تصور کنید در یک مصاحبه شغلی حضور دارید و اوضاع کاملا مرتب است. راه خود تا دفتر شرکت را گم نکرده‌اید، با مدیر استخدام کننده مکالمات دوستانه‌ای را داشته‌اید و پاسخ همه سوالات را با اعتماد به نفس کامل می‌دهید. اما ناگهان با سوالی روبرو می‌شوید که هر چه در زوایای پنهان مغز خود جستجو می‌کنید، هیچ پاسخ مناسبی پیدا نمی‌کنید.

دقیقا زمانی که فکر می‌کنید شغل موردنظر در مشتتان قرار دارد، مصاحبه کننده می‌گوید: «درباره زمانی بگویید که با چالش ……… روبرو بوده‌اید» این جاست که خود را باخته و ممکن است همه تصاویر مثبتی که در ذهن خود و مصاحبه‌گرتان ایجاد کرده‌اید فرو بریزد. اما نگران نباشید؛ همه ما حداقل یکبار در این موقعیت قرار گرفته‌ایم و دقیقا زمانی که فکر می‌کرده‌ایم دیگر هیچ شانسی برای به دست آوردن شغل نداریم، با عوض کردن بحث و استفاده از داستان موفقیت‌های گذشته خود، مصاحبه را به نفع خود تمام کرده‌ایم.

خبر خوبی برای شما داریم: می‌توانید از استراتژی‌ای که اینجا به شما معرفی می‌کنیم برای پاسخگویی به سوال‌های دشوار و چالش‌برانگیز استفاده کنید. این استراتژی با تکنیک STAR در مصاحبه شناخته می‌شود. شما با حفظ اعتماد به نفس و آرامشتان و استفاده از این روش، به راحتی می‌توانید به سوالات سخت و چالشی در مصاحبه شغلی پاسخ دهید.

تا انتهای این نوشته ما را همراهی کنید تا به شما بگوییم تکنیک STAR در مصاحبه شغلی چیست و چگونه از آن در مصاحبه استفاده کنیم تا به سوالات رفتاری پاسخ دهیم و همه چیز را به نفع خودمان تمام کنیم.

تکنیک STAR در مصاحبه شغلی چیست؟

تکنیک STAR در مصاحبه شیوه‌ای سر راست را به شما پیشنهاد می‌کند که می‌توانید برای پاسخگویی به سوال‌های رفتاری در مصاحبه از آن‌ها بهره بگیرید. سوال‌هایی که از شما می‌خواهد مثالی از زندگی واقعی و این که چگونه در گذشته موقعیتی خاص را در کار مدیریت کرده‌اید، ارائه دهید.

نگران نباشید! شناخت اینگونه سوال‌ها ساده است. آن‌ها اغلب این گونه آغاز می‌شوند:

• درباره زمانی بگو که…
• چه کار می‌کنی وقتی که…
• آیا تا به حال…
• به من مثالی درباره فلان موضوع…
• یک … را توصیف کن…

فکر کردن درباره مثال‌های خوبی که مناسب پاسخ شما باشد تنها آغاز راه است. بعد از آن شما نیاز دارید تا جزئیات را به شیوه‌ای قانع کننده و قابل فهم به راحتی ارائه کنید.

این دقیقا چیزی است که با مطالعه ادامه مطلب می‌توانید بر آن مسلط شوید.

متد STAR از چهار مرحله تشکیل می‌شود:

• موقعیت: صحنه را آماده کرده و جزئیات ضروری برای مثال خود را بیان کنید.
• وظیفه: وظیفه خود در آن موقعیت خاص را توضیح دهید.
• اقدام: اقداماتی که برای انجام آن کار صورت دادید را توضیح دهید.
• نتیجه: نتایجی که در نهایت به دست آورده‌اید را بیان کنید.

با استفاده از روش STAR چگونه به سوالات رفتاری در مصاحبه پاسخ بدهیم؟

برای پاسخگویی به سوالات رفتاری در مصاحبه شغلی باید مراحل زیر را رعایت کنید تا بهترین نتیجه از مصاحبه برای شما حاصل شود:

۱− یک مثال مناسب پیدا کنید.

مهم‌ترین نقطه شروع در این روش پیدا کردن سناریوهای مناسب از تاریخچه حرفه‌ای در کار شماست که می‌توانید در اختیار مصاحبه‌گران قرار دهید.

هیچ راهی وجود ندارد که بتوانید به صورت دقیق پیش‌بینی کنید که مصاحبه‌گر چه سوالاتی از شما خواهد پرسید؛ اما با این وجود بهتر است تعدادی مثال و روایت‌هایی از خود در ذهن داشته باشید تا در صورت نیاز بتوانید با تغییراتی اندکی به عنوان پاسخ سوال‌های مختلف به مصاحبه‌گر ارائه نمایید.

برای تمرین، مثال‌هایی از موفقیت‌هایی خاص در شغل‌های قبلی خود در ذهن آماده داشته باشید و با قرار دادن آن‌ها در چارچوب این روش آن را ارائه نمایید. این تمرین را برای انواعی از سوال‌های مختلف انجام دهید.

