سرمایه‌گذاری‌ها (مثل نقش مدیریت سمت نیاز)
گرایش‌های مختلف رشته‌ی شهرسازی
این رشته و گرایش‌های مختلف آن در کشور ما در زیرگروه هنر و معماری قرار می‌گیرند. برای آشنایی کامل با شغل معماری می‌توانید به مقاله‌ی «استخدام مهندس معمار؛ معرفی شغل، بازار کار، شرایط و نیازمندی‌ها» مراجعه کنید.
این رشته در کشور ما دارای گرایش‌های مختلفی در مقاطع کاردانی تا دکتری تخصصی است که در زیر به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.
کاردانی فنی و کاردانی ناپیوسته‌ی شهرسازی
هدف از این دوره، تربیت نیروی انسانی در امور مربوط به شهرسازی در سطح کاردانی است. فارغ‌التحصیلان، توانایی‌های لازم را در جهت اشتغال به امور مرتبط، اعم از کارهای مطالعاتی، برنامه‌ریزی و اجرایی به عنوان کمک کارشناس را خواهند داشت. این مدرک کاردانی برای استخدام مهندس شهرسازی در سازمان‌های دولتی مثل شهر‌سازی‌ها، کفایت می‌کند.
کارشناسی پیوسته و ناپیوسته‌ی مهندسی شهرسازی
هدف از این دوره‌ها، تربیت کارشناس علمی کاربردی در این حوزه است. فارغ التحصیل این رشته، دانش و مهارت‌های لازم را در زمینه‌های برنامه‌ریزی شهری و طراحی شهری به منظور اجرای فعالیت‌های متناسب با فرهنگ بومی و اصول شهرسازی مدرن را دارد. این کارشناسان می‌توانند سکونت‌گاه‌های شهری و یا در حال شهری شدن را در چارچوب آموخته‌های خود اجرا کنند و آمادگی لازم برای تهیه‌ی طرح‌های شهری در قالب گروه‌های تخصصی را دارند. سازمان‌های دولتی و شرکت‌های مهندسی برای تکمیل گروه‌های تخصصی خود نیاز به استخدام مهندس شهرسازی در سطح کارشناسی دارند.
گرایش‌های کارشناسی ارشد ناپیوسته
سازمان‌های مختلف مثل ادارات و سازمان‌های تابعه وزارت مسکن، وزارت کشور، بناد مسکن انقلاب اسلامی، شهرداری‌ها، دفاتر فنی استانداری‌ها و همچنین، دفاتر مهندسین مشاور، نیاز به استخدام مهندس شهرسازی با مدرک کارشناسی ارشد دارند. گرایش‌های مختلف این رشته در مقطع کارشناسی ارشد عبارتند از:
- برنامه‌ریزی شهری: دانش‌آموختگان این رشته، باید دانش لازم برای تهیه‌ی طرح‌های توسعه‌ی شهری مورد نیاز کشور را فرا گرفته و بتوانند نظارت و مراقبت بر توسعه‌ی شهری پایدار بر اساس سیاست‌ها و طرح‌های مصوب را بر عهده بگیرند. برنامه‌ریزی شهری شامل استفاده‌ی بهینه از زمین موجود و در دسترس برای اجرای زیرساخت‌های شهری است.
- برنامه‌ریزی منطقه‌ای: برنامه‌ریزی منطقه‌ای شامل برنامه‌ریزی در مقیاس گسترده‌تر از محدوده‌های شهری برای استفاده از زمین‌های موجود به منظور ساخت زیرساخت‌ها است.
- طراحی شهری: طراحی شهری شامل فرآیند طراحی و شکل‌دهی به ویژگی‌های فیزیکی شهرها و روستاها و برنامه‌ریزی برای تدارک خدمات شهرداری به ساکنین و بازدیدکنندگان از شهر است.
- مدیریت شهری: مدیریت شهری شامل نظارت بر عملیات روزانه‌ی تمامی دستگاه‌های شهرداری، برنامه‌ریزی و تقسیم بودجه‌های شهری، مشاوره به شورای شهر و دولت و … است.
