بازار کار معماری چه وضعیتی دارد و آیندهی شغلی این رشته چگونه است؟
فهرست مطلب
مهندسی معماری به انگلیسی architectural engineering یکی از مشاغل مرتبط با ساختوساز است. معماران، سازههایی مثل ساختمانها و پلها را طراحی میکنند و اجرای آنها را به مهندسین معمار میسپارند. بنابراین، بازار کار معماری و بازار کار مهندسی عمران، کاملا به هم دیگر وابسته هستند. هر عاملی که روی بازار کار عمران تأثیرگذار باشد، بازار کار این رشته را نیز متأثر خواهد کرد. با اینکه رشد زیادی برای این شغل در دنیا پیشبینی نمیشود اما در کشورهای در حال توسعه، مثل کشور ما، جای زیادی برای رشد مشاغل مرتبط با ساختوساز وجود دارد. به همین دلیل، اگر سری به صفحهی «فرصتهای شغلی» در کاریابی آنلاین جاب ویژن بزنید، با تعداد زیادی آگهی استخدام مهندس معمار مواجه میشوید.
رشتهی معماری شامل گرایشهای مختلفی است که بازار کار هر کدام، با بقیه متفاوت میباشد. در مجموع، میتوان گفت که این رشته، رشد چندان سریعی ندارد. با اینکه رشد هوش مصنوعی و فناوریهای دیجیتال میتواند فرصتهای شغلی مهندسان عمران را کاهش دهد ولی اثر چندانی روی معماری ندارد. این رشته فقط محدود به محاسبات نیست و تاریخ، فرهنگ، هنر و فلسفه، در طراحیهای معماران نقش دارند. بنابراین، به نظر نمیرسد که فناوریهای دیجیتال بتوانند به این زودیها، جای معماران را بگیرند.
با افزایش نیاز به توسعهی پایدار و مصرف بهینهی انرژی و سایر منابع، توجه به طراحی سبز (green design) که با اصول توسعهی پایدار مطابق دارد، بیشتر میشود. معماری در آینده، با علم و فناوری ارتباط نزدیکتری خواهد داشت و هر معماری که بتواند خودش را با این تغییرات، سازگار کند، امنیت شغلی بیشتری دارد. طراحی ساختمانهای هوشمند و طراحی سازههایی برای سکونت در مریخ، از موضوعات داغ این رشته در آینده خواهند بود.
موضوع اصلی مقالهای که پیش روی شما قرار دارد، بازار کار معماری و گرایشهای مختلف آن است. به علاوه، در رابطه با آیندهی این رشته، صحبت خواهیم کرد.
برای آشنایی بیشتر با شغل مهندسی معماری، کلیک کنید.
عوامل اثرگذار روی بازار کار معماری
رونق ساختوساز در سالهای مختلف با هم دیگر متفاوت است. از آن جایی که معماری با ساختوساز ارتباط مستقیم دارد، بنابراین، رونق این شغل نیز در هر دورهی زمانی، تفاوتهایی با دورههای زمانی دیگر تفاوت دارد. همانطور که در مقدمه گفتیم، هر عاملی که روی بازار کار مهندسی عمران تأثیرگذار باشد، بازار معماری را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. در ادامه، در رابطه با عواملی که میتوانند در بازار کار این رشته، نقش داشته باشند، صحبت میکنیم.
عوامل سیاسی و اقتصادی
هرچه وضعیت اقتصادی یک کشور بهتر باشد، میزان پروژههای ساختوساز نیز بیشتر خواهد بود. رونق اقتصادی بودجهی کافی در اختیار سازمانهای خصوصی و دولتی قرار میدهد تا پروزههای کاملا جدیدی را کلید بزنند و سازههای فرسوده را با سازههای جدیدتر و سبزتر، جایگزین کنند. شرایط نامطلوب اقتصادی، خیلی زودتر از بازار مهندسی، بازار کار معماری را از رونق میاندازد. در واقع، هر کشوری حتی در بدترین شرایط اقتصادی مجبور است هزینههایی در بخش ساختوساز انجام دهد. در چنین شرایطی، میتوان بدون نیاز به معمار و با استفاده از طرحهای قدیمی و از دور خارج شده، سازههایی ساخت که نیازهای حداقلی را برآورده سازند ولی حتی برای ساخت یک سازهی بسیار کوچک نیز، نیاز به تخصص عمرانی میباشد.
مطالب مرتبط: آگهی های استخدام مهندس معمار
در شرایط اقتصادی خوب، شهرداریها به فکر زیباسازی شهرها هستند. در این شرایط، شرکتهای خصوصی بودجهی کافی برای در نظر گرفتن عوامل فرهنگی، زیباشناسانه و توسعهی پایدار در طراحی ساختمانهای خود دارند. همچنین، رونق اقتصادی با جاری کردن پول در بازارها، دست پیمانکاران را برای طراحی ساختمانهایی با معماری نوین باز میگذارد.