اگر در طول مصاحبه برای پیدا کردن مثال‌های مناسب مشکل دارید دست و پای خود را گم نکنید و از مصاحبه‌گر خود درخواست کنید یک دقیقه وقت بدهد تا بتوانید برای پاسخ دادن فکر کنید. برای بسیاری از مصاحبه‌گران جذاب است که افراد برای ارائه پاسخی مناسب ابتدا به صورتی دقیق فکر می‌کنند و صرفا بدون تفکر پاسخی بی‌ربط ارائه نمی‌کنند.

۲− یک موقعیت خوب را طراحی کنید که با سوال مطرح شده تناسب داشته باشد.

اکنون زمان طراحی صحنه است؛ در اینجا افراد تمایل زیادی دارند که تمامی جزئیات غیر ضروری را ارائه کنند. اما به عنوان مثال اگر مصاحبه‌گر از شما خواست درباره زمانی که نتوانستید به درخواست‌های مشتریان پاسخ مناسب دهید بگویید، لزوما منظور او این نیست که درباره نخستین دیدار شما با آن مشتری در چند سال پیش یا تمام تاریخچه پروژه صحبت کنید.

هدف شما در این جا ایجاد تصویری واضح از موقعیتی که در آن حضور داشته‌اید و تاکید بر پیچیدگی‌های آن است. چیزهایی که روایت می‌کنید به صورت فشرده و مختصر باشد و بر اموری که کاملا به داستان شما مربوط است متمرکز شوید.

تکنیک STAR در مصاحبه شغلی بر سادگی تاکید دارد تا بیش از حد بر جزئیات متمرکز نشده و پاسخ‌های طولانی به مصاحبه‌گران ارائه ندهید. سعی کنید تعداد جمله‌های پاسخ را محدود نگه دارید.

به عنوان مثال تصور کنید مصاحبه‌گر گفته است: «درباره وضعیتی بگو که در ابتدا همه معتقد بودند موفق نخواهی شد اما در نهایت توانستی به اهداف خود دست یابی».

پاسخ شما (موقعیت): «در شغل گذشته من که کارشناس دیجیتال مارکتینگ بودم، شرکت تصمیم گرفت اولویت را بر ایمیل مارکتینگ قرار داده و لیست ثبت نام کنندگان در ایمیل را به شدت افزایش دهد».

۳− در تکنیک STAR در مصاحبه باید وظایف خود را برجسته کنید.

شما این روایت را به دلیل خاصی مطرح می‌کنید، چون در جریان آن دارای نقشی کلیدی بودید. بیان کردن این که در کجای داستان حضور داشتید بخشی از پاسخ شما را شکل می‌دهد.

این بخش به راحتی می‌توانید با قسمت «اقدام» اشتباه گرفته شود. با این حال، این بخش به جزئیاتی از وظایف و مسئولیت‌های شما که در آن سناریو خاص داشته‌اید، اختصاص داده شده است. همچنین مسئولیت‌های موردانتظار باید بیان شوند و پس از آن بگویید که اقدام و عملکردتان باعث دستیابی به اهداف شده است.

پاسخ شما (وظیفه): «به عنوان مدیر ایمیل مارکتینگ، هدف من افزایش تعداد ثبت نام کنندگان در لیست ایمیل به میزان حداقل ۵۰ درصد بود».

۴− چگونگی اقدام خود را شرح دهید.

اکنون که به مصاحبه‌گر خود گفته‌اید که نقش شما در ماجرا چه بوده است، زمان آن فرارسیده آنچه در این نقش انجام داده‌اید را توضیح دهید؛ این که چه قدم‌هایی برای رسیدن به اهداف و حل مشکلات انجام داده‌اید.

از ارائه پاسخ‌های مبهم و غیر دقیق مثل «پس من روی آن مساله تلاش بسیاری میکردم…» یا مقداری تحقیق روی موضوع انجام دادم…».

این جا این شانس به شما داده شده است که مشارکت خود در کار را در ویترین قرار دهید و نشان دهید که کارتان از برخی جنبه‌ها ارزشمند بوده است. در موضوع عمیق شده و مطمئن شوید که اطلاعات کافی درباره آن چه عملا انجام داده‌اید ارائه دهید. مثلا این که آیا با تیم خاصی کار می‌کردید؟ آیا از نرم‌افزای خاصی استفاده می‌کردید؟ آیا طرحی با جزئیات خاص ارائه داده بودید؟ این‌ها چیزهایی است که مصاحبه‌گر شما دوست دارد بداند.

پاسخ شما (اقدام): «من کار خود را با بازگشت به پست‌های وبلاگ در وبسایت و اضافه کردن محرک‌هایی برای ثبت نام در لیست ایمیل آغاز کردم و این اقدام باعث افزایش زیادی در لیست ایمیل شد. سپس با دیگر تیم‌های مارکتینگ همکاری کرده و برای میزبانی یک وبینار که برای ثبت نام در آن نیاز به ارائه ایمیل بود برنامه‌ریزی کردیم که منجر به جذب کاربران بیشتری شد».