گرایش‌های دکتری تخصصی
دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها برای تدریس و پژوهش و سازمان‌های دولتی فعال در طراحی، ساخت و مدیریت شهرها برای پست‌های مدیریتی خود، نیازمند استخدام مهندس شهرسازی در سطح دکتری تخصصی هستند. گرایش‌های مختلف این رشته در سطح PhD عبارتند از:
- شهرسازی: هدف اصلی از ارائه‌ی این رشته در سطح دکتری تخصصی، تربیت نیروی انسانی برای آموزش و پژوهش در این رشته است.
- شهرسازی اسلامی: هدف از این رشته، انجام مطالعات و پژوهش‌های لازم برای پیاده‌سازی اصول اسلامی در طرح‌های شهری است.
- طراحی شهری: نیاز به نیروی متخصص جهت آموزش و پژوهش در حوزه‌ی طراحی شهری سبب شده است که این رشته در سطح دکتری تخصصی، در دانشگاه‌های کشور ارائه شود.
شغل مهندسین مشاور شهرسازی
شهرداری‌ها و دیگر سازمان‌های دولتی فعال در حوزه‌ی طراحی شهرها و زیرساخت‌های آن‌ها، نیازمند استخدام مهندسین مشاور شهرسازی هستند. کار این مهندسین این است که به سیاست‌گذاران، پیمانکاران و واحدهای اجرایی برای ساخت بهتر شهرها و زیرساخت‌های آن‌ها، مشاوره می‌دهند.
مهندس شهرسازی در شهرهای مختلف ایران
یکی از شهرهای ایران که شدیدا نیازمند این مهندسین است، شهر اصفهان می‌باشد. خیلی از نقاط شهر اصفهان و بناهای آن، اهمیت تاریخی و فرهنگی دارند و حتی در فهرست میراث فرهنگی یونسکو جای گرفته‌اند. اجرای هر گونه پروژه‌ی زیرساختی و شهری در اصفهان می‌تواند به قیمت آسیب زدن به این بناها و بافت‌های ارزشمند شهر اصفهان منجر شود. به همین دلیل، هرگونه طرح توسعه‌ی شهری در اصفهان نیازمند پژوهش‌ها و برنامه‌ریزی‌های متعدد است و سازمان‌های مختلفی مثل شهرداری و سازمان میراث فرهنگی، نیازمند استخدام مهندس شهرسازی در اصفهان هستند.
برای مشاهده‌ی آگهی‌های استخدام مهندس معمار در اصفهان کلیک کنید.
مهندس شهرسازی در کرج
کرج شهری است که به سرعت در حال رشد است و میزبان جمعیت مهاجر زیادی از مناطق مختلف کشور می‌باشد. بنابراین، شهر کرج و زیرساخت‌های آن باید با سرعت زیادی توسعه پیدا کند تا بتواند پذیرای این خیل عظیم از مهاجران باشد. به همین دلیل، نیاز به استخدام مهندس شهرسازی در کرج بسیار بالا است.
مهندس شهرسازی در مشهد
شهر مشهد یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای ایران است که سالانه میزبان حجم عظیمی از مسافران و زوار از داخل کشور و حتی کشورهای همسایه می‌باشد. مدیریت این حجم از مسافران، به ویژه در زمان‌های خاص سال، مثل تعطیلات نوروز، نیازمند زیرساخت‌های گسترده و برنامه‌ریزی‌های شهری پیچیده‌ای است. بنابراین، نیاز به استخدام مهندس شهرسازی در مشهد نیز خیلی زیاد است.
تحصیلات و مهارت‌های لازم
همانطور که در بالا گفتیم، این رشته در مقاطع مختلفی از کاردانی تا دکتری در کشور تدریس می‌شود. حتی با مدرک کاردانی نیز می‌توان به عنوان کمک کارشناس وارد بازار کار شهرسازی شد. با این حال، حداقل مدرک کارشناسی برای اکثر مشاغل در این رشته، ضروری است. برای تصاحب فرصت‌های شغلی خوب و پیشرفت در آن‌ها تا رده‌های مدیریتی، به ویژه در سازمان‌های دولتی و شوراهای شهر، حداقل مدرک کارشناسی ارشد، ضروری است. مدرک دکتری تخصصی نیز برای بسیاری از مشاغل آموزشی، پژوهشی و مدیریتی، ضرورت دارد.