شرایط اقتصادی به ویژه در کشور ما به شدت نوسان دارد و وابسته به مسائل سیاسی است. با تغییر دولتها، نحوهی تعامل با جامعهی جهانی تغییر میکند. هر دولت جدیدی که روی کار میآید، اولویتهای خاص خودش را دارد. به عنوان مثال، دولت پنجم و ششم جمهوری اسلامی ایران که از سال ۱۳۶۸ تا سال ۱۳۷۶، کنترل دستگاه اجرایی کشور را بر عهده داشت، به دولت سازندگی معروف بود. در آن زمان، کسبوکارهای مرتبط با ساختوساز رونق زیادی یافتند. بنابراین، اگر میخواهید دید درستی به بازار کار معماری در ایران داشته باشید، باید شرایط سیاسی و اقتصادی کشور را در نظر بگیرید.
عوامل فرهنگی
یکی از تفاوتهای مهم عمران با معماری در این است که در مشاغل عمرانی، صرفا ساختار فنی و استحکام و ایمنی سازه در نظر گرفته میشود. این در حالی است که در معماری، فلسفهی ساخت بنا با در نظر گرفتن زمینههای تاریخی، فرهنگی و هنری اهمیت دارد. به همین دلیل در هر شهر، کشور و دورهی زمانی که به این عوامل، اهمیت بیشتری داده شود، این شغل، رونق بیشتری خواهد داشت. البته به یاد داشته باشید که خود عوامل فرهنگی نیز متأثر از مسائل سیاسی هستند. به عنوان مثال، در بعضی از کشورها، ساخت سازههایی که بافت فرهنگی منطقه را به هم بزند، ممنوعیت قانونی دارد.
توسعهی پایدار
یکی از مهمترین بحرانهایی که بشر با آن مواجه است، بحران انرژی است. به همین دلیل، در حوزهای به نام توسعهی پایدار به استفاده از منابع تجدیدپذیر و صرفهجویی در انرژی پرداخت میشود. بشر مجبور است که هر چه سریعتر اصول توسعهی پایدار را در همهی زمینهها پیاده سازی کند. خودروهایی که سوختهای فسیلی مصرف میکنند باید جای خودشان به خودروهای برقی بدهند. به جای مصرف گاز برای تولید برق باید از منابعی مثل انرژی خورشیدی و بادی استفاده کنیم. و البته، ساختمانهای قدیمی باید جای خودشان را به ساختمانهای سبز بدهند. شهرهای دارای معماری سنتی نیز باید با شهرهای هوشمند، جایگزین شوند.
در حال حاضر، ساختمانهای مسکونی، اداری و تجاری، از مهمترین منابع مصرف انرژی هستند. سیستمهای سرمایشی این ساختمانها با برق شهری کار میکند و سیستمهای گرمایشی آنها نیاز به مصرف گاز شهری دارد. به علاوه، فعالیتهایی که در این ساختمانها انجام میگیرد، انرژی زیادی مصرف میکند. در آینده نیاز خواهیم داشت تا ساختمانهای سبزی طراحی کنیم که در آنها، از منابع انرژی تجددپذیر استفاده خواهد شد یا معماری آنها به گونهای است که اتلاف و نیاز به مصرف انرژی را به حداقل میرساند.
ساخت این ساختمانها و شهرهای هوشمند، نیازمند معمارانی است که در این حوزه تخصص دارند. بنابراین، هرچه بیشتر به توسعهی پایدار توجه شود، بازار کار معماری در آینده، داغتر خواهد بود.
آشنایی با مشاغل مختلف در معماری و بازار کار آنها
انتظار میرود که بازار این گروه شغلی از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، تنها ۱ درصد رشته داشته باشد. البته این آمار، میانگینی از تمامی شاخههای این رشته است و شاخههای جدید آن مثل معماری پایدار، رشد سریعتری دارند. در زیر، در رابطه با مشاغل مختلف معماری و بازار کار آنها صحبت میکنیم.
معماری ساختمان
کار معماران ساختمان، طراحی ساختمانهای جدید است. معمار باید در طراحی خود، اصول زیباییشناسی، زمینههای فرهنگی، کاربرد ساختمان و توسعهی پایدار را در نظر داشته باشد. به علاوه، معماران ساختمان، تغییراتی را که قرار است در ساختمانهای موجود ایجاد شوند، طراحی میکنند.
معماری منظر
معمار منظر (landscape architect) کسی است که پارکها و فضاهای باز ملکهای خصوصی، شرکتی و اداری را طراحی میکند. این معماران، پارکها، باغها و زمینهای بازی، نواحی مسکونی، پردیسهای دانشگاهی را به زیباترین شکل ممکن طراحی میکنند. آنها موقعیت ساختمانها، خیابانها، پیادهروها، گلها، شمشادها و درختان را در این محیطها تعیین مینمایند. در این کار از نرمافزارهایی مثل CADD و ArcGIS استفاده میشود.