۵− نتایج کار را ارائه دهید.

اینجا زمانی است که باید نتایج مثبت اقدامات خود را شرح دهید. بخش پایانی پاسخ شما باید شامل نتایج اقدامات شما باشد. طبیعتا بهتر است که این نتایج مثبت باشد در غیر این صورت این داستانی نیست که باید در مصاحبه بگویید. هیچ مصاحبه‌گری تحت تاثیر پاسخی که با جمله «و سپس من اخراج شدم» قرار نخواهد گرفت.

آیا این به آن معناست که نباید درباره چالش‌ها و مشکلات پیش آمده صحبت کنید؟ قطعا نه! اما حتی زمانی که درباره وقتی که شکست خورده‌اید یا مرتکب اشتباهی شده‌اید صحبت می‌کنید هم حتما باید در پایان با اشاره به چیزهایی که آموخته‌اید یا قدم‌هایی که برای بهبود وضعیت برداشته‌اید جملات خود را تمام کنید.

بسیاری فراموش می‌کنند که در پایان پاسخ خود به نتایج اقدامات و اثراتی که بر فرایند کار داشته‌اند اشاره کنند. «نتایج» مهم‌ترین بخش پاسخ به این نوع سوالات است.

فراموش نکنید که مصاحبه‌گران تنها به آن چه انجام داده‌اید توجه نمی‌کنند بلکه به نتایجی که از اقدامات شما به دست آمده است نیز توجه دارند. سعی کنید در بیان نتایج به اعداد و ارقام به دست آمده هم اشاره کنید؛ اعداد و ارقام همیشه بسیار اثرگذار هستند.

پاسخ شما «نتیجه»: «در نتیجه اقداماتی که در زمینه استراتژی ایمیل انجام شد موفق شدم در طول سه ماه ثبت نام کنندگان در لیست ایمیل را از ۲۵۰۰۰ ثبت نام کننده به ۴۰۰۰۰ نفر افزایش دهم که ۲۰ درصد بیش از هدف‌گذاری اولیه ما بود.»

نمونه‌ای دیگر از سوال و جواب در مصاحبه شغلی با تکنیک STAR

در این جا به مثال دیگری از سوال و جواب می‌پردازیم که به صورت شفاف‌تری نحوه پاسخگویی شما در هر یک از مراحل فوق را نشان می‌دهد.

سوال مصاحبه‌گر: «موقعیتی را تعریف کن که برای رسیدن به همه اولویت‌های حیاتی عملکردی کاملا استراتژیک داشتی».

پاسخ شما:

موقعیت: «در شغل قبلی‌ام در بخش فروش، علاوه بر تمرکز بر تماس‌های فروش و مسئولیت‌های دیگر، مسئولیت انتقال به سیستمی جدید از مدیریت روابط مشتری را بر عهده داشتم.»

وظیفه: «هدف انتقال به سیستم جدید مدیریت روابط مشتری بدون هیچ گونه کاهش در میزان فروش شرکت که در هدف‌گذاری‌ها تعیین شده بود، انجام شد.»

اقدام: برای رسیدن به این اهداف باید بسیار مراقبت مدیریت زمان خود بودم. لذا روزانه یک ساعت از زمان خود را تنها به انتقال به سیستم جدید مدیریت روابط مشتری اختصاص می‌دادم. در طول این زمان بر روی انتقال داده‌ها و به روز رسانی اطلاعات تاریخ گذشته کار کردم. انجام این کار زمان کافی را برای انجام این پروژه در اختیارم قرار داد و همزمان توانستم وظایف روزمره خود را به انجام برسانم.»

نتیجه: «در نهایت فرایند انتقال ۲ هفته زودتر از ضرب‌العجل تعیین شده انجام شده و در انجام امور روزمره خود نیز توانستم ۱۰ درصد بیش از اهداف تعیین شده فروش داشته باشم.»

پاسخگویی به سوال‌های رفتاری در مصاحبه‌های شغلی شاید در ابتدا بسیار سخت و ترسناک به نظر بیاید اما با کمی تمرین و توجه به اصول و مراحل ذکر شده در بالا می‌تواند به کاری ساده تبدیل شود. با اندکی تمرین و دنبال کردن استراتژی‌هایی که در اینجا آموخته‌اید پاسخگویی به سوالات رفتاری دشواری کمتری خواهد داشت و تبدیل به فرصتی برای تاکید بر توانمندی‌های شما خواهد شد.

علاوه بر چالشی که معمولا متقاضیان کار در سوالات رفتاری دارند، چالش‌هایی مانند چگونگی پاسخگویی به سوالات شخصی، اطلاع دادن عدم حضور در مصاحبه، آداب حضور در مصاحبه و… نیز از مواردی هستند که استرس بسیاری را به کارجویان وارد می‌کنند. اما نگران نباشید؛ برای تک تک مواردی که اشاره کردیم راه‌حل‌های ساده‌ای وجود دارد که با مراجعه به صفحه «مصاحبه شغلی» می‌توانید جواب سوالات خود را پیدا کنید.