مهارت‌های سخت و نرم متعددی در این شغل مورد نیاز است. اهمیت مهارت‌های نرم برای این مهندسین، برخلاف شغل مهندسی عمران، بسیار بیشتر است. در زیر، مهم‌ترین این مهارت‌ها را فهرست کرده‌ایم:
- توانایی کار کردن روی پروژه‌ه‌های پیچیده که احتمال تغییر دارند
- مهارت‌های تکنیکی و هنری خوب
- ذهنیت تحلیلی و حل مسئله
- رویکرد منعطف
- مهارت‌های ارتباطی خوب، توانایی گوش دادن، آموزش دادن و مهارت در همدلی
- توانایی اولویت‌بندی کارها
- مهارت‌های سازمان‌دهی عالی و رساندن هر کاری در مهلت تعیین شده‌اش
- توانایی برآورد کردن هزینه‌های پروژه‌ها
- توانایی کار به صورت فردی و به صورت عضوی از یک تیم
- توجه به جزئیات
- مهارت در سمینار دادن و ارائه‌ی طراح‌های خود به گروه‌های مختلف مردم و مسئولان
آینده مهندسی شهرسازی
با رشد جمعیت جهان، شهرهای سنتی جوابگوی نیازهای انسان‌ها در آینده نخواهند بود. شهرهایی که امروزه در آن‌ها زندگی می‌کنیم، حمل و نقل را دشوار می‌کنند و نمی‌توان در آن‌ها انرژی را به طور بهینه‌ای مصرف کرد. این شهرها نیازمند مصرف سوخت‌های فسیلی هستند و مدیریت پسماند و بازیافت در آن‌ها بسیار دشوار است.
با کمبود محتمل منابع در آینده، شهرهایی نیاز داریم که بر اساس اصول توسعه‌ی پایدار ساخته شده باشند و تا جای ممکن، به طبیعت آسیب نزنند. طراحی چنین شهرهایی، نیازمند دانش مهندسی بالا و هماهنگی و همکاری بین مردم و مسئولان است. به این دلایل، انتظار می‌رود که از سال ۲۰۱۸ تا سال ۲۰۲۸ُ، نیاز به استخدام مهندس شهرسازی، تا ۶ درصد افزایش یابد.
برای مشاهده‌ی آگهی‌های استخدام مهندس شهرسازی، کلیک کنید.
جمع‌بندی
جوامع عظیم انسان‌ها نیاز به شهرهایی سالم، ایمن و مطابق با اصول توسعه‌ی پایدار برای سکونت دارند. ساخت چنین شهرهایی، نیازمند دانش تخصصی مهندسی شهری و هماهنگی و همکاری مردم و مسئولان مختلف است. به همین دلیل، رشته‌ی شهرسازی و گرایش‌های مختلف آن مثل برنامه‌ریزی شهری، طراحی شهری و مدیریت شهری توسعه پیدا کرده‌اند.
وظایف یک مهندس شهرساز عبارتند از برنامه‌ریزی، ساخت و عملیات و نگهداری زیرساخت‌هایی مثل خطوط انتقال آب و فاضلاب، سیستم‌های حمل‌ونقل و …، قانون‌گذاری و اجرای قانون و مشاوره‌ی عمومی به مردم و مسئولان.
در کشور ما، شهرهایی مثل اصفهان، مشهد، کرج و … هر کدام به دلایل خاص خود، نیازمند اصلاح بافت شهری و ساخت شهرک‌های مدرن هستند.
برای کار در شهرداری‌ها و شرکت‌های مهندسی به عنوان کمک کارشناس، یک مدرک کاردانی در این رشته کفایت می‌کند اما اگر بخواهید یک شغل خوب و آینده‌دار در این رشته برای خود پیدا کنید، نیازمند مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد خواهید بود. برای مشاغل مدیریتی و تدریس شهرسازی در دانشگاه‌ها، به مدرک دکترای این رشته نیاز دارید.
افزایش روزافزون جمعیت جهان و محدودیت منابع، ضرورت اصلاح شهرهای کنونی و ساخت شهرهایی جدید مطابق با اصول توسعه‌ی بیشتر از هر زمان دیگری، به ما یادآوری می‌کند. سازمان‌های دولتی مثل شهرداری‌ها و سازمان‌های مهندسی خصوصی که پروژه‌های شهری را به عهده می‌گیرند، برای هرچه بهتر اجرا کردن این برنامه‌ها، نیاز به استخدام مهندس شهرسازی دارند.
منبع
Engineers & Geoscientists BRITISH COLUMBIA
نویسنده
اشتراک گذاری
بدون دیدگاه 