هدف این شغل، افزایش زیبایی طبیعی و فرآهم آوردن مزایای زیستمحیطی است. یکی از کارهایی که معماران منظر انجام میدهند، ترمیم فضاهای طبیعی مثل تالابها، رودخانهها و نواحی معدنی است که به دلیل فعالیتهای انسانی آسیب دیدهاند. این متخصصان میتوانند سقفهای سبز و باغهای پشتبامی را که قادر به حفظ آب باران، جذب آلودگی هوا و خنکسازی ساختمانها هستند، طراحی کنند.
پیشبینی میشود که این شغل از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، رشد منفی دو درصدی را تجربه کند.
شهرسازی و سهم بالای آن در بازار کار معماری
متخصصان شهرسازی، شهرهای جدید را طراحی میکنند و نقشههایی برای نوسازی شهرهای قدیمی، تهیه مینمایند. این رشته، بازار کار بسیار خوبی دارد. متخصصان شهرسازی با تعیین مکان مدارس، خیابانها، بیمارستانها و دیگر زیرساختها، به دولتها کمک میکنند تا مشکلات اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی را حل کنند.
شهرسازان باید بتوانند آیندهی جوامع بشری را پیشبینی کنند و بر آن اساس، شهرهایی طراحی نمایند که جوابگوی نیازهای نسلهای آتی باشند. انتظار میرود که رشتهی شهرسازی، از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۹، حدود ۱۱ درصد رشد داشته باشد که نزدیک به سه برابر میانگین رشد سایر مشاغل است.
برای مشاهدهی آگهیهای استخدام رشتهی شهرسازی، میتوانید به صفحهی «فرصتهای شغلی» در جاب ویژن مراجعه کنید.
رشته معماری داخلی
کار اصلی رشته معماری داخلی یا طراحی داخلی، فرآهم آوردن محیطهایی کاربردی، ایمن، زیبا و جادار و انتخاب عناصر ضروری و دکوراتیو مثل رنگ، نور و مصالحی مثل کاعذ دیواری،سرامیک و … است. از ساختمانهای مسکونی گرفته تا ساختمانهای اداری و تجاری، موزهها و … نیازمند طراحی داخلی هستند.
این معماران، نقشههایی برای محیط داخلی ساختمانها طراحی میکنند که نهتنها نیازهای ما را برآورده میسازند بلکه محیطی زیبا و دلنشین برای ما فرآهم میآورند. این شغل نیازمند مهارتهای زیادی مثل آشنایی با مصالح و رنگها، نرمافزارهای طراحی دو بعدی و سه بعدی مثل اتوکد و BIM، کدهای عمرانی و توسعهی پایدار میباشند.
بازار کار معماری داخلی اصلا خوب نیست و انتظار میرود که این رشته از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، رشد منفی پنج درصدی را تجربه کند.
بازار کار معماری به چه سمت و سویی میرود؟
با توجه به مشکلاتی مثل گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی، بحران انرژی، مسئلهی غذا و افزایش روز به روز جمعیت جهان، بشر باید اصلاحاتی در نحوهی بهرهبرداری از سیارهی زمین ایجاد کند. یکی از مهمترین صنایعی که در مصرف انرژی و تغییرات سیارهی ما نقش دارد، صنعت ساختوساز است. ساختوساز به شیوهی سنتی، سیارهی ما را رو به نابودی میبرد و سهم زیادی در اتلاف انرژی دارد. بنابراین، باید به دنبال روشهایی بهینهتر برای ساخت ساختمانهایی بهینهتر باشیم. این نیازها، آیندهی رشتهی معماری را دگرگون خواهند کرد. در ادامه، میخواهیم در رابطه با داغترین موضوعات این رشته در آینده، صحبت کنیم.
واقعیت مجازی، فرآیند طراحی را تغییر خواهد داد
امروزه، معماران میتوانند به لطف فناوری واقعیت مجازی (Virtual Reality) یا VD، سازهای را که هنوز ساخته نشده است، ببینند و تجربه کنند. این فناوری، چیزی فراتر از بازیهای کامپیوتری است و صنایع زیادی را متحول کرده است. این فناوری، این امکان را در اختیار طراحان میگذارد که در طراحیهای سه-بعدی خود، حضوری مجازی داشته باشند و بتوانند نقاط ضعف و قوت آنها را پیش از ساخت سازه، تشخیص دهند و اصلاحات لازم را اعمال کنند. به علاوه، دیگر نیازی نیست که طراحیهای خود را برای نمایش به مشتریان به صورت مدلهای سه-بعدی بسازید و میتوانید با فناوری واقعیت مجازی، با مشتری خود در سازهای که قرار است ساخته شود، قدم بزنید و طراحی خود را به طور کامل به مشتری نشان دهید.
پرینترهای سه-بعدی امکان ساخت سریع سازهها و اجرای طرحهای بسیار دشوار را فرآهم خواهند آورد
فناوری پرینترهای سه-بعدی به سرعت در حال رشد است. به زودی، پرینترهای سه-بعدی غولآسا، ساختمانها را به سرعت و به بهینهترین شکل ممکن، میسازند. این پرینترها دست معماران را برای طراحیهای بسیار پیچیده که اجرای آنها با روشهای کنونی، ممکن است غیرممکن باشد، باز خواهند کرد. گفته میشود که پرینترهای سه-بعدی، کار اصلی ساخت سکونتگاههای انسانی روی مریخ را انجام خواهند داد.
ظهور شهرهای هوشمند
منظور از شهرهای هوشمند، شهرهایی است که براساس اصول توسعهی پایدار ساخته میشوند. این شهرهای هوشمند با تمرکز روی منابع تجدیدپذیر انرژی، امکانات حملونقل پیشرفته، سیستمهای هوشمند مدیریت انرژی ساختمانها و دسترسی راحتتر به خدمات عمومی، پاسخگوی نیازهای مؤسسات، شرکتها و ساکنین خواهند بود. ساخت چنین شهرهایی، نیازمند استخدام تعداد زیادی معمار است که با فناوریهای پیشرفتهای که در این شهرها به کار میروند، آشنایی داشته باشند.
نقش اجتناب ناپذیر معماری سازگار با محیط زیست در بازار کار معماری در آینده
ساختمانهایی که در آنها زندگی میکنیم، سهم زیادی در مصرف انرژی دارند. ساختمانهای مسکونی، تجاری، اداری و صنعتی، نیازمند سیستمهای سرمایشی، گرمایشی و تهویهی مطبوع (HVAC)، روشنایی و برق لازم برای دستگاههای الکترونیکی هستند. ما در این ساختمانها، مواد غذایی و آب را مصرف کرده و زباله تولید میکنیم. به علاوه، پروژههای ساختوساز نیز انرژی و منابع زیادی نیاز دارند و نیازمند اعمال تغییراتی در محیط زیست هستند.
یکی از مهمترین مسائل پیش روی معماری، طراحی براساس اصول توسعهی پایدار است. ما باید ساختمانهایی بسازیم که کمترین اتلاف انرژی را داشته باشند، از منابع تجدیدپذیر انرژی استفاده کنند و بازیافت مواد در آنها انجام شود. چنین ساختمانهایی، «ساختمانهای سبز» نامیده میشوند و یک گرایش تحصیلی به این موضوع اختصاص داده شده است.
نقش مهندسی معماری در عمودیسازی شهرها در آینده
با توجه به افزایش جمعیت جهان و تأکید به عدم تجاوز محدودههای شهری به قلمروهای طبیعی، شهرها باید در آینده به صورت عمودی رشد کنند تا بتوانند میزبان جمعیت رو به افزایش انسان باشند. ما در حال حاضر ساختمانهایی عمودی میسازیم اما زیرساختهایی مثل جادهها و خیابانها عمودی سازی نشدهاند. ساختن شهرهایی عمودی که حمل و نقل بین طبقات آنها آسان باشد و ایمنی داشته باشند، تعداد آگهیهای استخدام مهندس معمار را بالا میبرد که این موضوع، بازار کار معماری را در آینده، زنده نگه میدارد.
جمعبندی
مهندسی معماری به انگلیسی architectural engineering یکی از شغلهایی است که به شدت در حال تغییر و تحول است. تمامی عواملی که روی رونق ساختوساز تأثیر داشته باشند، بازار کار معماری را تحت تأثیر قرار میدهند. از مهمترین این عوامل میتوان به عوامل سیاسی و اقتصادی، عوامل فرهنگی و توسعهی پایدار اشاره کرد. انتظار میرود که رشد این رشته از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، تنها ۱٪ باشد.
این گروه شغلی شامل مشاغل مختلفی مثل معمار ساختمان، طراحی فضای باز، شهرسازی و طراحی داخلی است که در این میان، شهرسازی، سریعترین رشد و طراحی داخلی کندترین رشد را دارد.
بحرانهایی که در آینده بشر با آنها مواجه میشود و فناوریهای جدید، آیندهی معماری را دگرگون خواهند کرد. فناوریهایی مثل واقعیت مجازی و پرینترهای سه-بعدی کار را برای معماران بسیار سادهتر میکنند و نیاز به ساخت شهرهای عمودی، هوشمند و سازگار با محیط زیست، فرصتهای زیادی برای استخدام معماران، فرآهم میآورند و بازار کار معماری را زنده نگه میدارند.